Jẹnukọn, mí dóna wàzọ́n pẹvide do juwáyì he hó yè dọ to Alẹ̀nù Hóhó mẹ ji. Tenu núdùdù godo tọn lọ yín bibasi gbọn Oklunọ mítọn Lọsu dali to juwáyì whenu. É sọ dọmọ, “Mì biọ otò daho mẹ yì dawe delẹ de, bo dọ hlan ẹn dọmọ, Mẹplọ́ntọ dọmọ, Ojlẹ ṣie sẹpọ́; yẹn nasọ basi juwáyì to owhé towe gbè po núplọ́ntọ ṣie lẹpo”(MATIU 26:18). To juwáyì he whenu, Juda lọsu sisẹ̀ alọ etọn do agbán dopolọ mẹ podọ enẹwutu wẹ Jesu dọmọ, “… Mẹhe do alọ etọn agbán mẹ hẹ mi, doponẹlọ wẹ na dè mi hia.”( MATIU 26:23).

Evangẹlisti Malku wlán onú he jọ nẹ lẹpo dólé e jọ dó, dọ, “Lé yé to núdù, Jesu yí akla, bo dona, bo sọ kán ẹn, bo yí na yé, bo dọmọ, Mì yí, na mì ni dù: ehe wẹ agbasa ṣie. É sọ yí kọ̀fo de, whenuena é dopẹ, é yí na yé; yé omẹ pó sọ nù sọn e mẹ. É dọ hlan yé, dọ, ehe wẹ ohùn ṣie alẹ̀nùnù yọ́yọ́ tọn, he yè kọ̀n dai na omẹ susu” (MALKU 14:22-25). E sinyẹnawu nado mọ Owéfọ devo to Biblu mẹ, yèdọ ehe yé mọdona jẹagọ̀ bo sọ tùnmẹ jẹagọ̀ di ehe kàn tenu núdùdù Oklunọ tọn he gba. Kẹdẹdi Owéfọ he mí hia nẹ, alẹ̀nùnù yọ́yọ́ lọ dóna wá ai mẹ. Yè ma kọ̀n ohùn alẹ̀nùnù yọ́yọ́ he tọn ai to juwáyì kavi tenu núdùdù Oklunọ tọn whenu gba ṣigba to satin Kalvali tọn ji. To tenu núdùdù he whenu, ohùn wiwé he lọ gbẹ́ to whinwhàn to Fligọ̀tọ lọ mẹ bo ma sọ yín to kọ̀fo lọ mẹ gba. Mí dóna hia Owéfọ he lọ to hinhọ́n de mẹ nado mọdona tùnmẹ núplọ́nmẹ alẹ̀nùnù Alẹ̀nù Hóhó tọn mẹ tọn to domọna tenu núdùdù Oklunọ tọn mẹ jẹnukọnna núyiwá alẹ̀nùnù yọ́yọ́ lọ tọn.

Oklunọ Jiwheyẹwhe ko ná gbèdidè lẹpo hlan Mọse. Ewọ bo wlán bo sọ dọ hlan gbẹtọ lẹpo, dọ, “É sọ yí owé alẹ̀nù lọ tọn, bo hia to sisè gbẹtọ lẹ lọ tọn mẹ: yé sọ dọmọ, ehe Oklunọ lọ ko dọ lẹpo wẹ mí na wà, bo sọ yín tónusètọ. Mọse sọ yí ohùn lọ, bo mì i do gbẹtọ lẹ lọ go, bo dọmọ, Mì payi ohùn alẹ̀nù lọ tọn lọ go he Oklunọ ko basi hẹ mì to núyígona lẹpo ji” (EKSỌDUSI 24:7-8).

To Alẹ̀nù Hóhó mẹ, ovi Islaẹli tọn lẹ tindo dọpọ́n ofligọ̀ tọn po túndote tọn po, podọ yè sọ hẹn yé jẹgbonu sọn okànbla mẹ. Ehe lọ jọ to whenuena yè ná aṣedai wiwé lọ hlan yé, dọ, yé nido hù lẹngbọ to owhé dopodopo gbè, bo dà ẹ, bo dù agbasa etọn bo sọ sá ohùn do whlẹlidemẹ ohọ̀n tọn go na whlẹngan. Na e yín ohia de ehe angẹli vàsúdotọ lọ dóna dibusi. Whédo he tindo ohia ohùn he tọn, alọ ma sọgan jẹ e go gba, mọ oplọ́nji etọn nasọ yín hihladai.

To kànṣiṣa he mẹ, mí dóna hia owéfọ lọ, “Ohùn lọ nasọ yín na mì ohia de to ohọ̀ mìtọn lẹ ji fie mì te: whenuena yẹn mọ ohùn lọ yẹn na dágbọn mì ji wáyì, azọ̀nylankan de ma to na tin to mì ji nado hù mì súdo gba, whenuena yẹn hò aigba Egipti tọn” (EKSỌDUSI 12:13). Ehe wẹ ogbèmimá Jiwheyẹwhe tọn, podọ enẹwutu wẹ alọ ma do sọgan jẹ oviplọ́nji Islaẹli tọn lẹ go. Ohùn wẹ awọyínú to whenu vàsúdo tọn. Alẹ̀nùnù he Jiwheyẹwhe basi po omẹ Etọn lẹ po gbẹ́sọ tin to ote. To afọ wiẹnẹtọ lọ mẹ, mí hia dogbọn Juwáyì dali, dọ, “Azán he na yín hlan mì na oflín de, mì nasọ nọ wà ẹ na hùnwhẹ de hlan OKLUNỌ: lẹ́do whẹndo mìtọn lẹ mì na nọ wà ẹ na hùnwhẹ de gbọn osẹ́ndóai dali kakadoi”. Oflín de na whlẹngan, túndote podọ whiwhlá omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn.

Mí dóna payi onú awe go to ofi. Tintan, gbọn ohùn kọ̀ndai alẹ̀nùnù lọ tọn dali po Islaẹli po nado kẹalọyí teninọ yetọn, enẹwutu wẹ yè do whlẹn ogbẹ̀ mẹfligọ̀ lẹ tọn gán. Awetọ lọ wẹ yín dọ, to hùnwhẹ lọ kọ̀n, yèdọ oflín de dóna tin he yín oflín hlan ovi Islaẹli tọn lẹ na onú he Jiwheyẹwhe ko wà hlan yé lẹ tọn. Onú titegbe awe helẹ yín hinhẹn ṣẹ̀ to tenu núdùdù Alẹ̀nù Yọ́yọ́ tọn mẹ.

Jẹnukọn mẹfligọ lẹ lọ dóna dọ ojlo yetọn nado sètonu podọ nado wà enẹlẹ pó he yín Ohó Jiwheyẹwhe tọn. Godo he ovi Islaẹli tọn lẹ wà enẹ, Mọse húnhún ohùn lọ di ohia mimọ de do Agùn he yè fligọ̀ lọ ji, ehe nọte sọn whenẹnu to whiwhlá ohùn lọ tọn glọ. Na oflín hùnwhẹ daho he tọn yín dọpọ́n de na Islaẹli, enẹwutu Juwáyì lọ dóna yín bibasi.

To Owé LUKU 22:15 po afọ 19 po tọn mẹ, Oklunọ mítọn dọ, dọmọ, “… Hòmẹhùnhùn yẹn jlo nado dù juwáyì he hẹ mì whẹpo yẹn nado jiya… É sọ yí akla, whenuena é ko dopẹ, é wẹ́n ẹn, bo sọ yí na yé, dọmọ, ehe wẹ agbasa he yè ná mì: mì nọ basi ehe to oflín ṣie mẹ”. To tenu núdùdù Oklunọ tọn whenu, yisenọ Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lẹ yín hinhẹn flín azọ́nfligọ̀ tọn he ko jọ gbọn ohùn alẹ̀nùnù yọ́yọ́ lọ tọn dali, he yè kọ̀ndai na omẹ alẹ̀nùnù yọ́yọ́ tọn lẹ. To ohia de mẹ, Oklunọ do nugbo azọ́n lọ tọn hia. Akla he É wẹ́n lọ yín awuwledai na Juwáyì lọ, enẹwutu wẹ e do tin matin otọ́n. Ovện he tin to kọ̀fọ lọ mẹ he É ná núplọ́ntọ Etọn lẹ tọ́nsọn ovệngle mẹ. Kẹdẹdi Owé MATIU 26:29 tọn, Oklunọ dọ, dọmọ, “Ṣigba yẹn dọ hlan mì, sọn dinvie yì, yẹn ma na nù to sinsẹ́n vện tọn he mẹ ba, kaka jẹ azán nẹ gbè, whenuena yẹn na nù i hẹ mì to yọ́yọ́ mẹ to ahọludu Otọ́ ṣie tọn mẹ”. Kẹdẹdilé yè wẹ́n akla lọ to nukun yé mẹhe tin to finẹ lẹ tọn mẹ, Agbasa Jesu Klisti tọn yín jijodai, bọ yè hò bo sọ whèdo-satingo. Kẹdẹdilé e yín nugbo dó dọ, ovện lọ tin to kọ̀fo lọ mẹ mọwẹ ohùn Lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn tọn yín kinkọ̀ndai na jonaylando mítọn lẹ tọn.

E ma yín akla he yè wện bo sọ dù lọ wẹ jiya gba, adavo Oklunọ mítọn to gohọ̀ Agbasalan Etọn tọn mẹ, whenuena É zé agbàn he yè zé do gbẹtọ lẹpo ji do Ede ji. Ovện lọ ma yín didiọ mọ e ma sọ yín kinkọ̀ndai gba. Mẹhe tin to tenu núdùdù lọ kọ̀n lẹ nù núnùnù dopolọ. Ohùn wiwé Mẹflitọ lọ tọn yín kinkọ̀ndai gbọn ehe mẹ Ewlọsu biọ Gigo mẹ di Yẹwhenọ daho te. “… ṣigba gbọn ohùn etọn titi mẹ wẹ é biọ fiwiwé nẹ mẹ whladopo, to ehe godo é mọ ofligọ̀ madopòdo yí na mí” (HEBLU 9:12). Enẹwutu, nugbo daho he yín didọ dọ, “Nẹmunẹmu wẹ ohùn Klisti tọn, mẹhe gbọn Gbigbọ madopòdo mẹ yí agbasa ede tọn do sánvọ́ mado diho hlan Jiwheyẹwhe, ma na lẹ́ ayiha mítọn wé sọn azọ́n kúkú mẹ nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ lọ?” (HEBLU 9:14). Yè ma dọhó depope kavi wlán núdepope dogbọn didiọ onú awe nẹlẹ tọn dali gba, he yín akla po ovện po. Whenuena Oklunọ zé akla lọ do alọ Etọn mẹ, É dọ, dọmọ, “Ehe wẹ agbasa ṣie…” Enẹwutu wẹ e ma sọ to dandan mẹ nado diọ agbasa dopolọ gbọn núyiwà de dali gba. Whenuena Oklunọ dọ, dọmọ, “Ehe wẹ ohùn ṣie…” Mẹdepope matindo hudo nado diọ onú lọ gba. E ma yín agbasalan Etọn po ohùn po wẹ É zé jo nado dù bo sọ nù gba, podọ ehe dóna yín domọna hézéhézé. Mí mọ agbasa lọ to ninọ̀mẹ ohia de tọn mẹ poun wẹ.

E sọ yín pinplọ́n dọ, Klisti jo Ede to whelẹponu to yọ́yọ́jẹ mẹ na mẹhe togbẹ̀ po oṣiọ lẹ po, kẹdẹdilé e jọ dó to akla he yín didiọ zùn Oklunọ Lọsu he yín dùdù gbọn mẹhe yín máhẹtọ to e mẹ lẹ dali. Lẹnpọ́n dabla tẹwẹ ehe! Nugbo Owé Wiwé ma plọ́nmẹ onú mọtọnhunkọ de gba. E tin to agọ̀jijẹ de mẹ pannukọn núplọ́nmẹ Klisti tọn, Mẹhe tọn dali Biblu dọ, dọmọ, “Ṣigba dawe he, ehe godo é ko sánvọ́ dopo kakadoi na ylando… Na gbọn avọ́ dopo dali, é ko hẹn yé he yè diọ zùn wiwé lẹ pégan kakadoi… Ehe wẹ alẹ̀nù he yẹn na basi hẹ yé to azán helẹ godo… Ylando yetọn po oylanwà yetọn po go wẹ yẹn ma to na flínnú jẹ ba. Mọ fie odèsẹ̀ onú helẹ tọn tin te, avọ́sán na ylando ma sọ tin ba” (HEBLU 10:12-18). Mẹdepope he hia owéfọ he yì nukọn na mọ linlẹn he kàn whlẹngan he yín didọ lọ, dọ, gbọn ohùn Jesu Klisti tọn mẹ, yè hẹn omẹ yọ́yọ́ po mẹhe tin togbẹ̀ lẹpo jẹ mẹdekànnu nado biọ fiwiwé olọn tọn mẹ. Núhe jọ to Osó Kalvani tọn ji whladopo podọ kakadoi gbọn yise to Jesu Klisti mẹ dali, ko tindo jonaylando ylando yetọn lẹ tọn bo sọ mọ ogbẹ̀ madopòdo yí. Biblu dọ, dọmọ, “Podọ sọlé yè dè hlan gbẹtọ whladopo nado kú, ṣigba to enẹ godo whẹ̀dida, mọwẹ yè yí Klisti do sánvọ́ whladopo nado zé ylando mẹsúsú tọn hẹn: podọ hlan yé he sọ to nukundo aliho nẹlẹ wẹ é na sọawúhia whlawetọ jẹla sọn ylando mẹ hlan whlẹngan” (HEBLU 9:27-28). Klisti ma jo Ede whlasúsú podọ egbésọ-egbésọ donu mliyọn gba. Enẹ ma sọgan yín bibasi bo sọ yín onú he ma sọgbè hẹ Biblu lala gba.

Ohógbè Katoliki tọn lẹ yín “onú wiwé” po “avọ́sinsán sinsẹ̀n egbésọ-egbésọ tọn” po yín zinzán to tùnmẹ de mẹ dọ, akla po ovện po yín didiọ do Agbasa po Ohùn Klisti tọn po mẹ. Yè nọ lẹn dọ, Klisti nọ jo Ede to yọ́yọ́jẹ mẹ to whelẹponu, enẹwutu wẹ e do nọ yín dùdù. Nugbo eyín enẹ jọ, e na yín núdobu de ṣigba bo ma yín núde hlan yé mẹhe nọ dù olan lẹ gba! Ṣigba e ma nọ jọ gba. Yè ma dopagbè etọn, mọ linlẹn mọtọnhunkọ tọn ma sọ tin to Yisenọ tintan lẹ mẹ gba, podọ Yisenọ owhè kanwe-kò tintan mẹ tọn lẹ ma mọdona núde dogbọn agbasa Klisti tọn dùdù to sinsẹ̀n egbésọ-egbésọ tọn da mẹ gba. E yín onú pataki de dọ to gohọ̀ tùntùn lọ mẹ, akla lọ kẹdẹ wẹ tin to finẹ. Yẹwhenọ Katoliki tọn lọ nọ zé e do odẹ́ ji na mẹhe yín máhẹtọ lẹ podọ ovện lọ he yẹwhenọ lọ kẹdẹ nọ nù do ota mẹpo tọn mẹ. Ogàndẹ̀hiho tọn he yẹwhenọ lọ kẹdẹ nọ zán po tùlaye lọ po, he nọ to núdọ dọmọ, “wiwé, wiwé, wiwé”, mọkẹdẹ wẹ oklojijẹ to gohọ̀ tùntùn lọ nukọn po odẹ̀ he yè nọ hò to finẹ lọ po, po onú he pò lẹpo po, ehelẹ pó ma yín domọna to Agùn nugbo Jesu Klisti tọn mẹ gba. Nugbo ehelẹ pó yín onú jonọ pete hlan Yisenọ Wẹndagbe lọ tọn lẹ tọn.

Agùn tintan lọ wà hùnwhẹ he yín tenu núdùdù Oklunọ tọn to ninọ̀mẹ vlẹkẹsi tọn de mẹ. Yè ylọ hùnwhẹ he lọ dọ “akla kinkan” bo sọ yín bibasi to ofi, to odọn podọ to owhé lẹ gbè. “Yé sọ nọte gigli to oplọ́n po kọ̀ndopọ́ apọsteli lẹ tọn po mẹ, podọ to kinkan akla po odẹ̀ po mẹ” (OWALỌ 2:42). Anádemẹ he yín niná gbọn apọsteli Paul dali to Owé 1 KỌLINTINU 10 po ota 11 po tọn mẹ, yín núvivẹ daho de. “Yẹn to hódọ hlan mì di gbẹtọ núyọ́nẹntọ; mì lẹn ehe yẹn to didọ pọ́n. Kọ̀fo odona tọn he mí to didona, e ma yín kọ̀ndopọ́ ohùn Klisti tọn wẹ? Akla he mí to kinkan, e ma yín kọ̀ndopọ́ agbasa Klisti tọn wẹ? Na míwlẹ mẹsúsú yín akla dopo, agbasa dopo: na mí omẹ pó wẹ yín mimátọ akla dopolọ tọn” (1 KỌLINTINU 10:15-17). Kunnudidè hézéhézé tẹwẹ ehe!

Yèdọ to egbé, agùn he sọgbè hẹ Biblu lẹ nọ basi hùnwhẹ tenu núdùdù Oklunọ tọn kẹdẹdilé e yín wiwà dó to bibẹ́nu. Yé nọ yí akla he yè dà matin otọ́n, kẹdẹdi osọha yé mẹhe sọawúhia lẹ tọn. Yẹwhenọ agùn dopodopo tọn nọ zé akla lọ, bo dopẹna Jiwheyẹwhe bo sọ dona akla lọ to oyín Oklunọ tọn mẹ. Whenẹnu yè nọ wẹ́n ẹn do finflin, bọ mẹho agùn tọn lẹ nọ zé lẹ́do agùn lọ pete, ehe mẹ omẹ dopodopo nọ yí apáde akla he yè wẹ́n lọ tọn. Bọ agùn lọ blébu na yín máhẹtọ to agbasa dopo Klisti tọn lọ mẹ. Akla lọ to didohia dopoyínyín agbasa lọ tọn, enẹ wẹ nado dọ Agùn lọ; podọ gbigbàdo flínflìn akla lọ tọn nọte na dopo awutugonu susu tọn kẹdẹdilé yè dọ dó to afọ 17 tọn mẹ. To whenuena yè to tenu núdùdù Oklunọ tọn tọn basi, Yisenọ nugbo he yín máhẹtọ to agbasa Klisti tọn mẹ lẹ wẹ yín piplimẹ he tindo budisi Jiwheyẹwhe tọn, na pọninọ gbọnvo de po Oklunọ po, yèdọ Lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn he kú na mí. To whenuena yè dù akla lọ po vọ, yè na zé kọ̀fọ lọ, bo dopẹ bo nasọ hodẹ̀ do kọ̀fo lọ ji to Oyín Oklunọ tọn mẹ. Enẹgodo wẹ omẹ lẹpo na nù sọn kọ̀fo dopolọ mẹ kẹdẹdilé apọsteli Paul wlán dó. Yisenọ he yín máhẹtọ to e mẹ lẹ, dóna flín oyajiji Klisti tọn po kìnkọ̀n ohùn Etọn tọn po dai.

To owé 1 KỌLINTINU 11:23 tọn mẹ, apọsteli Paul táhinhọ́n do núhe é mọyí sọn Oklunọ de ji, ehe é yí na mi; é dọmọ, “Na ehe yẹn mọyí sọn Oklunọ de wẹ ehe yẹn yí na mì ga, dọ, Jesu Oklunọ to ozán mẹ gbêgbe yè dè É hia, yí akla; whenuena É dopẹ, É kàn ẹn, bo dọmọ, Yí, dù: ehe wẹ agbasa ṣie he yè wẹ́n na mì: mì nọ wà ehe to oflin ṣie mẹ…” É ko yín finfọ́nsọnkú to agbasa Etọn mẹ biọ olọn mẹ. Nado mọdona nugbo lọ hézéhézé, mí dóna hia owéfọ lẹpo he dọhó dogbọn ohóta he lọ tọn dali. Onú vivẹ lọ wẹ yín dọ ogbẹ̀ nugbo lọ yín mimọ to ohùn lọ mẹ to aigba ji to ofi. “Ewọ mẹ wẹ ogbẹ̀ te; ogbẹ̀ lọ sọ wẹ hinhọ́n gbẹtọ lẹ tọn.” (JOHANU 1:4). “Ehe wẹ kunnudidè, dọ Jiwheyẹwhe na ogbẹ̀ madopòdo hlan mí, ogbẹ̀ he tin to Ovi etọn mẹ. Ewọ he tindo Ovi tindo ogbẹ̀; ewọ he matindo Ovi Jiwheyẹwhe tọn matindo ogbẹ̀ gba.” (1 JOHANU 5:11-12).

To owé LEVITIKU 17:11-12 tọn mẹ, yè wlán dọmọ, “Na alindọn olàn lọ tọn tin to ohùn lọ mẹ: yẹn ko na ẹn mì to agbà lọ ji nado basi ovẹsè na alindọn mìtọn lẹ: na ohùn wẹ ewọ he to ovẹ̀se basi gbọn owhẹ̀hó alindọn lọ tọn dali. Enẹwutu yẹn dọ hlan ovi Islaẹli tọn lẹ lọ dọ, Alindọn sọn mì mẹ de ma na dù ohùn gba, mọ ojonọ depope he wáwáṣi to mì ṣẹnṣẹn ma na dù ohùn gba.” E ma yín ohùn tata de poun gba, adavo ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn he tin to ohùn ehe mẹ he biọ mẹflígọ̀ lẹpo mẹ. Nado dọ, dọmọ, omẹ depope he yín máhẹtọ to ohùn he yè kọ̀ndai mẹ, omẹ lọ mọ ogbẹ̀ he tin to Jesu Lọsu mẹ yí. Klisti mẹ wẹ ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn tin te, enẹwutu, finẹ wẹ mí tindo ogbẹ̀ madopòdo te. Enẹ wẹ linlẹn he jẹ lọ, ehe Owé Wiwé dọ gbọn awhágbè wẹndagbè tọn dali, podọ ehe yè tùnmẹ gbọn tenu núdùdù Oklunọ tọn dali. Nado dù ohùn yín núhe jẹagọ̀ kẹdẹdilé mí mọ ṣiṣẹ̀ etọn dó, to owé OWALỌ 15:29 tọn mẹ. Eyín ovện he tin to kọ̀fo lọ mẹ lẹzùn ohùn nugbonugbo, to whenẹnu yisenọ lẹ na ko wànú jẹagọ̀do gbèdide Jiwheyẹwhe tọn lọ go. Dogbọn ehe lọ tọn dali, mí tindo hudo domọnanu gbigbọ mẹ tọn to owhẹ̀hó he mẹ. To tenu núdùdù Oklunọ tọn kọ̀n, ohókànbiọ lọ ma yín dogbọn didiọ núde tọn dali gba, ehe yín apajlẹ gbaungba tọn he to didohia mí linlẹn dagbe he jẹte sọn olọn, ṣigba yè dọ hlan mí hézéhézé dọ mí dóna tindo ogbẹ̀ Klisti tọn bo sọ gbọwhẹ̀ po Jiwheyẹwhe po.

Mẹfligọ̀tọ lọ dọ, dọmọ, “Yẹn wẹ akla ogbẹ̀nọ lọ, ehe jẹ te sọn olọn wá; eyín mẹdepope dù sọn akla he mẹ, é na tin togbẹ kakadoi; mọwẹ akla he yẹn na ná lọ wẹ olan ṣie, ehe yẹn na ná na ogbẹ̀ aihọn tọn… Kẹdẹdilé Otọ́ ogbẹ̀nọ, ko do mi hlan, bọ yẹn sọ tin togbẹ̀ gbọn Otọ́ dali; mọkẹdẹ wẹ mẹhe dù mi, yèdọ ewọ na tin togbẹ̀ gbọn yẹn dali.” (JOHANU 6:51, 57).

To alọdlẹndó núhe yè ylọ dọ “onú wiwé lọ”, e na yín dagbe eyín gbẹtọ lẹpo sọgan hia dogbọn nújawu tintan he Jesu wà to Kana to otò Galili tọn mẹ, fie É diọ osìn zùn vện te. Ogán núdùdù tọn lọsu yín awujinọ dogbọn vện dagbe he Jesu basi to alọwle hùnwhẹ lọ kọ̀n tọn dali. Ovện he yè diọ sọn ninọ̀mẹ osìn tọn mẹ sọ yín núhọakuẹ hú vện he yè hẹn wá otẹn lọ mẹ. E ma yín osìn wẹ gbẹtọ lẹ nù bo blẹ́ yéde lẹ dù dọ, “Mí nú ovện” gba. To alọ devo mẹ, yé nù ovện nugbonugbo. Kaka jẹ egbé, mẹde ma nọ dù akla pã bo nọ dọ, dọ yè diọ ẹ zùn agbasa gba, mọdopolọ eyín mẹde nù ovện é ma nọ dọ, dọ yè diọ ẹ zùn ohùn gba. E ma yín núde adavo núdabla de.

Tintan, akla lọ nọte na Agbasa Klisti tọn he É zédai, podọ awetọ nọte na agbasa Yisenọ lẹ tọn he yín Agùn lọ, kẹdẹdilé e yín winwlán dó to Owé 1 KỌLINTINU 10:15-17 tọn mẹ. Nado táhinhọ́n do akla lọ ji, yèdọ to ohó he mẹ, dọ, “… mì nọ wà ehe to oflín ṣie mẹ. Mọkẹdẹ ga wẹ kọ̀fo, to tenu núdùdù godo, dọmọ, kọ̀fo he wẹ alẹ̀nù yọ́yọ́ to ohùn ṣie mẹ: mì nọ wà ehe, whedepopenu mì to nùnù, to oflín ṣie mẹ” (1 KỌLINTINU 11:24-25). Mẹdepope he yín máhẹtọ to akla he mẹ tindo dọpọ́n akla tọn, mẹdepope he nù vện lọ, tindo dọpọ́n vện tọn. Enẹ wẹ nugbo hézéhézé lọ. Oklunọ fọ́ntite to agbasa mẹ bo hẹji yì olọn mẹ. Mẹdepope ma sọgan diọ akla depope to aigba ji to agbasa Etọn mẹ. Kẹdẹdilé yè dọ dó to anádemẹ he mẹ, e ma yín ohókànbiọ depope gba. Mí to hódọ do gbẹ̀zán Jiwheyẹwhe tọn he tin to Klisti mẹ go, Ehe tin to mí mẹ dinvie. “Ṣigba yé omẹ sọha he yí i lẹ, yé wẹ é na ojlọjẹ nado lẹzùn visunnu Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ mẹhe yise to oyín etọn mẹ lẹ” (JOHANU 1:12).

Kọ̀fo lọ dohia gbaungba dọ ohùn alẹ̀nùnù yọ́yọ́ lọ tọn ko yín kinkọ̀ndai. Akla lọ po vện lọ po ma tindo hudo nado diọ zùn Klisti gba, adavo dọ dawe hóhó he tin to mí mẹ lọ nido yín didiọ gbọn alọkẹyí ogbẹ̀ yọ́yọ́ Klisti tọn mẹ, dogbọn yisedó hlan gọ́fla whlẹnganzọ́n ohùn Etọn tọn mẹ. Mẹdepope he tindo dọpọ́n Jiwheyẹwhe tọn to alọ Biblu tọn mẹ, sọgan yín máhẹtọ to tenu núdùdù Oklunọ tọn mẹ to gbèsisọ mẹ. Oflín he yín nado flín núhe jọ to Kalvali, kaka jẹ vivọnu ojlẹ ojọmiọn tọn tọn. “Na whedepopenu he mì to akla he dù, bo sọ to kọ̀fo he nù, mì to okú Oklunọ tọn lá kaka é na do wá” (1 KỌLINTINU 11:26). E yín núhe jọ nado payi ohó nẹ lọ go titegbe. É ma dọ, dọmọ, “Whedepopenu he mì dù agbasa he” gba, adavo “Whedepopenu he mì dù akla he, bo sọ to kọ̀fo he…” Núhe yè zé do nukọnna mí kẹdẹ wẹ sọgan yín dùdù, podọ núhe tin to kọ̀fo lọ mẹ wẹ mí na nù. Núyiwà agùn Lomunu lẹ tọn jẹagọ̀do ojlo po Ohó Jiwheyẹwhe tọn po. Wuwlu he tin dogbọn ohó nẹlẹ tọn dali “e tùnmẹ dọ” kavi “e yín dọ” ma tlẹ tin to dandan mẹ gba. Núyọ́nẹn gbẹtọ depope tọn matin to ofi gba. Podọ ohóta he dóna yín didọ to hinhọ́n núdohiamẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn tọn mẹ.

Jẹnukọn, mí dóna wàzọ́n pẹvide do juwáyì he hó yè dọ to Alẹ̀nù Hóhó mẹ ji. Tenu núdùdù godo tọn lọ yín bibasi gbọn Oklunọ mítọn Lọsu dali to juwáyì whenu. É sọ dọmọ, “Mì biọ otò daho mẹ yì dawe delẹ de, bo dọ hlan ẹn dọmọ, Mẹplọ́ntọ dọmọ, Ojlẹ ṣie sẹpọ́; yẹn nasọ basi juwáyì to owhé towe gbè po núplọ́ntọ ṣie lẹpo”(MATIU 26:18). To juwáyì he whenu, Juda lọsu sisẹ̀ alọ etọn do agbán dopolọ mẹ podọ enẹwutu wẹ Jesu dọmọ, “… Mẹhe do alọ etọn agbán mẹ hẹ mi, doponẹlọ wẹ na dè mi hia.”( MATIU 26:23).

Evangẹlisti Malku wlán onú he jọ nẹ lẹpo dólé e jọ dó, dọ, “Lé yé to núdù, Jesu yí akla, bo dona, bo sọ kán ẹn, bo yí na yé, bo dọmọ, Mì yí, na mì ni dù: ehe wẹ agbasa ṣie. É sọ yí kọ̀fo de, whenuena é dopẹ, é yí na yé; yé omẹ pó sọ nù sọn e mẹ. É dọ hlan yé, dọ, ehe wẹ ohùn ṣie alẹ̀nùnù yọ́yọ́ tọn, he yè kọ̀n dai na omẹ susu” (MALKU 14:22-25). E sinyẹnawu nado mọ Owéfọ devo to Biblu mẹ, yèdọ ehe yé mọdona jẹagọ̀ bo sọ tùnmẹ jẹagọ̀ di ehe kàn tenu núdùdù Oklunọ tọn he gba. Kẹdẹdi Owéfọ he mí hia nẹ, alẹ̀nùnù yọ́yọ́ lọ dóna wá ai mẹ. Yè ma kọ̀n ohùn alẹ̀nùnù yọ́yọ́ he tọn ai to juwáyì kavi tenu núdùdù Oklunọ tọn whenu gba ṣigba to satin Kalvali tọn ji. To tenu núdùdù he whenu, ohùn wiwé he lọ gbẹ́ to whinwhàn to Fligọ̀tọ lọ mẹ bo ma sọ yín to kọ̀fo lọ mẹ gba. Mí dóna hia Owéfọ he lọ to hinhọ́n de mẹ nado mọdona tùnmẹ núplọ́nmẹ alẹ̀nùnù Alẹ̀nù Hóhó tọn mẹ tọn to domọna tenu núdùdù Oklunọ tọn mẹ jẹnukọnna núyiwá alẹ̀nùnù yọ́yọ́ lọ tọn.

Oklunọ Jiwheyẹwhe ko ná gbèdidè lẹpo hlan Mọse. Ewọ bo wlán bo sọ dọ hlan gbẹtọ lẹpo, dọ, “É sọ yí owé alẹ̀nù lọ tọn, bo hia to sisè gbẹtọ lẹ lọ tọn mẹ: yé sọ dọmọ, ehe Oklunọ lọ ko dọ lẹpo wẹ mí na wà, bo sọ yín tónusètọ. Mọse sọ yí ohùn lọ, bo mì i do gbẹtọ lẹ lọ go, bo dọmọ, Mì payi ohùn alẹ̀nù lọ tọn lọ go he Oklunọ ko basi hẹ mì to núyígona lẹpo ji” (EKSỌDUSI 24:7-8).

To Alẹ̀nù Hóhó mẹ, ovi Islaẹli tọn lẹ tindo dọpọ́n ofligọ̀ tọn po túndote tọn po, podọ yè sọ hẹn yé jẹgbonu sọn okànbla mẹ. Ehe lọ jọ to whenuena yè ná aṣedai wiwé lọ hlan yé, dọ, yé nido hù lẹngbọ to owhé dopodopo gbè, bo dà ẹ, bo dù agbasa etọn bo sọ sá ohùn do whlẹlidemẹ ohọ̀n tọn go na whlẹngan. Na e yín ohia de ehe angẹli vàsúdotọ lọ dóna dibusi. Whédo he tindo ohia ohùn he tọn, alọ ma sọgan jẹ e go gba, mọ oplọ́nji etọn nasọ yín hihladai.

To kànṣiṣa he mẹ, mí dóna hia owéfọ lọ, “Ohùn lọ nasọ yín na mì ohia de to ohọ̀ mìtọn lẹ ji fie mì te: whenuena yẹn mọ ohùn lọ yẹn na dágbọn mì ji wáyì, azọ̀nylankan de ma to na tin to mì ji nado hù mì súdo gba, whenuena yẹn hò aigba Egipti tọn” (EKSỌDUSI 12:13). Ehe wẹ ogbèmimá Jiwheyẹwhe tọn, podọ enẹwutu wẹ alọ ma do sọgan jẹ oviplọ́nji Islaẹli tọn lẹ go. Ohùn wẹ awọyínú to whenu vàsúdo tọn. Alẹ̀nùnù he Jiwheyẹwhe basi po omẹ Etọn lẹ po gbẹ́sọ tin to ote. To afọ wiẹnẹtọ lọ mẹ, mí hia dogbọn Juwáyì dali, dọ, “Azán he na yín hlan mì na oflín de, mì nasọ nọ wà ẹ na hùnwhẹ de hlan OKLUNỌ: lẹ́do whẹndo mìtọn lẹ mì na nọ wà ẹ na hùnwhẹ de gbọn osẹ́ndóai dali kakadoi”. Oflín de na whlẹngan, túndote podọ whiwhlá omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn.

Mí dóna payi onú awe go to ofi. Tintan, gbọn ohùn kọ̀ndai alẹ̀nùnù lọ tọn dali po Islaẹli po nado kẹalọyí teninọ yetọn, enẹwutu wẹ yè do whlẹn ogbẹ̀ mẹfligọ̀ lẹ tọn gán. Awetọ lọ wẹ yín dọ, to hùnwhẹ lọ kọ̀n, yèdọ oflín de dóna tin he yín oflín hlan ovi Islaẹli tọn lẹ na onú he Jiwheyẹwhe ko wà hlan yé lẹ tọn. Onú titegbe awe helẹ yín hinhẹn ṣẹ̀ to tenu núdùdù Alẹ̀nù Yọ́yọ́ tọn mẹ.

Jẹnukọn mẹfligọ lẹ lọ dóna dọ ojlo yetọn nado sètonu podọ nado wà enẹlẹ pó he yín Ohó Jiwheyẹwhe tọn. Godo he ovi Islaẹli tọn lẹ wà enẹ, Mọse húnhún ohùn lọ di ohia mimọ de do Agùn he yè fligọ̀ lọ ji, ehe nọte sọn whenẹnu to whiwhlá ohùn lọ tọn glọ. Na oflín hùnwhẹ daho he tọn yín dọpọ́n de na Islaẹli, enẹwutu Juwáyì lọ dóna yín bibasi.

To Owé LUKU 22:15 po afọ 19 po tọn mẹ, Oklunọ mítọn dọ, dọmọ, “… Hòmẹhùnhùn yẹn jlo nado dù juwáyì he hẹ mì whẹpo yẹn nado jiya… É sọ yí akla, whenuena é ko dopẹ, é wẹ́n ẹn, bo sọ yí na yé, dọmọ, ehe wẹ agbasa he yè ná mì: mì nọ basi ehe to oflín ṣie mẹ”. To tenu núdùdù Oklunọ tọn whenu, yisenọ Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lẹ yín hinhẹn flín azọ́nfligọ̀ tọn he ko jọ gbọn ohùn alẹ̀nùnù yọ́yọ́ lọ tọn dali, he yè kọ̀ndai na omẹ alẹ̀nùnù yọ́yọ́ tọn lẹ. To ohia de mẹ, Oklunọ do nugbo azọ́n lọ tọn hia. Akla he É wẹ́n lọ yín awuwledai na Juwáyì lọ, enẹwutu wẹ e do tin matin otọ́n. Ovện he tin to kọ̀fọ lọ mẹ he É ná núplọ́ntọ Etọn lẹ tọ́nsọn ovệngle mẹ. Kẹdẹdi Owé MATIU 26:29 tọn, Oklunọ dọ, dọmọ, “Ṣigba yẹn dọ hlan mì, sọn dinvie yì, yẹn ma na nù to sinsẹ́n vện tọn he mẹ ba, kaka jẹ azán nẹ gbè, whenuena yẹn na nù i hẹ mì to yọ́yọ́ mẹ to ahọludu Otọ́ ṣie tọn mẹ”. Kẹdẹdilé yè wẹ́n akla lọ to nukun yé mẹhe tin to finẹ lẹ tọn mẹ, Agbasa Jesu Klisti tọn yín jijodai, bọ yè hò bo sọ whèdo-satingo. Kẹdẹdilé e yín nugbo dó dọ, ovện lọ tin to kọ̀fo lọ mẹ mọwẹ ohùn Lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn tọn yín kinkọ̀ndai na jonaylando mítọn lẹ tọn.

E ma yín akla he yè wện bo sọ dù lọ wẹ jiya gba, adavo Oklunọ mítọn to gohọ̀ Agbasalan Etọn tọn mẹ, whenuena É zé agbàn he yè zé do gbẹtọ lẹpo ji do Ede ji. Ovện lọ ma yín didiọ mọ e ma sọ yín kinkọ̀ndai gba. Mẹhe tin to tenu núdùdù lọ kọ̀n lẹ nù núnùnù dopolọ. Ohùn wiwé Mẹflitọ lọ tọn yín kinkọ̀ndai gbọn ehe mẹ Ewlọsu biọ Gigo mẹ di Yẹwhenọ daho te. “… ṣigba gbọn ohùn etọn titi mẹ wẹ é biọ fiwiwé nẹ mẹ whladopo, to ehe godo é mọ ofligọ̀ madopòdo yí na mí” (HEBLU 9:12). Enẹwutu, nugbo daho he yín didọ dọ, “Nẹmunẹmu wẹ ohùn Klisti tọn, mẹhe gbọn Gbigbọ madopòdo mẹ yí agbasa ede tọn do sánvọ́ mado diho hlan Jiwheyẹwhe, ma na lẹ́ ayiha mítọn wé sọn azọ́n kúkú mẹ nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ lọ?” (HEBLU 9:14). Yè ma dọhó depope kavi wlán núdepope dogbọn didiọ onú awe nẹlẹ tọn dali gba, he yín akla po ovện po. Whenuena Oklunọ zé akla lọ do alọ Etọn mẹ, É dọ, dọmọ, “Ehe wẹ agbasa ṣie…” Enẹwutu wẹ e ma sọ to dandan mẹ nado diọ agbasa dopolọ gbọn núyiwà de dali gba. Whenuena Oklunọ dọ, dọmọ, “Ehe wẹ ohùn ṣie…” Mẹdepope matindo hudo nado diọ onú lọ gba. E ma yín agbasalan Etọn po ohùn po wẹ É zé jo nado dù bo sọ nù gba, podọ ehe dóna yín domọna hézéhézé. Mí mọ agbasa lọ to ninọ̀mẹ ohia de tọn mẹ poun wẹ.

E sọ yín pinplọ́n dọ, Klisti jo Ede to whelẹponu to yọ́yọ́jẹ mẹ na mẹhe togbẹ̀ po oṣiọ lẹ po, kẹdẹdilé e jọ dó to akla he yín didiọ zùn Oklunọ Lọsu he yín dùdù gbọn mẹhe yín máhẹtọ to e mẹ lẹ dali. Lẹnpọ́n dabla tẹwẹ ehe! Nugbo Owé Wiwé ma plọ́nmẹ onú mọtọnhunkọ de gba. E tin to agọ̀jijẹ de mẹ pannukọn núplọ́nmẹ Klisti tọn, Mẹhe tọn dali Biblu dọ, dọmọ, “Ṣigba dawe he, ehe godo é ko sánvọ́ dopo kakadoi na ylando… Na gbọn avọ́ dopo dali, é ko hẹn yé he yè diọ zùn wiwé lẹ pégan kakadoi… Ehe wẹ alẹ̀nù he yẹn na basi hẹ yé to azán helẹ godo… Ylando yetọn po oylanwà yetọn po go wẹ yẹn ma to na flínnú jẹ ba. Mọ fie odèsẹ̀ onú helẹ tọn tin te, avọ́sán na ylando ma sọ tin ba” (HEBLU 10:12-18). Mẹdepope he hia owéfọ he yì nukọn na mọ linlẹn he kàn whlẹngan he yín didọ lọ, dọ, gbọn ohùn Jesu Klisti tọn mẹ, yè hẹn omẹ yọ́yọ́ po mẹhe tin togbẹ̀ lẹpo jẹ mẹdekànnu nado biọ fiwiwé olọn tọn mẹ. Núhe jọ to Osó Kalvani tọn ji whladopo podọ kakadoi gbọn yise to Jesu Klisti mẹ dali, ko tindo jonaylando ylando yetọn lẹ tọn bo sọ mọ ogbẹ̀ madopòdo yí. Biblu dọ, dọmọ, “Podọ sọlé yè dè hlan gbẹtọ whladopo nado kú, ṣigba to enẹ godo whẹ̀dida, mọwẹ yè yí Klisti do sánvọ́ whladopo nado zé ylando mẹsúsú tọn hẹn: podọ hlan yé he sọ to nukundo aliho nẹlẹ wẹ é na sọawúhia whlawetọ jẹla sọn ylando mẹ hlan whlẹngan” (HEBLU 9:27-28). Klisti ma jo Ede whlasúsú podọ egbésọ-egbésọ donu mliyọn gba. Enẹ ma sọgan yín bibasi bo sọ yín onú he ma sọgbè hẹ Biblu lala gba.

Ohógbè Katoliki tọn lẹ yín “onú wiwé” po “avọ́sinsán sinsẹ̀n egbésọ-egbésọ tọn” po yín zinzán to tùnmẹ de mẹ dọ, akla po ovện po yín didiọ do Agbasa po Ohùn Klisti tọn po mẹ. Yè nọ lẹn dọ, Klisti nọ jo Ede to yọ́yọ́jẹ mẹ to whelẹponu, enẹwutu wẹ e do nọ yín dùdù. Nugbo eyín enẹ jọ, e na yín núdobu de ṣigba bo ma yín núde hlan yé mẹhe nọ dù olan lẹ gba! Ṣigba e ma nọ jọ gba. Yè ma dopagbè etọn, mọ linlẹn mọtọnhunkọ tọn ma sọ tin to Yisenọ tintan lẹ mẹ gba, podọ Yisenọ owhè kanwe-kò tintan mẹ tọn lẹ ma mọdona núde dogbọn agbasa Klisti tọn dùdù to sinsẹ̀n egbésọ-egbésọ tọn da mẹ gba. E yín onú pataki de dọ to gohọ̀ tùntùn lọ mẹ, akla lọ kẹdẹ wẹ tin to finẹ. Yẹwhenọ Katoliki tọn lọ nọ zé e do odẹ́ ji na mẹhe yín máhẹtọ lẹ podọ ovện lọ he yẹwhenọ lọ kẹdẹ nọ nù do ota mẹpo tọn mẹ. Ogàndẹ̀hiho tọn he yẹwhenọ lọ kẹdẹ nọ zán po tùlaye lọ po, he nọ to núdọ dọmọ, “wiwé, wiwé, wiwé”, mọkẹdẹ wẹ oklojijẹ to gohọ̀ tùntùn lọ nukọn po odẹ̀ he yè nọ hò to finẹ lọ po, po onú he pò lẹpo po, ehelẹ pó ma yín domọna to Agùn nugbo Jesu Klisti tọn mẹ gba. Nugbo ehelẹ pó yín onú jonọ pete hlan Yisenọ Wẹndagbe lọ tọn lẹ tọn.

Agùn tintan lọ wà hùnwhẹ he yín tenu núdùdù Oklunọ tọn to ninọ̀mẹ vlẹkẹsi tọn de mẹ. Yè ylọ hùnwhẹ he lọ dọ “akla kinkan” bo sọ yín bibasi to ofi, to odọn podọ to owhé lẹ gbè. “Yé sọ nọte gigli to oplọ́n po kọ̀ndopọ́ apọsteli lẹ tọn po mẹ, podọ to kinkan akla po odẹ̀ po mẹ” (OWALỌ 2:42). Anádemẹ he yín niná gbọn apọsteli Paul dali to Owé 1 KỌLINTINU 10 po ota 11 po tọn mẹ, yín núvivẹ daho de. “Yẹn to hódọ hlan mì di gbẹtọ núyọ́nẹntọ; mì lẹn ehe yẹn to didọ pọ́n. Kọ̀fo odona tọn he mí to didona, e ma yín kọ̀ndopọ́ ohùn Klisti tọn wẹ? Akla he mí to kinkan, e ma yín kọ̀ndopọ́ agbasa Klisti tọn wẹ? Na míwlẹ mẹsúsú yín akla dopo, agbasa dopo: na mí omẹ pó wẹ yín mimátọ akla dopolọ tọn” (1 KỌLINTINU 10:15-17). Kunnudidè hézéhézé tẹwẹ ehe!

Yèdọ to egbé, agùn he sọgbè hẹ Biblu lẹ nọ basi hùnwhẹ tenu núdùdù Oklunọ tọn kẹdẹdilé e yín wiwà dó to bibẹ́nu. Yé nọ yí akla he yè dà matin otọ́n, kẹdẹdi osọha yé mẹhe sọawúhia lẹ tọn. Yẹwhenọ agùn dopodopo tọn nọ zé akla lọ, bo dopẹna Jiwheyẹwhe bo sọ dona akla lọ to oyín Oklunọ tọn mẹ. Whenẹnu yè nọ wẹ́n ẹn do finflin, bọ mẹho agùn tọn lẹ nọ zé lẹ́do agùn lọ pete, ehe mẹ omẹ dopodopo nọ yí apáde akla he yè wẹ́n lọ tọn. Bọ agùn lọ blébu na yín máhẹtọ to agbasa dopo Klisti tọn lọ mẹ. Akla lọ to didohia dopoyínyín agbasa lọ tọn, enẹ wẹ nado dọ Agùn lọ; podọ gbigbàdo flínflìn akla lọ tọn nọte na dopo awutugonu susu tọn kẹdẹdilé yè dọ dó to afọ 17 tọn mẹ. To whenuena yè to tenu núdùdù Oklunọ tọn tọn basi, Yisenọ nugbo he yín máhẹtọ to agbasa Klisti tọn mẹ lẹ wẹ yín piplimẹ he tindo budisi Jiwheyẹwhe tọn, na pọninọ gbọnvo de po Oklunọ po, yèdọ Lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn he kú na mí. To whenuena yè dù akla lọ po vọ, yè na zé kọ̀fọ lọ, bo dopẹ bo nasọ hodẹ̀ do kọ̀fo lọ ji to Oyín Oklunọ tọn mẹ. Enẹgodo wẹ omẹ lẹpo na nù sọn kọ̀fo dopolọ mẹ kẹdẹdilé apọsteli Paul wlán dó. Yisenọ he yín máhẹtọ to e mẹ lẹ, dóna flín oyajiji Klisti tọn po kìnkọ̀n ohùn Etọn tọn po dai.

To owé 1 KỌLINTINU 11:23 tọn mẹ, apọsteli Paul táhinhọ́n do núhe é mọyí sọn Oklunọ de ji, ehe é yí na mi; é dọmọ, “Na ehe yẹn mọyí sọn Oklunọ de wẹ ehe yẹn yí na mì ga, dọ, Jesu Oklunọ to ozán mẹ gbêgbe yè dè É hia, yí akla; whenuena É dopẹ, É kàn ẹn, bo dọmọ, Yí, dù: ehe wẹ agbasa ṣie he yè wẹ́n na mì: mì nọ wà ehe to oflin ṣie mẹ…” É ko yín finfọ́nsọnkú to agbasa Etọn mẹ biọ olọn mẹ. Nado mọdona nugbo lọ hézéhézé, mí dóna hia owéfọ lẹpo he dọhó dogbọn ohóta he lọ tọn dali. Onú vivẹ lọ wẹ yín dọ ogbẹ̀ nugbo lọ yín mimọ to ohùn lọ mẹ to aigba ji to ofi. “Ewọ mẹ wẹ ogbẹ̀ te; ogbẹ̀ lọ sọ wẹ hinhọ́n gbẹtọ lẹ tọn.” (JOHANU 1:4). “Ehe wẹ kunnudidè, dọ Jiwheyẹwhe na ogbẹ̀ madopòdo hlan mí, ogbẹ̀ he tin to Ovi etọn mẹ. Ewọ he tindo Ovi tindo ogbẹ̀; ewọ he matindo Ovi Jiwheyẹwhe tọn matindo ogbẹ̀ gba.” (1 JOHANU 5:11-12).

To owé LEVITIKU 17:11-12 tọn mẹ, yè wlán dọmọ, “Na alindọn olàn lọ tọn tin to ohùn lọ mẹ: yẹn ko na ẹn mì to agbà lọ ji nado basi ovẹsè na alindọn mìtọn lẹ: na ohùn wẹ ewọ he to ovẹ̀se basi gbọn owhẹ̀hó alindọn lọ tọn dali. Enẹwutu yẹn dọ hlan ovi Islaẹli tọn lẹ lọ dọ, Alindọn sọn mì mẹ de ma na dù ohùn gba, mọ ojonọ depope he wáwáṣi to mì ṣẹnṣẹn ma na dù ohùn gba.” E ma yín ohùn tata de poun gba, adavo ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn he tin to ohùn ehe mẹ he biọ mẹflígọ̀ lẹpo mẹ. Nado dọ, dọmọ, omẹ depope he yín máhẹtọ to ohùn he yè kọ̀ndai mẹ, omẹ lọ mọ ogbẹ̀ he tin to Jesu Lọsu mẹ yí. Klisti mẹ wẹ ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn tin te, enẹwutu, finẹ wẹ mí tindo ogbẹ̀ madopòdo te. Enẹ wẹ linlẹn he jẹ lọ, ehe Owé Wiwé dọ gbọn awhágbè wẹndagbè tọn dali, podọ ehe yè tùnmẹ gbọn tenu núdùdù Oklunọ tọn dali. Nado dù ohùn yín núhe jẹagọ̀ kẹdẹdilé mí mọ ṣiṣẹ̀ etọn dó, to owé OWALỌ 15:29 tọn mẹ. Eyín ovện he tin to kọ̀fo lọ mẹ lẹzùn ohùn nugbonugbo, to whenẹnu yisenọ lẹ na ko wànú jẹagọ̀do gbèdide Jiwheyẹwhe tọn lọ go. Dogbọn ehe lọ tọn dali, mí tindo hudo domọnanu gbigbọ mẹ tọn to owhẹ̀hó he mẹ. To tenu núdùdù Oklunọ tọn kọ̀n, ohókànbiọ lọ ma yín dogbọn didiọ núde tọn dali gba, ehe yín apajlẹ gbaungba tọn he to didohia mí linlẹn dagbe he jẹte sọn olọn, ṣigba yè dọ hlan mí hézéhézé dọ mí dóna tindo ogbẹ̀ Klisti tọn bo sọ gbọwhẹ̀ po Jiwheyẹwhe po.

Mẹfligọ̀tọ lọ dọ, dọmọ, “Yẹn wẹ akla ogbẹ̀nọ lọ, ehe jẹ te sọn olọn wá; eyín mẹdepope dù sọn akla he mẹ, é na tin togbẹ kakadoi; mọwẹ akla he yẹn na ná lọ wẹ olan ṣie, ehe yẹn na ná na ogbẹ̀ aihọn tọn… Kẹdẹdilé Otọ́ ogbẹ̀nọ, ko do mi hlan, bọ yẹn sọ tin togbẹ̀ gbọn Otọ́ dali; mọkẹdẹ wẹ mẹhe dù mi, yèdọ ewọ na tin togbẹ̀ gbọn yẹn dali.” (JOHANU 6:51, 57).

To alọdlẹndó núhe yè ylọ dọ “onú wiwé lọ”, e na yín dagbe eyín gbẹtọ lẹpo sọgan hia dogbọn nújawu tintan he Jesu wà to Kana to otò Galili tọn mẹ, fie É diọ osìn zùn vện te. Ogán núdùdù tọn lọsu yín awujinọ dogbọn vện dagbe he Jesu basi to alọwle hùnwhẹ lọ kọ̀n tọn dali. Ovện he yè diọ sọn ninọ̀mẹ osìn tọn mẹ sọ yín núhọakuẹ hú vện he yè hẹn wá otẹn lọ mẹ. E ma yín osìn wẹ gbẹtọ lẹ nù bo blẹ́ yéde lẹ dù dọ, “Mí nú ovện” gba. To alọ devo mẹ, yé nù ovện nugbonugbo. Kaka jẹ egbé, mẹde ma nọ dù akla pã bo nọ dọ, dọ yè diọ ẹ zùn agbasa gba, mọdopolọ eyín mẹde nù ovện é ma nọ dọ, dọ yè diọ ẹ zùn ohùn gba. E ma yín núde adavo núdabla de.

Tintan, akla lọ nọte na Agbasa Klisti tọn he É zédai, podọ awetọ nọte na agbasa Yisenọ lẹ tọn he yín Agùn lọ, kẹdẹdilé e yín winwlán dó to Owé 1 KỌLINTINU 10:15-17 tọn mẹ. Nado táhinhọ́n do akla lọ ji, yèdọ to ohó he mẹ, dọ, “… mì nọ wà ehe to oflín ṣie mẹ. Mọkẹdẹ ga wẹ kọ̀fo, to tenu núdùdù godo, dọmọ, kọ̀fo he wẹ alẹ̀nù yọ́yọ́ to ohùn ṣie mẹ: mì nọ wà ehe, whedepopenu mì to nùnù, to oflín ṣie mẹ” (1 KỌLINTINU 11:24-25). Mẹdepope he yín máhẹtọ to akla he mẹ tindo dọpọ́n akla tọn, mẹdepope he nù vện lọ, tindo dọpọ́n vện tọn. Enẹ wẹ nugbo hézéhézé lọ. Oklunọ fọ́ntite to agbasa mẹ bo hẹji yì olọn mẹ. Mẹdepope ma sọgan diọ akla depope to aigba ji to agbasa Etọn mẹ. Kẹdẹdilé yè dọ dó to anádemẹ he mẹ, e ma yín ohókànbiọ depope gba. Mí to hódọ do gbẹ̀zán Jiwheyẹwhe tọn he tin to Klisti mẹ go, Ehe tin to mí mẹ dinvie. “Ṣigba yé omẹ sọha he yí i lẹ, yé wẹ é na ojlọjẹ nado lẹzùn visunnu Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ mẹhe yise to oyín etọn mẹ lẹ” (JOHANU 1:12).

Kọ̀fo lọ dohia gbaungba dọ ohùn alẹ̀nùnù yọ́yọ́ lọ tọn ko yín kinkọ̀ndai. Akla lọ po vện lọ po ma tindo hudo nado diọ zùn Klisti gba, adavo dọ dawe hóhó he tin to mí mẹ lọ nido yín didiọ gbọn alọkẹyí ogbẹ̀ yọ́yọ́ Klisti tọn mẹ, dogbọn yisedó hlan gọ́fla whlẹnganzọ́n ohùn Etọn tọn mẹ. Mẹdepope he tindo dọpọ́n Jiwheyẹwhe tọn to alọ Biblu tọn mẹ, sọgan yín máhẹtọ to tenu núdùdù Oklunọ tọn mẹ to gbèsisọ mẹ. Oflín he yín nado flín núhe jọ to Kalvali, kaka jẹ vivọnu ojlẹ ojọmiọn tọn tọn. “Na whedepopenu he mì to akla he dù, bo sọ to kọ̀fo he nù, mì to okú Oklunọ tọn lá kaka é na do wá” (1 KỌLINTINU 11:26). E yín núhe jọ nado payi ohó nẹ lọ go titegbe. É ma dọ, dọmọ, “Whedepopenu he mì dù agbasa he” gba, adavo “Whedepopenu he mì dù akla he, bo sọ to kọ̀fo he…” Núhe yè zé do nukọnna mí kẹdẹ wẹ sọgan yín dùdù, podọ núhe tin to kọ̀fo lọ mẹ wẹ mí na nù. Núyiwà agùn Lomunu lẹ tọn jẹagọ̀do ojlo po Ohó Jiwheyẹwhe tọn po. Wuwlu he tin dogbọn ohó nẹlẹ tọn dali “e tùnmẹ dọ” kavi “e yín dọ” ma tlẹ tin to dandan mẹ gba. Núyọ́nẹn gbẹtọ depope tọn matin to ofi gba. Podọ ohóta he dóna yín didọ to hinhọ́n núdohiamẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn tọn mẹ.