“… (Johanu 19:5) Mì pọ́n dawe lọ” wẹ Pilati dọ whenuena é pọ́n hlan Jesu. Sọn jiji Jesu tọn jẹ okú Etọn, É yín didohia kẹdẹdi gbẹtọ, na e vẹawuna omẹ delẹ nado mọdona. Taidi gbẹtọ, É yín jiji do aihọn he mẹ, bo sọ mlọnai to adọzán de ji (LUKU 2:7). É dù bo sọ nù, agbọpe É bọ É sọ damlọn, É viavi bo sọ hodẹ̀, po núhe pò lẹpo po. Whenuena É to kúkú, É dawhá ogbè lélé, dọmọ, “… Otọ́, alọ towe mẹ wẹ yẹn jo gbigbọ ṣie do: lé é dọ ehe, é jo gbigbọ etọn do.” (LUKU 23:46). Visunnu po viyọnnu Jiwheyẹwhe tọn lẹpo po sọgan dọ onú dopolọ. É yí otẹn mítọn to sisi pipé de mẹ, yèdọ yè klán Ẹn sọn Jiwheyẹwhe go kẹdẹdilé É dawhá do, dọ, “… ELI, ELI, LAMA SABAKTANI? Enẹ wẹ, Jiwheyẹwhe ṣie, Jiwheyẹwhe ṣie, etẹwutu wẹ hiẹ gbẹ́ mi dai?” (MATIU 27:46). Mí yín mẹgbigbẹ́ sọn Jiwheyẹwhe de. To whenẹnu É yí otẹn mítọn, podọ agọ̀jijẹ mítọn po ylando mítọn po yín zizédo É ji. To whenẹnu Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn jẹlá sọn É mẹ.

Enẹgodo, yè sọwhán adaja mẹ nệ bọ ohùn kọ̀n ai jẹgbonu, whenẹnu wẹ yè gbọwhẹ̀ hẹ mí bọ Owé Wiwé yín hinhẹn ṣẹ̀ dọ, “… Jiwheyẹwhe tin to Klisti mẹ, bo to whẹ̀gbọ hẹ aihọn hlan ede, bo ma sọ to ylando yetọn hia hlan yé gba” (2 KỌLINTINU 5:19). Nugbo wẹ awelẹ. Tintan wẹ kinklán, podọ awetọ wẹ owhẹ̀dọgbọ. Ehe lọ to dandanmẹ na ylando gbẹtọ lẹpo tọn wutu. To ninọ̀mẹ he Jiwheyẹwhe do Ovi Etọn hlan te yín winwlán hézéhézé to Owé Wiwé lẹ mẹ. “Ṣigba whenuena ojlẹ gigọ́ lọ wá, Jiwheyẹwhe do Ovi Etọn hlan, mẹhe yè ji sọn yọnnusi de, he yè ji to osẹ́n glọ, na é nido flí yé he tin to osẹ́n glọ lẹ, na míwlẹ nido mọ yí sọdodovi ovi lẹ tọn” (GALATIA 4:4-5).

Oklunọ lẹzùn afànumẹ de. “Ṣigba é klọ́n gigo etọn dai, é yí ojlẹmọ afànumẹ tọn de na ede, yè sọ basi i to apájlẹ gbẹtọ lẹ tọn mẹ: mimọ ẹn to apájlẹ gbẹtọ de tọn mẹ, é huwhẹ ede, bo sọ lẹzùn tónusètọ kaka jẹ okú, yèdọ okú satin tọn” (FILIPINU 2:7-8). Kẹdẹdi afànumẹ, yè dọhó do É go do kọ̀ndopọ́ he mẹ po wiwà ojlo Oklunọ tọn tọn po. To Owé yẹwhegán Isaia tọn mẹ, titò ofligọ̀ tọn yín didọ to tunmẹ lẹpo mẹ. Podọ ohógo he yín “afànumẹ” yín winwlán to kọ̀ndopọ́ helẹ mẹ. “PỌ́N devi ṣie, mẹhe yẹn gọalọna, mẹvivẹ ṣie, mẹhe go hòmẹ ṣie hùn do; yẹn ko yí Gbigbọ ṣie do é ji: ewọ nasọ hẹn whẹ̀dida jẹgbonu wá na Kosi lẹ” (ISAIA 42:1). To Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ, ṣiṣẹ̀ Owéfọ he lọ tọn yín winwlán to Owé MATIU 12:17-21 tọn mẹ.

To Owé MATIU 3:16-17 tọn mẹ, yè dọ hlan mí lé hòmẹhùn Jiwheyẹwhe tọn wá dawe Jesu Klisti ji do. “Podọ Jesu, whenuena yè ko baptizi nệ, é tọ́n jẹ age to afọdoponẹji sọn osìn mẹ: bo pọ́n, olọn hùn hlan ẹn, é mọ Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn jẹte di apoe bo jẹ do é ji: bo pọ́n, ogbè de sọn olọn lẹ mẹ, didọmọ, Ehe wẹ Visunnu ṣie; Mẹvivẹ ṣie, mẹhe mẹ hòmẹ ṣie vivi te talala”. Agbasa okú tọn wẹ agbasa lọ, enẹwutu Gbigbọ dóna jẹ do É ji nado diọ agbasa lọ do makú mẹ. To asiko dopolọ mẹ, zizédai di Ovi to devizọ́n lọ mẹ lọsu sọawúhia ga.

To Owé MATIU 17:2-5 tọn mẹ, nukunmẹ didiọ dawe Klisti Jesu lọ tọn jọ nugbo to nukun núplọ́ntọ Etọn atọ̀n lẹ tọn po Mọse po Eli tọn po mẹ. To Owé MATIU 3:17 tọn mẹ, yè dọ hlan mí dọ, “… to ewọ mẹ wẹ yẹn yín hòmẹhùnnọ te”, podọ to ota 17 mẹ, azọ́n lọ wẹ yín dọ, “Mì nọ sè etọn”. Visunnu po viyọnnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ po nọ dotó ogbè Etọn, bo yise to wẹndagbe Etọn mẹ bo sọ wléawu nado yín bibaptizi kẹdẹdilé Biblu dọ do. Yé nọ kẹalọyí Gbigbọ Wiwé to alọ dopolọ mẹ kẹdẹdi Ewọ Oviplọ́nji lọ basi do, gbọn omẹ he mẹ Jiwheyẹwhe Lọsu dèkunnu bo sọ yín hòmẹhùnnọ to Ewọ mẹ.

Dawe he yè dá to apájlẹ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, he lẹzùn huhlọnnọ. Ṣigba É mágbè nado dè aliho ylankan bo sọ yín omẹ búbú. Na Jiwheyẹwhe basi gbẹtọ do aliho he ji é na jai te, whenẹnu na Jiwheyẹwhe nido tindo jlọjẹ nado flí gbẹtọ lọ gọ̀. Núdidá yọ́yọ́ to Klisti mẹ wẹ hòmẹhùnhùn Jiwheyẹwhe tọn, ehe gọ̀wá visunnu lẹ po viyọnnu Etọn lẹ po ji. Yé yín zizé daga sọn fie yé jai te bo sọ yín gigọ̀ do otẹn yetọn he Jiwheyẹwhe dè na yé mẹ. To pipégan visunnu po viyọnnu Jiwheyẹwhe tọn lẹpo po tọn mẹ, e na sọawúhia dọ, yéwlọsu ni magbè nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn kẹdẹdi pọndego Oviplọ́nji lọ tọn. “… e ma yín ojlo ṣie, ṣigba na ojlo towe ni yín wiwà” (LUKU 22:42), podọ dogọ́, “Hòmẹ ṣie hùn nado wà ojlo towe Jiwheyẹwhe ṣie È; nugbo osẹ́n towe tin to yẹn hòmẹ dọ́n” (PSALM 40:8).

“Mìwlẹ ga, mẹhe yè ko hẹn zùn jonọ, zùn kẹntọ to ojlẹ de mẹ dai to ayiha mìtọn mẹ gbọn azọ́n ylankan dali, wẹ é sọ gbowhẹ hẹ to dinvie. To agbasa agbasalan etọn tọn mẹ gbọn okú mẹ, nado hẹn mì wá to wiwé mẹ ma do diho podọ ma do whẹkọ to ewọ nukọn” (KOLOSINU 1:21-22).

“Bé lé eyín ovi lẹ yín máhẹtọ to agbasalan po ohùn po mẹ, ewlọsu basi máhẹtọ to e mẹ ga; dọ gbọn alọ okú tọn mẹ é nido hù mẹhe tindo huhlọn okú tọn súdo, enẹ wẹ, lẹgba; bo sọ whlẹn yé he gbọn osi okú tọn mẹ tin to ogbẹ̀whenu yetọn lẹpo mẹ jẹ mẹmẹglọnọ mẹ” (HEBLU 2:14-15). Enẹ wẹ wẹndagbe gigonọ Oklunọ Jesu Klisti mítọn tọn, Mẹflitọ donanọ lọ.

To Alẹ̀nù Hóhó mẹ, titò fligọ̀ tọn yín didohia to aliho susu avọ́sinsán tọn de mẹ. Gbẹtọ he ko klán sọn Jiwheyẹwhe de ma do jlọjẹ nado wá nukọn Etọn gba. Enẹwutu avọ́sinsán owhẹ̀dọgbọ tọn, po owhẹ̀gbọtọ po, po owhẹ̀yídomẹjitọ po dóna tin dandan. Na Ablaham tọn, yè dohia mí pọ́ndego dagbe de, mẹhe yí ovi sunnu etọn Isaki do sánvọ́ (GENẸSISI 22). É to alọdlẹndó Messia lọ he na wá kú kẹdẹdi Visunnu Jiwheyẹwhe tọn to otẹn mítọn mẹ. Isaki hẹn nake agbà lọ tọn lẹ ehe ji yè tệ do. Klisti Lọsu hẹn satin ehe ji yè whè É do lọ. Kaka jẹ túndote ovi Islaẹli tọn lẹ tọn sọn Egipti mẹ, yé yín ylọ dọ togùn sọn asiko he mẹ yé mọ túndote yetọn yí te (EKSỌDUSI 12:3). Islaẹli yín yiylọ dọ agùn. Mọse yín owhẹ̀gbọtọ po whẹ̀yídomẹjitọ po to ninọ̀mẹ vòvo mẹ. Ewọ wẹ mẹhe nọ yí ohó sọn Jiwheyẹwhe de bo nọ wá dọ na gbẹtọ lẹ lọ. “…Ewọ dopolọ wẹ Jiwheyẹwhe dohlan nado yín ogán, mẹwhlẹntọ gbọn alọ angẹli lọ tọn mẹ he sọawúhia to nukan mẹ.” (OWALỌ 7:35)

Mẹssia lọ dóna yín yẹwhegán de, whẹ̀gbọtọ de, whẹ̀yídọtọ de, yẹwhenọ daho de, po onú he pò lẹpo po. Mọse dọhó to Gbigbọ Klisti tọn mẹ whenuena é to odẹ̀ho, dọ, “Gãnṣo dinvie, eyín hiẹ na jona oylando yetọn –; podọ eyín lala, súnsún mi, yẹn vẹ̀ we sọn owé towe hiẹ ko wlán mẹ.” (EKSỌDUSI 32:32). Omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tin to ayiha etọn mẹ, podọ mọwẹ é basi do, kẹdẹdilé Klisti wà do to Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ na yisenọ lẹ.

Whládopo to owhè dopo mẹ, yẹwhenọ daho nọ biọ Ofiwiwé Ofiwiwé lẹ tọn mẹ nado dọwhẹ̀gbọ na togùn lọ to Jiwheyẹwhe nukọn. Dogbọn Klisti tọn dali, mí hia dọ, “Ṣigba Klisti ko wá nado yín yẹwhenọ daho onú dagbe he ja tọn, gbọn gohọ̀ he klo bo sọ sọgbe gbahú dali, ehe yè ma yí alọ do basi, enẹ wẹ nado dọ, e ma sọn didá he mẹ gba, … ṣigba gbọn ohùn etọn titi mẹ wẹ é biọ fiwiwé nẹ mẹ whládopo, to ehe godo é mọ ofligọ̀ madopòdo yí na mí… Nẹmunẹmu wẹ ohùn Klisti tọn, mẹhe gbọn Gbigbọ madopòdo mẹ yí agbasa ede tọn do sánvọ́ mado diho hlan Jiwheyẹwhe, ma na lẹ̀ ayiha mìtọn wé sọn azọ́n kúkú mẹ nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ lọ?” (HEBLU 9:14). Enẹ wẹ whlẹngan madopòdo he tin to ote to Klisti Jesu mẹ.

Linlẹn whẹ̀yídọtọ de tọn yín jijlẹ po Job po. Gãnṣo é dawhá ogbè lélé, dọmọ, “Na yẹn yọ́nẹn dọ Whẹ̀yídomẹjitọ ṣie to ogbẹ̀…” (JOB 19:25), whenuena é mọ dọ yè dù to ewọ ji, é dọ, dọmọ: “… yèdọ sọn agbasalan ṣie mẹ wẹ yẹn na mọ Jiwheyẹwhe” (JOB 19:26). Job lọsu mọdona akuẹhihọ whẹ̀gbọtọ tọn, bo dọmọ, “Eyín mẹdagun (angẹli) de tin to é de, gbèsètọ (whẹ̀gbọtọ) de, mẹdopo sọn fọtọ́n lọ mẹ, nado dohia hlan gbẹtọ temanọgli etọn. Bọ ewọ yín dagbenọ hlan ẹn, bo dọmọ, Whlẹn ẹn sọn tejẹ yì jẹ odò lọ kọ̀n mẹ, Yẹn ko mọ ofligọ̀ de. Agbasalan etọn yín jẹ e mẹ hú ovi de tọn; É lẹ́gọ̀ do azán ovú etọn tọn lẹ kọ̀n” (JOB 33:23-25). É ma dọhó do whẹ̀gbọtọ, po whẹ̀yídọ po, po ofligọ̀ na gbẹtọ de tọn kẹdẹ ji gba, ṣigba bo dọ nugbo dọ, mẹfligọ̀ lẹ na lẹ́gọ̀ do azán ovúwhenu yetọn lẹ mẹ. Gbọn enẹ mẹ, é do nugbo daho lọ hia dọ yé mẹhe yín máhẹtọ to fọ́nsọnkú tintan mẹ lẹ na yín didiọ, bo na yí agbasa fọ́nsọnkú tọn he na taidi dopolọ he yé ko tindo to aflanmẹ ovúwhenu yetọn tọn.Yé na sọawúhia to pipégan podọ to agbasa ovúwhenu yetọn tọn mẹ. To madopòdo mẹ, ohia whinwhẹn tọn po ylando tọn po, po azọ̀n tọn po kavi okú tọn ma to na tin ba. Yé na tin to jọunjọja podọ to jijọho mẹ kakadoidoi.

Job sọ dọhó yé mẹhe lẹ́gọ̀ do Jiwheyẹwhe de bo sọ kẹalọyí kàndeji whlẹngan tọn lẹ ji, dọ, “Ewọ hodẹ̀ hlan Jiwheyẹwhe, ewọ sọ yín hòmẹ dagbenọ hlan ẹn; Sọmọ bọ ewọ yí ayajẹ do mọ nukunmẹ etọn: É sọ gọ̀ dódó etọn jó hlan gbẹtọ” (JOB 33:26). É ko mọ dódó pipé Jwheyẹwhe tọn he míwlẹ ko kẹalọyí gbọn Jesu Klisti Oklunọ mítọn mẹ dote. Hlan omẹfligọ̀ mọtọnhunkọ tọn, ohógbè he lọ yín zinzán dọ, “É pọ́n gbẹtọ, bo dọmọ, Yẹn ko wàylando, bo hẹn enẹ he yín jlọjlọ sọtadòna, Yè ma sọ lẹn ẹn hlan mi: É ko flí alindọn ṣie sọn yìyì odò lọ mẹ, Ogbẹ̀ ṣie nasọ mọ hinhọ́n lọ” (JOB 33:27-28). Ohógbè he lọ ma yín ofligọ̀ pipé na gbẹtọ yínyín, na ojona ylando ylando lẹ tọn, na ogbẹ̀ madopòdo podọ jijọho ninọ̀ to agbasa fọ́nsọnkú tọn mẹ tọn gba. Gbẹtọ lọ blébu, yèdọ alindọn lọ po gbigbọ lọ po, podọ agbasa lọ yín apáde ofligọ̀ tọn. To fọ́nsọnkú tintan mẹ, yè na zé mẹfligọ̀ lẹ do dòdónu dotẹn he Jiwheyẹwhe ko dè na yé lọ mẹ bọ yé na to jọunjọja mẹ kakadoi.

Akuẹhiho yẹwhenọ daho lọ tọn yín didọ ga to Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ, dọ, “Na míwlẹ ma tindo yẹwhenọ daho he ma yọ́n vivẹ madogán mítọn lẹ tọn; ṣigba to onú lẹpo mẹ he yè whlepọ́n kẹdẹdi míwlẹ, ṣigba to matin ylando mẹ” (HEBLU 4:15).

Podọ ga yè dọhó do whẹ̀gbọtọ lọ go, dọmọ, “Na Jiwheyẹwhe dopo wẹ tin, whẹ̀gbọtọ dopo ga to Jiwheyẹwhe po gbẹtọ po ṣẹnṣẹn, dawe lọ, Jesu Klisti; Mẹhe yí ede do flí omẹ popo…” (1 TIMỌTI 2:5-6). “Na dilé omẹ popo kú to Adam mẹ, mọ ga wẹ yè na hẹn omẹ popo yín ogbẹ̀nọ to Klisti mẹ” (1 KỌLINTINU 15:22). “Sunnu tintan wẹ sọn aigba mẹ, aigbanù: sunnu awetọ wẹ sọn olọn mẹ. Lé aigbanù te, mọwẹ yé ga he yín aigbanù te; podọ lé olọnnù te, mọwẹ yé ga he yín olọnnù te. Lé mí hẹn ohia aigbanù tọn, mí na hẹn ohia olọnnù tọn ga” (1 KỌLINTINU 15:47-49). Ohógbè he wá hinhọ́nnu de wẹ ehe. Dinvie mí to ohia Adam tintan tọn mẹ, to godo mẹ mí na wá tin to ohia olọnnù Jesu Klisti he yín Adam awetọ lọ tọn mẹ.

Fidepope he yè do Jesu Klisti hia te to apá Jiwheyẹwhe tọn, mí nọ mọ Ẹn di gbẹtọ to dopo ninọ̀mẹ nugbo he kàn titò whlẹngan tọn tọn lẹ mẹ. Mí nọ mọ Ẹn di Ovi Jiwheyẹwhe tọn, di Ovi gbẹtọ tọn, di Ovi Davidi tọn, di Ahọlu, di Yẹwhegán, di Yẹwhenọ, di Whẹ̀gbọtọ, di Whẹ̀yídomẹjitọ, di Lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn, di Ohó Jiwheyẹwhe tọn, di Aliho Jiwheyẹwhe tọn, di Akla Jiwheyẹwhe tọn, po onù he pò lẹpo po. É dóna yín onú he lẹpo nado ná mí whlẹngan pipé lọ. Núplọ́nmẹ he yín (Jesu-Kẹdẹ) matin to Owé Wiwé lẹ mẹ, mọ núplọ́nmẹ yẹwhe-atọ̀n tọn lọsu matin to Owé Wiwé lẹ gba. Yẹwhegán lẹ po apọsteli lẹ po dèkunnu na nugbo lọ. Jiwheyẹwhe ko zé Ovi Etọn titi lẹ do kọ̀ndopọ́ mẹ kẹdẹdi visunnu lẹ po viyọnnu lẹ po. Enẹwutu wẹ Jesu Klisti dóna yín Oviplọ́nji to mẹmẹsunnu susu ṣẹnṣẹn (LOMUNU 8:29). To fọ́nsọnkú Etọn godo, Jesu dọ hlan Malia Magdaleni, dọ, “… A do alọ ogo é blo; na yẹn ma ko hẹji yì Otọ́ ṣie de gba: ṣigba yì mẹmẹsunnu ṣie lẹ de, bo dọ hlan yé, dọ, Yẹn hẹji jei Otọ́ ṣie po Otọ́ mìtọn po de; podọ Jiwheyẹwhe ṣie po Jiwheyẹwhe mìtọn po de” (JOHANU 20:17).

Kẹdẹdilé Ovi Jiwheyẹwhe tọn yín jiji gbọn Gbigbọ Wiwé dali dó, mọkẹdẹ wẹ jiji yọ́yọ́ nọ yí tẹnmẹ gbọn Gbigbọ Wiwé dali dó. Enẹwutu wẹ Jesu to jiji yọ́yọ́ de biọ, bo sọ dọ, dọmọ: “… Nugbo, nugbo, wẹ yẹn dọ hlan we, Adavo yè vọ́ gbẹtọ ji, ewọ ma sọgan mọ ahọludu Jiwheyẹwhe tọn… Ehe yè ji gbọn agbasa dali agbasa wẹ; ehe yè ji gbọn Gbigbọ dali gbigbọ wẹ” (JOHANU 3:3, 6). “Na mẹdepope he yè dètọ́nsọn Jiwheyẹwhe de, gbawhàn aihọn tọn: ehe sọ wẹ awhàngba yé he gbawhàn aihọn tọn, yèdọ yise mítọn” (1 JOHANU 5:4). Ovọ́ wẹ núwiwà agùn lẹpo tọn. Jiwheyẹwhe dóna wàzọ́n, yín e ma yín mọ núde ma sọgan jọ. É sọgan wàzọ́n gbọn yé mẹhe mọdona whlẹnganzọ́n Etọn to Ovi Etọn Jesu Klisti mẹ lẹ kẹdẹ dali.

“Na é jẹ hẹ ẹ, mẹhe onú lẹpo tin na, podọ mẹhe dali onú lẹpo gbọn, to hinhẹn ovi susu wá gigo mẹ, nado hẹn awhàngán whlẹngan yetọn tọn sọgbe gbọn yajiji dali. Na mẹhe to omẹ hẹn zùn wiwé, po mẹhe yè to hinhẹn zùn wiwé po, omẹ dopo tọn wẹ yé omẹ pó: na enẹwutu wẹ é ma do kuwinyan nado ylọ yé dọ mẹmẹsunnu, dọmọ, Yẹn na dọhó oyín towe tọn hlan mẹmẹsunnu ṣie lẹ, to ṣẹnṣẹn agùn tọn wẹ yẹn na jihàn pipa tọn hlan we” (HEBLU 2:10-12). Mẹflitọ he ylọ núplọ́ntọ Etọn lẹ dọ, “mẹmẹsunnu” to fọ́nsọnkú Etọn godo, yín yiylọ dọ, “Oklunọ ṣie, Jiwheyẹwhe ṣie” gbọn Tomasi dali (JOHANU 20:28).

To whenẹnu, mẹfligọ̀ he na tọ́nsọn aigba he ji lẹ tindo hùdo whẹ̀yídomẹjitọ de tọn, “Mì yọpọ ṣie lẹ emi, na mì ma nado wàylan. Eyín mẹdepope wàylan, mí tindo whẹ̀yídọtọ de to Otọ́ de, Jesu Klisti dódónọ lọ: Ewọ sọ wẹ oyẹ̀su na ylando mítọn: e ma yín mítọn kẹdẹ, ṣigba na ylando aihọn lẹpo tọn ga” (1 JOHANU 2:1-2). “Do ayi e go, owanyin he hunkọ Otọ́ kọ̀n do mí ji, dọ yè nido ylọ mí ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹ: enẹwutu aihọn ma yọ́n mí, na é ma yọ́n ewọ wutu. Mẹyinwanna emi, dinvie ovi Jiwheyẹwhe tọn wẹ mí, é ma ko sọ sọawúhia lé mí na te: ṣigba mí yọ́nẹn dọ, ewọ na sọawúhia, míwlẹ na di ewọlọsu; na mí na mọ ẹn dolé é te” (1 JOHANU 3:1-2).

Nado hẹn ehe pégan, apọsteli Paul wlán dọ, “Na é ma na nọ ma dùahọlu, kaka é na do zín kẹntọ lẹpo dai to afọ etọn glọ. Kẹntọ he yè na súdo gbọn godo wẹ okú. Na é ko yí onú lẹpo do afọ etọn glọ. Ṣigba whenuena é dọmọ onú lẹpo wẹ yè yí do afọ etọn glọ, e sọawúhia dọ omẹ he yí onú lẹpo do oglọ etọn dopo kẹdẹ wẹ pò. Whenuena yè na yí onú lẹpo do oglọ, whenẹnu wẹ Ovi na ede na yín mẹmẹglọ ga hlan ewọ he yí onú lẹpo do oglọ etọn, na Jiwheyẹwhe nido yín popo to onú popo mẹ” (1 KỌLINTINU 15:25-28; PSALM 110:1-2; PSALM 8:7). E ma sọ sọgan yín didọ hézéhézé humọ gba. Enẹwutu, azọ́n daho lọ ko yín wiwà bọ visunnu po viyọnnu Jiwheyẹwhe tọn lẹpo po yín didiọ, bo sọ sọawúhia to apájlẹ Klisti Ovi Jiwheyẹwhe tọn tọn mẹ. To whenẹnu yè ko fó po kẹntọ lẹpo po, yèdọ okú lọsu ma sọ tin ba, bọ yè gọ̀ onú lẹpo do otẹn yetọn lẹ mẹ to madopòdo mẹ, podọ Jiwheyẹwhe nasọ yín popo to onú popo mẹ. To madopòdo mẹ, yè ma sọ to oyín Otọ́ tọn, po Ovi tọn po, po Gbigbọ Wiwé tọn po na ylọ ba gba, mọ yè ma sọ to oyín nẹ na ylọ gbèdé ba. Whenuena asiko lẹ na to nukọnyì to madopòdo mẹ wẹ azọ́n madopòdo tọn na yín ṣiṣẹ̀ gbọn awúsọhiamẹ Jiwheyẹwhe Lọsu tọn lẹ mẹ di Otọ́, di Ovi, podọ di Gbigbọ Wiwé. Whenẹnu Jiwheyẹwhe na yín popo to onú popo mẹ.

“… (Johanu 19:5) Mì pọ́n dawe lọ” wẹ Pilati dọ whenuena é pọ́n hlan Jesu. Sọn jiji Jesu tọn jẹ okú Etọn, É yín didohia kẹdẹdi gbẹtọ, na e vẹawuna omẹ delẹ nado mọdona. Taidi gbẹtọ, É yín jiji do aihọn he mẹ, bo sọ mlọnai to adọzán de ji (LUKU 2:7). É dù bo sọ nù, agbọpe É bọ É sọ damlọn, É viavi bo sọ hodẹ̀, po núhe pò lẹpo po. Whenuena É to kúkú, É dawhá ogbè lélé, dọmọ, “… Otọ́, alọ towe mẹ wẹ yẹn jo gbigbọ ṣie do: lé é dọ ehe, é jo gbigbọ etọn do.” (LUKU 23:46). Visunnu po viyọnnu Jiwheyẹwhe tọn lẹpo po sọgan dọ onú dopolọ. É yí otẹn mítọn to sisi pipé de mẹ, yèdọ yè klán Ẹn sọn Jiwheyẹwhe go kẹdẹdilé É dawhá do, dọ, “… ELI, ELI, LAMA SABAKTANI? Enẹ wẹ, Jiwheyẹwhe ṣie, Jiwheyẹwhe ṣie, etẹwutu wẹ hiẹ gbẹ́ mi dai?” (MATIU 27:46). Mí yín mẹgbigbẹ́ sọn Jiwheyẹwhe de. To whenẹnu É yí otẹn mítọn, podọ agọ̀jijẹ mítọn po ylando mítọn po yín zizédo É ji. To whenẹnu Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn jẹlá sọn É mẹ.

Enẹgodo, yè sọwhán adaja mẹ nệ bọ ohùn kọ̀n ai jẹgbonu, whenẹnu wẹ yè gbọwhẹ̀ hẹ mí bọ Owé Wiwé yín hinhẹn ṣẹ̀ dọ, “… Jiwheyẹwhe tin to Klisti mẹ, bo to whẹ̀gbọ hẹ aihọn hlan ede, bo ma sọ to ylando yetọn hia hlan yé gba” (2 KỌLINTINU 5:19). Nugbo wẹ awelẹ. Tintan wẹ kinklán, podọ awetọ wẹ owhẹ̀dọgbọ. Ehe lọ to dandanmẹ na ylando gbẹtọ lẹpo tọn wutu. To ninọ̀mẹ he Jiwheyẹwhe do Ovi Etọn hlan te yín winwlán hézéhézé to Owé Wiwé lẹ mẹ. “Ṣigba whenuena ojlẹ gigọ́ lọ wá, Jiwheyẹwhe do Ovi Etọn hlan, mẹhe yè ji sọn yọnnusi de, he yè ji to osẹ́n glọ, na é nido flí yé he tin to osẹ́n glọ lẹ, na míwlẹ nido mọ yí sọdodovi ovi lẹ tọn” (GALATIA 4:4-5).

Oklunọ lẹzùn afànumẹ de. “Ṣigba é klọ́n gigo etọn dai, é yí ojlẹmọ afànumẹ tọn de na ede, yè sọ basi i to apájlẹ gbẹtọ lẹ tọn mẹ: mimọ ẹn to apájlẹ gbẹtọ de tọn mẹ, é huwhẹ ede, bo sọ lẹzùn tónusètọ kaka jẹ okú, yèdọ okú satin tọn” (FILIPINU 2:7-8). Kẹdẹdi afànumẹ, yè dọhó do É go do kọ̀ndopọ́ he mẹ po wiwà ojlo Oklunọ tọn tọn po. To Owé yẹwhegán Isaia tọn mẹ, titò ofligọ̀ tọn yín didọ to tunmẹ lẹpo mẹ. Podọ ohógo he yín “afànumẹ” yín winwlán to kọ̀ndopọ́ helẹ mẹ. “PỌ́N devi ṣie, mẹhe yẹn gọalọna, mẹvivẹ ṣie, mẹhe go hòmẹ ṣie hùn do; yẹn ko yí Gbigbọ ṣie do é ji: ewọ nasọ hẹn whẹ̀dida jẹgbonu wá na Kosi lẹ” (ISAIA 42:1). To Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ, ṣiṣẹ̀ Owéfọ he lọ tọn yín winwlán to Owé MATIU 12:17-21 tọn mẹ.

To Owé MATIU 3:16-17 tọn mẹ, yè dọ hlan mí lé hòmẹhùn Jiwheyẹwhe tọn wá dawe Jesu Klisti ji do. “Podọ Jesu, whenuena yè ko baptizi nệ, é tọ́n jẹ age to afọdoponẹji sọn osìn mẹ: bo pọ́n, olọn hùn hlan ẹn, é mọ Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn jẹte di apoe bo jẹ do é ji: bo pọ́n, ogbè de sọn olọn lẹ mẹ, didọmọ, Ehe wẹ Visunnu ṣie; Mẹvivẹ ṣie, mẹhe mẹ hòmẹ ṣie vivi te talala”. Agbasa okú tọn wẹ agbasa lọ, enẹwutu Gbigbọ dóna jẹ do É ji nado diọ agbasa lọ do makú mẹ. To asiko dopolọ mẹ, zizédai di Ovi to devizọ́n lọ mẹ lọsu sọawúhia ga.

To Owé MATIU 17:2-5 tọn mẹ, nukunmẹ didiọ dawe Klisti Jesu lọ tọn jọ nugbo to nukun núplọ́ntọ Etọn atọ̀n lẹ tọn po Mọse po Eli tọn po mẹ. To Owé MATIU 3:17 tọn mẹ, yè dọ hlan mí dọ, “… to ewọ mẹ wẹ yẹn yín hòmẹhùnnọ te”, podọ to ota 17 mẹ, azọ́n lọ wẹ yín dọ, “Mì nọ sè etọn”. Visunnu po viyọnnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ po nọ dotó ogbè Etọn, bo yise to wẹndagbe Etọn mẹ bo sọ wléawu nado yín bibaptizi kẹdẹdilé Biblu dọ do. Yé nọ kẹalọyí Gbigbọ Wiwé to alọ dopolọ mẹ kẹdẹdi Ewọ Oviplọ́nji lọ basi do, gbọn omẹ he mẹ Jiwheyẹwhe Lọsu dèkunnu bo sọ yín hòmẹhùnnọ to Ewọ mẹ.

Dawe he yè dá to apájlẹ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, he lẹzùn huhlọnnọ. Ṣigba É mágbè nado dè aliho ylankan bo sọ yín omẹ búbú. Na Jiwheyẹwhe basi gbẹtọ do aliho he ji é na jai te, whenẹnu na Jiwheyẹwhe nido tindo jlọjẹ nado flí gbẹtọ lọ gọ̀. Núdidá yọ́yọ́ to Klisti mẹ wẹ hòmẹhùnhùn Jiwheyẹwhe tọn, ehe gọ̀wá visunnu lẹ po viyọnnu Etọn lẹ po ji. Yé yín zizé daga sọn fie yé jai te bo sọ yín gigọ̀ do otẹn yetọn he Jiwheyẹwhe dè na yé mẹ. To pipégan visunnu po viyọnnu Jiwheyẹwhe tọn lẹpo po tọn mẹ, e na sọawúhia dọ, yéwlọsu ni magbè nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn kẹdẹdi pọndego Oviplọ́nji lọ tọn. “… e ma yín ojlo ṣie, ṣigba na ojlo towe ni yín wiwà” (LUKU 22:42), podọ dogọ́, “Hòmẹ ṣie hùn nado wà ojlo towe Jiwheyẹwhe ṣie È; nugbo osẹ́n towe tin to yẹn hòmẹ dọ́n” (PSALM 40:8).

“Mìwlẹ ga, mẹhe yè ko hẹn zùn jonọ, zùn kẹntọ to ojlẹ de mẹ dai to ayiha mìtọn mẹ gbọn azọ́n ylankan dali, wẹ é sọ gbowhẹ hẹ to dinvie. To agbasa agbasalan etọn tọn mẹ gbọn okú mẹ, nado hẹn mì wá to wiwé mẹ ma do diho podọ ma do whẹkọ to ewọ nukọn” (KOLOSINU 1:21-22).

“Bé lé eyín ovi lẹ yín máhẹtọ to agbasalan po ohùn po mẹ, ewlọsu basi máhẹtọ to e mẹ ga; dọ gbọn alọ okú tọn mẹ é nido hù mẹhe tindo huhlọn okú tọn súdo, enẹ wẹ, lẹgba; bo sọ whlẹn yé he gbọn osi okú tọn mẹ tin to ogbẹ̀whenu yetọn lẹpo mẹ jẹ mẹmẹglọnọ mẹ” (HEBLU 2:14-15). Enẹ wẹ wẹndagbe gigonọ Oklunọ Jesu Klisti mítọn tọn, Mẹflitọ donanọ lọ.

To Alẹ̀nù Hóhó mẹ, titò fligọ̀ tọn yín didohia to aliho susu avọ́sinsán tọn de mẹ. Gbẹtọ he ko klán sọn Jiwheyẹwhe de ma do jlọjẹ nado wá nukọn Etọn gba. Enẹwutu avọ́sinsán owhẹ̀dọgbọ tọn, po owhẹ̀gbọtọ po, po owhẹ̀yídomẹjitọ po dóna tin dandan. Na Ablaham tọn, yè dohia mí pọ́ndego dagbe de, mẹhe yí ovi sunnu etọn Isaki do sánvọ́ (GENẸSISI 22). É to alọdlẹndó Messia lọ he na wá kú kẹdẹdi Visunnu Jiwheyẹwhe tọn to otẹn mítọn mẹ. Isaki hẹn nake agbà lọ tọn lẹ ehe ji yè tệ do. Klisti Lọsu hẹn satin ehe ji yè whè É do lọ. Kaka jẹ túndote ovi Islaẹli tọn lẹ tọn sọn Egipti mẹ, yé yín ylọ dọ togùn sọn asiko he mẹ yé mọ túndote yetọn yí te (EKSỌDUSI 12:3). Islaẹli yín yiylọ dọ agùn. Mọse yín owhẹ̀gbọtọ po whẹ̀yídomẹjitọ po to ninọ̀mẹ vòvo mẹ. Ewọ wẹ mẹhe nọ yí ohó sọn Jiwheyẹwhe de bo nọ wá dọ na gbẹtọ lẹ lọ. “…Ewọ dopolọ wẹ Jiwheyẹwhe dohlan nado yín ogán, mẹwhlẹntọ gbọn alọ angẹli lọ tọn mẹ he sọawúhia to nukan mẹ.” (OWALỌ 7:35)

Mẹssia lọ dóna yín yẹwhegán de, whẹ̀gbọtọ de, whẹ̀yídọtọ de, yẹwhenọ daho de, po onú he pò lẹpo po. Mọse dọhó to Gbigbọ Klisti tọn mẹ whenuena é to odẹ̀ho, dọ, “Gãnṣo dinvie, eyín hiẹ na jona oylando yetọn –; podọ eyín lala, súnsún mi, yẹn vẹ̀ we sọn owé towe hiẹ ko wlán mẹ.” (EKSỌDUSI 32:32). Omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tin to ayiha etọn mẹ, podọ mọwẹ é basi do, kẹdẹdilé Klisti wà do to Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ na yisenọ lẹ.

Whládopo to owhè dopo mẹ, yẹwhenọ daho nọ biọ Ofiwiwé Ofiwiwé lẹ tọn mẹ nado dọwhẹ̀gbọ na togùn lọ to Jiwheyẹwhe nukọn. Dogbọn Klisti tọn dali, mí hia dọ, “Ṣigba Klisti ko wá nado yín yẹwhenọ daho onú dagbe he ja tọn, gbọn gohọ̀ he klo bo sọ sọgbe gbahú dali, ehe yè ma yí alọ do basi, enẹ wẹ nado dọ, e ma sọn didá he mẹ gba, … ṣigba gbọn ohùn etọn titi mẹ wẹ é biọ fiwiwé nẹ mẹ whládopo, to ehe godo é mọ ofligọ̀ madopòdo yí na mí… Nẹmunẹmu wẹ ohùn Klisti tọn, mẹhe gbọn Gbigbọ madopòdo mẹ yí agbasa ede tọn do sánvọ́ mado diho hlan Jiwheyẹwhe, ma na lẹ̀ ayiha mìtọn wé sọn azọ́n kúkú mẹ nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ lọ?” (HEBLU 9:14). Enẹ wẹ whlẹngan madopòdo he tin to ote to Klisti Jesu mẹ.

Linlẹn whẹ̀yídọtọ de tọn yín jijlẹ po Job po. Gãnṣo é dawhá ogbè lélé, dọmọ, “Na yẹn yọ́nẹn dọ Whẹ̀yídomẹjitọ ṣie to ogbẹ̀…” (JOB 19:25), whenuena é mọ dọ yè dù to ewọ ji, é dọ, dọmọ: “… yèdọ sọn agbasalan ṣie mẹ wẹ yẹn na mọ Jiwheyẹwhe” (JOB 19:26). Job lọsu mọdona akuẹhihọ whẹ̀gbọtọ tọn, bo dọmọ, “Eyín mẹdagun (angẹli) de tin to é de, gbèsètọ (whẹ̀gbọtọ) de, mẹdopo sọn fọtọ́n lọ mẹ, nado dohia hlan gbẹtọ temanọgli etọn. Bọ ewọ yín dagbenọ hlan ẹn, bo dọmọ, Whlẹn ẹn sọn tejẹ yì jẹ odò lọ kọ̀n mẹ, Yẹn ko mọ ofligọ̀ de. Agbasalan etọn yín jẹ e mẹ hú ovi de tọn; É lẹ́gọ̀ do azán ovú etọn tọn lẹ kọ̀n” (JOB 33:23-25). É ma dọhó do whẹ̀gbọtọ, po whẹ̀yídọ po, po ofligọ̀ na gbẹtọ de tọn kẹdẹ ji gba, ṣigba bo dọ nugbo dọ, mẹfligọ̀ lẹ na lẹ́gọ̀ do azán ovúwhenu yetọn lẹ mẹ. Gbọn enẹ mẹ, é do nugbo daho lọ hia dọ yé mẹhe yín máhẹtọ to fọ́nsọnkú tintan mẹ lẹ na yín didiọ, bo na yí agbasa fọ́nsọnkú tọn he na taidi dopolọ he yé ko tindo to aflanmẹ ovúwhenu yetọn tọn.Yé na sọawúhia to pipégan podọ to agbasa ovúwhenu yetọn tọn mẹ. To madopòdo mẹ, ohia whinwhẹn tọn po ylando tọn po, po azọ̀n tọn po kavi okú tọn ma to na tin ba. Yé na tin to jọunjọja podọ to jijọho mẹ kakadoidoi.

Job sọ dọhó yé mẹhe lẹ́gọ̀ do Jiwheyẹwhe de bo sọ kẹalọyí kàndeji whlẹngan tọn lẹ ji, dọ, “Ewọ hodẹ̀ hlan Jiwheyẹwhe, ewọ sọ yín hòmẹ dagbenọ hlan ẹn; Sọmọ bọ ewọ yí ayajẹ do mọ nukunmẹ etọn: É sọ gọ̀ dódó etọn jó hlan gbẹtọ” (JOB 33:26). É ko mọ dódó pipé Jwheyẹwhe tọn he míwlẹ ko kẹalọyí gbọn Jesu Klisti Oklunọ mítọn mẹ dote. Hlan omẹfligọ̀ mọtọnhunkọ tọn, ohógbè he lọ yín zinzán dọ, “É pọ́n gbẹtọ, bo dọmọ, Yẹn ko wàylando, bo hẹn enẹ he yín jlọjlọ sọtadòna, Yè ma sọ lẹn ẹn hlan mi: É ko flí alindọn ṣie sọn yìyì odò lọ mẹ, Ogbẹ̀ ṣie nasọ mọ hinhọ́n lọ” (JOB 33:27-28). Ohógbè he lọ ma yín ofligọ̀ pipé na gbẹtọ yínyín, na ojona ylando ylando lẹ tọn, na ogbẹ̀ madopòdo podọ jijọho ninọ̀ to agbasa fọ́nsọnkú tọn mẹ tọn gba. Gbẹtọ lọ blébu, yèdọ alindọn lọ po gbigbọ lọ po, podọ agbasa lọ yín apáde ofligọ̀ tọn. To fọ́nsọnkú tintan mẹ, yè na zé mẹfligọ̀ lẹ do dòdónu dotẹn he Jiwheyẹwhe ko dè na yé lọ mẹ bọ yé na to jọunjọja mẹ kakadoi.

Akuẹhiho yẹwhenọ daho lọ tọn yín didọ ga to Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ, dọ, “Na míwlẹ ma tindo yẹwhenọ daho he ma yọ́n vivẹ madogán mítọn lẹ tọn; ṣigba to onú lẹpo mẹ he yè whlepọ́n kẹdẹdi míwlẹ, ṣigba to matin ylando mẹ” (HEBLU 4:15).

Podọ ga yè dọhó do whẹ̀gbọtọ lọ go, dọmọ, “Na Jiwheyẹwhe dopo wẹ tin, whẹ̀gbọtọ dopo ga to Jiwheyẹwhe po gbẹtọ po ṣẹnṣẹn, dawe lọ, Jesu Klisti; Mẹhe yí ede do flí omẹ popo…” (1 TIMỌTI 2:5-6). “Na dilé omẹ popo kú to Adam mẹ, mọ ga wẹ yè na hẹn omẹ popo yín ogbẹ̀nọ to Klisti mẹ” (1 KỌLINTINU 15:22). “Sunnu tintan wẹ sọn aigba mẹ, aigbanù: sunnu awetọ wẹ sọn olọn mẹ. Lé aigbanù te, mọwẹ yé ga he yín aigbanù te; podọ lé olọnnù te, mọwẹ yé ga he yín olọnnù te. Lé mí hẹn ohia aigbanù tọn, mí na hẹn ohia olọnnù tọn ga” (1 KỌLINTINU 15:47-49). Ohógbè he wá hinhọ́nnu de wẹ ehe. Dinvie mí to ohia Adam tintan tọn mẹ, to godo mẹ mí na wá tin to ohia olọnnù Jesu Klisti he yín Adam awetọ lọ tọn mẹ.

Fidepope he yè do Jesu Klisti hia te to apá Jiwheyẹwhe tọn, mí nọ mọ Ẹn di gbẹtọ to dopo ninọ̀mẹ nugbo he kàn titò whlẹngan tọn tọn lẹ mẹ. Mí nọ mọ Ẹn di Ovi Jiwheyẹwhe tọn, di Ovi gbẹtọ tọn, di Ovi Davidi tọn, di Ahọlu, di Yẹwhegán, di Yẹwhenọ, di Whẹ̀gbọtọ, di Whẹ̀yídomẹjitọ, di Lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn, di Ohó Jiwheyẹwhe tọn, di Aliho Jiwheyẹwhe tọn, di Akla Jiwheyẹwhe tọn, po onù he pò lẹpo po. É dóna yín onú he lẹpo nado ná mí whlẹngan pipé lọ. Núplọ́nmẹ he yín (Jesu-Kẹdẹ) matin to Owé Wiwé lẹ mẹ, mọ núplọ́nmẹ yẹwhe-atọ̀n tọn lọsu matin to Owé Wiwé lẹ gba. Yẹwhegán lẹ po apọsteli lẹ po dèkunnu na nugbo lọ. Jiwheyẹwhe ko zé Ovi Etọn titi lẹ do kọ̀ndopọ́ mẹ kẹdẹdi visunnu lẹ po viyọnnu lẹ po. Enẹwutu wẹ Jesu Klisti dóna yín Oviplọ́nji to mẹmẹsunnu susu ṣẹnṣẹn (LOMUNU 8:29). To fọ́nsọnkú Etọn godo, Jesu dọ hlan Malia Magdaleni, dọ, “… A do alọ ogo é blo; na yẹn ma ko hẹji yì Otọ́ ṣie de gba: ṣigba yì mẹmẹsunnu ṣie lẹ de, bo dọ hlan yé, dọ, Yẹn hẹji jei Otọ́ ṣie po Otọ́ mìtọn po de; podọ Jiwheyẹwhe ṣie po Jiwheyẹwhe mìtọn po de” (JOHANU 20:17).

Kẹdẹdilé Ovi Jiwheyẹwhe tọn yín jiji gbọn Gbigbọ Wiwé dali dó, mọkẹdẹ wẹ jiji yọ́yọ́ nọ yí tẹnmẹ gbọn Gbigbọ Wiwé dali dó. Enẹwutu wẹ Jesu to jiji yọ́yọ́ de biọ, bo sọ dọ, dọmọ: “… Nugbo, nugbo, wẹ yẹn dọ hlan we, Adavo yè vọ́ gbẹtọ ji, ewọ ma sọgan mọ ahọludu Jiwheyẹwhe tọn… Ehe yè ji gbọn agbasa dali agbasa wẹ; ehe yè ji gbọn Gbigbọ dali gbigbọ wẹ” (JOHANU 3:3, 6). “Na mẹdepope he yè dètọ́nsọn Jiwheyẹwhe de, gbawhàn aihọn tọn: ehe sọ wẹ awhàngba yé he gbawhàn aihọn tọn, yèdọ yise mítọn” (1 JOHANU 5:4). Ovọ́ wẹ núwiwà agùn lẹpo tọn. Jiwheyẹwhe dóna wàzọ́n, yín e ma yín mọ núde ma sọgan jọ. É sọgan wàzọ́n gbọn yé mẹhe mọdona whlẹnganzọ́n Etọn to Ovi Etọn Jesu Klisti mẹ lẹ kẹdẹ dali.

“Na é jẹ hẹ ẹ, mẹhe onú lẹpo tin na, podọ mẹhe dali onú lẹpo gbọn, to hinhẹn ovi susu wá gigo mẹ, nado hẹn awhàngán whlẹngan yetọn tọn sọgbe gbọn yajiji dali. Na mẹhe to omẹ hẹn zùn wiwé, po mẹhe yè to hinhẹn zùn wiwé po, omẹ dopo tọn wẹ yé omẹ pó: na enẹwutu wẹ é ma do kuwinyan nado ylọ yé dọ mẹmẹsunnu, dọmọ, Yẹn na dọhó oyín towe tọn hlan mẹmẹsunnu ṣie lẹ, to ṣẹnṣẹn agùn tọn wẹ yẹn na jihàn pipa tọn hlan we” (HEBLU 2:10-12). Mẹflitọ he ylọ núplọ́ntọ Etọn lẹ dọ, “mẹmẹsunnu” to fọ́nsọnkú Etọn godo, yín yiylọ dọ, “Oklunọ ṣie, Jiwheyẹwhe ṣie” gbọn Tomasi dali (JOHANU 20:28).

To whenẹnu, mẹfligọ̀ he na tọ́nsọn aigba he ji lẹ tindo hùdo whẹ̀yídomẹjitọ de tọn, “Mì yọpọ ṣie lẹ emi, na mì ma nado wàylan. Eyín mẹdepope wàylan, mí tindo whẹ̀yídọtọ de to Otọ́ de, Jesu Klisti dódónọ lọ: Ewọ sọ wẹ oyẹ̀su na ylando mítọn: e ma yín mítọn kẹdẹ, ṣigba na ylando aihọn lẹpo tọn ga” (1 JOHANU 2:1-2). “Do ayi e go, owanyin he hunkọ Otọ́ kọ̀n do mí ji, dọ yè nido ylọ mí ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹ: enẹwutu aihọn ma yọ́n mí, na é ma yọ́n ewọ wutu. Mẹyinwanna emi, dinvie ovi Jiwheyẹwhe tọn wẹ mí, é ma ko sọ sọawúhia lé mí na te: ṣigba mí yọ́nẹn dọ, ewọ na sọawúhia, míwlẹ na di ewọlọsu; na mí na mọ ẹn dolé é te” (1 JOHANU 3:1-2).

Nado hẹn ehe pégan, apọsteli Paul wlán dọ, “Na é ma na nọ ma dùahọlu, kaka é na do zín kẹntọ lẹpo dai to afọ etọn glọ. Kẹntọ he yè na súdo gbọn godo wẹ okú. Na é ko yí onú lẹpo do afọ etọn glọ. Ṣigba whenuena é dọmọ onú lẹpo wẹ yè yí do afọ etọn glọ, e sọawúhia dọ omẹ he yí onú lẹpo do oglọ etọn dopo kẹdẹ wẹ pò. Whenuena yè na yí onú lẹpo do oglọ, whenẹnu wẹ Ovi na ede na yín mẹmẹglọ ga hlan ewọ he yí onú lẹpo do oglọ etọn, na Jiwheyẹwhe nido yín popo to onú popo mẹ” (1 KỌLINTINU 15:25-28; PSALM 110:1-2; PSALM 8:7). E ma sọ sọgan yín didọ hézéhézé humọ gba. Enẹwutu, azọ́n daho lọ ko yín wiwà bọ visunnu po viyọnnu Jiwheyẹwhe tọn lẹpo po yín didiọ, bo sọ sọawúhia to apájlẹ Klisti Ovi Jiwheyẹwhe tọn tọn mẹ. To whenẹnu yè ko fó po kẹntọ lẹpo po, yèdọ okú lọsu ma sọ tin ba, bọ yè gọ̀ onú lẹpo do otẹn yetọn lẹ mẹ to madopòdo mẹ, podọ Jiwheyẹwhe nasọ yín popo to onú popo mẹ. To madopòdo mẹ, yè ma sọ to oyín Otọ́ tọn, po Ovi tọn po, po Gbigbọ Wiwé tọn po na ylọ ba gba, mọ yè ma sọ to oyín nẹ na ylọ gbèdé ba. Whenuena asiko lẹ na to nukọnyì to madopòdo mẹ wẹ azọ́n madopòdo tọn na yín ṣiṣẹ̀ gbọn awúsọhiamẹ Jiwheyẹwhe Lọsu tọn lẹ mẹ di Otọ́, di Ovi, podọ di Gbigbọ Wiwé. Whenẹnu Jiwheyẹwhe na yín popo to onú popo mẹ.