Whẹ́po mí nado dọhó do ohóta he yín Tenu núdùdù Oklunọ tọn ji, mí dóna dọhó do ohóta Juwáyì tọn ji whẹ́. Oyẹ jọwamọ to Alẹ̀nù Hóhó mẹ tọn to núhúnu nugbo Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lọ dohia hézéhézé.

Owhè Juwáyí tọn lọ yèdọ to egbe, yìn owhè vivẹ to agùn Jú lẹ tọn mẹ. Do hlan Islaẹlinu lẹ Oklunọ dọ hlan whẹndo dopodopo dọ yé ni hù lẹngbọvu de, bo dù olan etọn, bo sọ sá ohùn etọn do whlẹlidemẹ ohọ̀n tọn go to alọ adusi podọ amiọn tọn go to aga (EKSỌDUSI 12). Ohùn lọ ma dóna yín sisádo odò afọligbe ohọ̀n lọ tọn tọn ji gba, na omẹ depope niká gbidi afọ do e ji.

Ohógo Heblu tọn he yín “pesach” túnmẹ dọ: yè ni whlá ogbẹ̀ dai kavi juwáyì. Whenuena angẹli whẹ̀dida tọn lọ to ovisunnu plọ́nji Egypti tọn lẹpo hù, yè whlá ovisunnu plọ́nji Islaẹli tọn lẹ tọn do ogbẹ̀, whenẹnu wẹ OKLUNỌ dọ hlan yé dọmọ: “Ohùn lọ nasọ yín na mì ohia de to ohọ̀ mìtọn lẹ ji fie mì te: whenuena yẹn mọ ohùn lọ yẹn na dágbọn mì ji wáyì azọ̀n-ylankan de ma to na tin to mì ji nado hù mì súdo gba, whenuena yẹn hó aigba Egypti tọn” (EKSỌDUSI 12:13).

Yè kọ̀n ohùn lẹngbọvu nẹlẹ tọn na ovẹvivẹ ylando yetọn lẹ tọn. Enẹ lọ dopolọ wẹ sọ yín ohia whiwhlá yetọn tọn to whẹ̀dida whenẹnu. Avi po winwẹ̀n po tin to owhé Egyptinu lẹpo tọn gbe, na oṣiọ tin to ofi lẹpo. Ṣigba to owhé Islaẹlinu lẹ tọn gbe, whiwhlátẹn daho de tin finẹ. Homẹgble Jiwheyẹwhe tọn ma sọgan biọ owhé yetọn lẹ gbe, na yè ko hù lẹngbọvu de to otẹn yetọn mẹ. Yé sọgan tọ́njẹgbonu yì asigba-alọgba. Mọkẹdẹ wẹ hlan mẹfligọ̀ lẹ. Owhẹ̀dida dobú Jiwheyẹwhe tọn ma sọgan wá yé ji, whenuena É túntún homẹgble Etọn jẹgbonu do mayisenọ lẹ ji. Ohùn lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn tọn wẹ basi ovẹvivẹ mítọn po whiwhlátẹn mítọn po. Paul wlánwé dohlan agùn dọmọ, “… Na Juwáyì mítọn ko yín núdosánvọ na mí ga, yédọ Klisti” (1KỌLINTINU 5:7). Mọwẹ yẹwhegán Isaia dọ do ga, dọmọ: “…Hihò jijọho mítọn tọn tin to é ji…” (ISAIA 53:5). Gbọn okú Etọn mẹ mí yín mẹgbọwhẹ̀na; gbọn ohùn Etọn mẹ yè jona ylando mítọn lẹ, bọ mí mọ ogbẹ̀ madopodo yí.

Gbọn Mọse dali, OKLUNỌ degbè nado wà hunwhẹ azán nẹ lọ tọn po yẹyi po ehe mẹ yè hù lẹngbọvu lọ te, podọ ehe mẹ gbejizọ̀nlin tintọ́n yetọn tọn bẹ́ te, dọmọ: “Azán he na yín hlan mì na oflin de, mì nasọ wà ẹ na hunwhẹ de hlan OKLUNỌ: lẹ́do whẹndo mìtọn lẹ mì na wà ẹ na hunwhẹ de gbọn osẹ́ndoai dali kakadoi” (EKSỌDUSI 12:14). Sọn afọ etọn 26-27 mẹ, ehe sọ yín didohia “E nasọ wá jọ whenuena visunnu mìtọn lẹ na dọ hlan mì, dọ, etẹ wẹ mì lò gbọn sinsẹ́n he dali? Wẹ mì na dọ, dọ, avọ́ juwàyí OKLUNỌ tọn tọn wẹ, mẹhe dágbọn owhé ovi Islaẹli tọn lẹ tọn ji wáyì to Egypti, whenuena é hò Egyptinu lẹ, bo whlẹn owhé mítọn lẹ.”

Mọkẹdẹ, Tenu Núdùdù OKLUNỌ tọn tin to oflín mẹ na ofligọ̀ mítọn. Mọwẹ e na te kaka OKLUNỌ nido lẹ́gọ̀wá (1KỌLINTINU 11:26). To alọ de mẹ, mí pọ́n hlan godo, azán daho owhẹ̀dọgbọ tọn lọ podọ to alọ devo mẹ, mí to pinpọ́n hlan nukọn azán gigonọ nẹ whenuena omẹfligọ̀ lẹpo na pé Mẹflitọ lọ to núdùdù daho lọ kọ̀n to gigo mẹ. Whenuena É to Tenu Núdùdù OKLUNỌ tọn lọ zédai, É dọmọ, “…mì nọ basi ehe to oflin ṣie mẹ” (LUKU 22:19). To Tenu Núdùdù OKLUNỌ tọn lọ kọ̀n, mí nọ flin azọ́nwàdotana ofligọ̀ tọn, bo sọ nọ yọnẹn to whelẹponu dọ mí yín mahẹtọ to yọ́yọ́jẹ mẹ, dọ yè fli mí gọ̀ whenuena Klisti, Whlẹngantọ mítọn kọ̀n ohùn Etọn dai to satin ji.

Lẹngbọvu he yè yí do sánvọ to otẹn mítọn mẹ dóna yín dùdù po akla madotọ́n po. Enẹwutu mí hia, dọmọ, “Azán ṣinawe wẹ mì na dù akla madotọ́n họ̀; yèdọ to azán tintan gbe mì na de otọ́n sọn owhé mìtọn lẹ gbe: na mẹdepope he dù akla otọ́nnọ sọn azán tintan gbe kaka jẹ azán ṣinawetọ gbe, dawe nẹ yè na sán ẹn sẹ̀ sọn Islaẹli mẹ” (EKSỌDUSI 12:15). Yè dóna doai gbèdide he lọ go bo sọ wà ẹ kẹdẹdi lé e te do.

Zizédoai Juwayì lọ tọn jẹnnukọnna mẹdekannu jijẹ yetọn po gbejizọ̀nlin tintọ́n yetọn tọn po sọn Egypti mẹ. Tenu Núdùdù OKLUNỌ tọn yín zizédoai whenuena OKLUNỌ dù Juwayì po núplọ́ntọ Etọn lẹpo, whẹ́po É do yín whiwhe do satin go, ehe tọn dali yè fli agùn gọ̀. “Whenuena ojlẹ lọ wá, é jagla, po apọsteli wiawe lẹpo po é po. É sọ dọ hlan yé, dọmọ, homẹhunhun yẹn jlo nado dù Juwayì he hẹ mì, whẹ́po yẹn nado jiya: na yẹn dọ hlan mì, yẹn ma to na dù to e mẹ ba, kaka yè nado dotanẹ́ to ahọludu Jiwheyẹwhe tọn mẹ” (LUKU 22:14-16). To afọ etọn 7-13 mẹ, yè dọ hlan mí dọ OKLUNỌ mítọn dọ hlan Pita po Johanu po, bo dọ hlan yé, dọmọ, “Mí yì bo wleawu Juwayì tọn na mí, na mí nido dù.” Whenuena yé wá ofi lọ, yé dọ hlan dawe he tindo owhé lọ dọmọ, “Mẹplọ́ntọ dọ hlan we, dọmọ, fie wẹ abò núdùdù tọn lọ fie yẹn na dù Juwayì po núplọ́ntọ ṣie lẹ po te?”

Mí hia to MATIU 26:26 mẹ dọmọ, “Le yé to núdù, Jesu yí akla bo dona, bo sọ kan ẹn, bo yí na núplọ́ntọ etọn lẹ, bo dọmọ, Yí, dú; ehe wẹ agbasa ṣie.” OKLUNỌ tin to yéde to agbasalan mẹ, to whenuena É yí akla do alọ Etọn lẹ mẹ bo dọ ohó he lẹ. E ma yín agbasa Etọn wẹ tin to alọ Etọn lẹ mẹ gba, ṣigba akla madotọ́n he yè hò bo dà ẹ kẹdẹdi ogbèdide Juwayì tọn he yè na hlan yé.

Fidepope yè to hunwhẹ̀ Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn dù te kẹdẹdi gbèdide Biblu mẹ tọn, akla lọ dóna yín hihò ma tin otọ́n. Akla he dóna yín didona gbọn odẹ̀ dali. To whenẹnu yè na wẹ́n ẹn bo má ẹn do flinflin, bọ omẹ lẹpo na yín mahẹtọ to dùdù mẹ. Whenuena yisenọ lẹ yí sọn akla lọ mẹ, yé tùnwun bo sọ yọnẹn dọ agbasa Klisti tọn ko yín hihò bo sọ yín gbigba hányánhányán hlan yé. Yé yọnẹn dọ É yín whiwhè dó satin go na yé. Yé sọ tùnwun ga dọ yé yín hihọ̀ gbọn akuẹ ohùn he yè sọndai tọn dali. Dinvie, yé yín nútindo Jiwheyẹwhe tọn bo sọ yín mahẹtọ to agbasa Etọn mẹ.

Apọsteli Paul wlánwé dọmọ, “Na ehe wẹ yẹn mọ yí sọn OKLUNỌ de wẹ ehe yẹn yí na mì ga, Jesu OKLUNỌ to ozánmẹ gbégbe yè de é hia, yí akla; whenuena é dopẹ, é kan ẹn, bo dọmọ, Yí, dù: Ehe wẹ agbasa ṣie he yè na mì (mì jale, mì doai ohó he lẹ go): mì nọ wà ehe to oflin ṣie mẹ. Mọkẹdẹ ga wẹ kọfo, to tenunúdùdù godo, dọmọ, kọfo he wẹ alẹ̀nù yọ́yọ́ to ohùn ṣie mẹ: mì nọ wà ehe, whepoponu he mì to nùnù in, to oflin ṣie mẹ. Na whedepopenu mì to akla he dù, bo sọ to kọfo he nù, mì to okú OKLUNỌ tọn lá kaka é nado wá” (1KỌLINTINU 11:23-36).

Paul sọgan dọ, dọmọ: “Na ehe wẹ yẹn mọ yí sọn OKLUNỌ de…” É yín pinplọ́n sọn OKLUNỌ Lọsu de lé Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn na nọ. É dọ dogbọn Ohó OKLUNỌ mítọn tọn dali, whenuena é to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn zédoai kẹdẹdi wẹndagbe lọ, dolé yè wlán ẹn do.

To LUKU 22:20 mẹ, yè wlán ẹn dọ, “podọ kọfo ga to owalọ mọhunkọ mẹ, to tenunúdùdù godo, é dọmọ, Kọfo he wẹ alẹ̀nù yọ́yọ́ to ohùn ṣie mẹ, yédọ enẹ he yè kọ̀n na mì.” Ovẹ́n wẹ to kọfo lọ mẹ. Ohùn alẹ̀nù yọ́yọ́ tọn he yè dóna kọ̀n, gbẹ́ tin to agbasalan Etọn mẹ bo ma ko yín kinkọ̀n do satin ji. Yè ma dọhó dogbọn didiọ nugonu awe he tin to agbasalan po ohùn Klisti tọn tọn po go gba. OKLUNỌ mítọn kavi apọsteli Etọn lẹ ma nù ohùn agbasalan tọn gba. Nugbo OKLUNỌ mítọn dọ, dọmọ: “Sọn dinvie yì, yẹn ma na nù to sinsẹ́n vẹ́n tọn mẹ ba, kakajẹ azán nẹ gbè, whenuena yẹn na nù in hẹ mì to yọ́yọ́ mẹ to ahọludu Otọ́ ṣie tọn mẹ.” Akla po vẹ́n po nọte na agbasa po ohùn Klisti tọn po, ṣigba yé gbẹ́ to akla po vẹ́n po yín. É to alẹ̀nùnù yọ́yọ́ de po alẹ̀nù yọ́yọ́ de po dohia, ehe sọawúhia to azọ́nwiwàmẹ to ojlẹ okú Etọn tọn mẹ.

Whedepopenu he yè to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn dù, Klisti ma sọ jó Ede to agbasalan mẹ gba. Kẹdẹdi HEBLU 10:12, É ko jó Ede whladopo kakadoi bo sinai to adusilọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Whedepopenu he yisenọ lẹ yín mahẹtọ to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ, yè tindo jlọjẹ gbọnvo de nado tùnwun jẹnukọn podọ gbọn ohùn Etọn wiwé he yè kọ̀n dai mẹ. Jẹnukọn, Ovi Jiwheyẹwhe tọn dopodopo dóna lẹn ayiha mẹ pọ́n, whẹ́po é nido yín mahẹtọ to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ. Whenuena mí mọ onú he ma hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hun de, mí nọ yígbè etọn bo nọ dọ ẹ to agba lọ nukọn to odẹ̀ mẹ, bo sọ nọ yise dọ ohùn lọ ko jla onú lẹpo do. Mí nọ mọ awúfiẹsa OKLUNỌ mítọn tọn po okú he É kú to satin ji po to awúfiẹsa alindọn mítọn tọn mẹ, kẹdẹdi lé e yín na míwlẹ do. Ehe nọ hò huwhẹ mí, eyín mí lẹn ẹn pọ́n, dọ, akuẹ he yì ji wẹ yè sú na ofligọ̀ mítọn gbọn Mẹfligọ̀tọ mítọn he yinwanna mí dali. Kẹdẹdi Owé Wiwé, É yì gohọ̀ olọn tọn mẹ po ohùn Etọn po bo zé e dai to ofin ojọmiọn tọn lọ ji, podọ gbọn ehe mẹ, É hẹn ofligọ̀ madopodo wá (HEBLU 9:12).

Yè basi alẹ̀nùnù de to ojlẹ he mẹ yè kọ̀n ohùn lọ dai to satin ji. Whenẹnu wẹ azán whlẹngan tọn ṣẹ̀. Dogọ́, mí dóna zé Alẹ̀nù Hóhó jlẹdo Yọ́yọ́ go. To Owé EKSỌDUSI 24:6-8 tọn mẹ, yè wlán dogbọn owé alẹnùnù tọn lọ dali, podọ gbọn ohùn alẹnùnù tọn lọ dali, ehe yè húnhún do omẹ alẹnùnù tọn lẹ go. Jesu dọ, dọmọ, “Na ehe wẹ ohùn ṣie alẹ̀nù yọ́yọ́ lọ tọn, he yè kọ̀n dai na omẹ susu hlan odèsẹ̀ ylando tọn” (MATIU 26:28). To enẹ mẹ, É dọhó dogbọn ohùn Etọn wéwé, podọ wiwé, po ehe sọn Jiwheyẹwhe de po, he yè ko dóna kọ̀n dai, e ma yín vẹ́n he nọ kọfo nẹ mẹ. É zé alẹ̀nù yọ́yọ́ dai. Míwlẹ wẹ omẹ alẹ̀nùnù yọ́yọ́ nẹ tọn, he tindo jlọjẹ télélé de po kọndopọ de po na owé alẹ̀nùnù yọ́yọ́ lọ tọn po.

Paul wlánwé dọ, “Kọfo odona tọn he mí to didona, e ma yín kọndopọ ohùn Klisti tọn wẹ? Akla he mí to kinkán e ma yín kọndopọ agbasa Klisti tọn wẹ? Na míwlẹ mẹsusu yín akla dopo, agbasa dopo: na mí omẹ pó wẹ yín mimátọ akla dopo lọ tọn” (1KỌLINTINU 10:16-17). To nugbo de mẹ, yè ma nọ yawu zán owéfọ awe helẹ, mẹsusu sọgan nọ ma yọnẹn dọ yé tin. Ṣigba yéwlẹ wẹ onú nugbo sisosiso he yè dohia, bọ mí mọ to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ. Yé dó agùn hia mí kẹdẹdi agbasa Klisti tọn, podọ di kọndopọ ogbẹ̀nọ mẹwiwé he plí to Oyín Jesu tọn mẹ lẹ tọn. Yéwlẹ wẹ ogblọndo fligọ̀zọ́n Jesu Klisti tọn tọn, Whlẹngantọ mítọn, mẹhe yí Ede do sánvọ̀ hlan mí to agbasa Etọn mẹ. To alọ de mẹ, akla he mí nọ zán to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ, dọhó dogbọn agbasa Klisti tọn he yè whèdo satin go dali, to alọ devo mẹ, e dọhó do agùn he mágbè na kọndopọ agbasa lọ tọn, he tin na agùnvi susu he yín dopo.

Yè hò agbasa Klisti tọn, bo do apà É go ṣigba yè ma wẹ́n ẹn, kẹdẹdi lé yè wlán ẹn do, dọ, “Na yè wà onú helẹ, na yè nido hẹn Owé wiwé di, Ohú etọn de ma na yín gbigbà. Owé wiwé devo ga sọ dọmọ, Yé na to pinpọ́n mẹhe yè sọwhán” (JOHANU 19:36-37). To ofi, mí to hódọ do núdabla Klisti po agùn Etọn po tọn ji. Agùn Klisti tọn lẹzùn agbasa Etọn gbọn ofligọ̀ dali – yé omẹ pó he mọ owhẹ̀dọgbọ po ofligọ̀ po yí, bo sọ mọ ojóna ylando yetọn lẹ tọn yí. Paul wlán dọ, “Na lé agbasa yín dopo bo sọ tindo awutugonu susu, bọ awutugonu agbasa dopolọ tọn lẹpo, he sù, yín agbasa dopo: mọwẹ Klisti te ga” (1KỌLINTINU 12:12). Ehe wẹ onúdabla daho de. Klisti tindo kọndopọ po awutugonu agbasa Etọn tọn lẹ po kẹdẹ. Dogbọn Ewọ tọn dali, mí hia dọ, “Ewọ wẹ sọ yín ota na agbasa lọ, yèdọ agùn” (KỌLỌSINU 1:18).

Dolé agbasa jọwamọ mítọn yín dopo do, ṣigba bọ awutugonu susu tin bo yín bibladopọ gbọn ota dali, mọkẹdẹ wẹ hlan awutugonu agbasa Klisti tọn lẹpo. “Na Gbigbọ dopo mẹ wẹ yè gbọn baptizi mí omẹ pó do agbasa dopo mẹ, eyín mí yín Ju kavi Kosi, eyín mí yín mẹmẹglọ kavi mẹmẹdekannu; yè ko hẹn mí omẹ pó nado nù to Gbigbọ dopo mẹ” (1KỌLINTINU 12:13). Yè hiajẹ dọ: É nọ wàzọ́n gbọn Gbigbọ dali to mẹhe yise to Jesu Klisti mẹ lẹpo mẹ bo sọ yí baptẹm Biblu mẹ tọn, ṣigba e ma yín gbọn osìn dali gba. Whenẹnu wẹ yè tùn yé gbọn Gbigbọ mẹ do agbasa Klisti tọn mẹ. Mẹfligọ̀ lẹpo, mẹhe tin to kọndopọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ bo mágbè nado tin to agbasa OKLUNỌ tọn mẹ, bo sọ tùnwun I kẹdẹdi ota, dóna huwhẹ́ yéde lẹ hlan Ẹn to onú popo mẹ. Yé nọ lẹn awutugonu dopodopo tọn pọ́n, bo nọ jaya hẹ yé mẹhe to ayajẹ lẹ, bo sọ nọ jiya hẹ yé mẹhe to yaji lẹ ga, na 1KỌLINTINU 12:26 dọ, dọmọ, “Eyín awutugonu de to yaji, awutugonu lẹpo wẹ nọ jiya po e po; kavi eyín yè gbògbena awutugonu de, awutugonu lẹpo wẹ nọ jaya po epo.” Eyín e ma yín mọ po hiẹ po, bé whenẹnu hiẹ ni bo pọ́n lé hiẹ te po Klisti po.

To kọndopọ he mẹ, mí ma sọgan dọhó do devizọ́n alọpãlọpa he to awutugonu agbasa Klisti tọn go lẹ ji gba. Ṣigba Paul zán ohógbè he dọmọ: “Ṣigba dinvie Jiwheyẹwhe yí awutugonu lẹ dopodopo yetọn do agbasa mẹ, dilé e jlo é do. Eyín yé omẹ pó sọ yín awutugonu dopo, fie wẹ agbasa ka te? Ṣigba dinvie yé yín awutugonu susu, ṣigba agbasa dopo wẹ” (1KỌLINTINU 12:18-20). To afọ etọn 27 mẹ, é sẹsinwhena po ohógbè helẹ po, dọ, “Dinvie agbasa Klisti tọn wẹ mì, awutugonu etọn-etọn.”

Apọsteli Paul na avasè yisenọ lẹ nado dindòna ayiha yetọn whẹ́po yè nido yín máhẹtọ to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ, dọmọ: “Ṣigba mì gbọ gbẹtọ ni dindòna ede, bo gbọ ni dù sọn akla lọ mẹ, bo sọ nù sọn kọfo lọ mẹ do mọ. Na ewọ he dù bo sọ nù, é dù bo sọ nù whẹgbledo hlan ede, eyín é ma tùnwun agbasa lọ” (1KỌLINTINU 11:28-29). Yé mẹhe yín máhẹtọ to agbasa Klisti tọn mẹ lẹpo yọnẹn dọ, É zé owhẹ̀dida mítọn po ylando mítọn po do Ede ji – yè zé onú lẹpo do É ji. Yé mẹhe yise to fligọ̀ pipé lọ po jóna ylando lọ po mẹ, nọ jó ylando na yénọzo lẹ, kẹdẹdi lé Jiwheyẹwhe ko jóna yé do to Klisti mẹ do. E ma yín dọ mẹde yí núde whládo ayiha mẹ kavi bo hẹn núde jẹagọ do awutugonu devo go. Mí dóna tùnwun agbasa OKLUNỌ tọn lọ. To núyìwà he mẹ, yè dọhó do awutugonu lẹpo ji, mẹhe yè fligọ̀ mlẹnmlẹn, bo sùwhẹna, bo klándowiwé bo sọ yín máhẹtọ pipé lẹ, podọ agbasa Klisti tọn matin owhẹ̀gbledo he yín diho kavi ehe gbì. Yé nọ mọ yénọzo lẹ to Klisti mẹ podọ gbọn Klisti mẹ, yé nọ mọ yénọzo lẹ kẹdẹdi lé Jiwheyẹwhe nọ mọ yé do: yé nọ mọ yénọzo lẹ matin ylandonọ podọ omẹ pipé lẹ.Yé ma yọ́n yénọzo lẹ kẹdẹdi gbẹtọ agbasalannọ gba, ṣigba di gbẹtọ gbigbọnọ.

Kẹdẹdi lé yè wleawuna akla lọ matin otọ́n do, mọkẹdẹ wẹ agùn lọ dóna yín kinklán sọn zédoai otàn hóhó lẹ tọn lẹpo go, sọn oplọ́n he ma yín Biblu tọn lẹ go, OKLUNỌ Jesu zán ohógo otọ́n tọn nado dohia núplọ́nmẹ jẹagọ agùn nukọntọ lẹ tọn to asiko Etọn mẹ. É dọ, dọmọ, “Etẹwutu wẹ mì ma mọhlan dọ, yẹn ma dọhó na mì na akla tọn wutu, dọ mì ni payi otọ́n Falesi lẹ tọn po Sadusi lẹ tọn po go gba? Whenẹnu wẹ yé tùnwun dọ, é ma dosẹ́n na yé nado payi otọ́n akla tọn go gba, adavo do núplọ́nmẹ Falesi lẹ po Sadusi lẹ tọn po go” (MATIU 16:11-12).

Paul ga sọ dọhó dogbọn otọ́n tọn dali bo zán ẹn to ohógbè gbigbọnọ de mẹ. É wlán to Owé 1KỌLINTINU 5:6-8 tọn mẹ, dọ: “Mì ma yọnẹn dọ otọ́n pẹvide wẹ nọ hẹn olinfin lẹpo ji? Enẹwutu mì plọ́ otọ́n hóhó sẹ̀, na mìdo yín olinfin yọ́yọ́nọ, dilé mì yín madotọ́n do. Na juwayì mítọn ko yín nudosánvọ̀na mí ga, yédọ Klisti: enẹwutu mì gbọ mí ni wà hunwhẹ lọ, e ma yín po otọ́n hóhó po gba, kavi po otọ́n okẹn tọn po po kanyinylan po tọn gba; ṣigba po akla madotọ́nnọ homẹwiwé po nugbo tọn po.” Mẹdopope he do mimá to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ dekunnu to Jiwheyẹwhe po gbẹtọ lẹpo nukọn dọ é vò sọn onú nẹlẹ po mẹ he yè dọ to ofi, podọ e yín didoai to ogbẹ̀ yọ́yọ́ po nugbo po mẹ. Ehe lọ dóna jọ nugbonugbo, podọ ogbẹ̀zán omẹ mọhunkọ tọn dóna hẹn sinsẹ́n kunnudide nẹ lọ tọn. Ohó lẹ lọ kẹdẹ ma pe. Odọpọ́n lọ dóna tin to finẹ.

To owé LOMUNU tọn 11 mẹ, Apọsteli Paul sọ dọhó dogbọn owhẹ̀suna po klandowiwé he sọgbe omẹhe yín agùnlọ tọn lẹ tọn. Ehelẹ yín bibasi whenuena Klisti kú to satin ji. Apọsteli Paul wlán dọ, “Na eyín akla hiho yín wiwé, linfín yín wiwé ga: podọ eyín adọ̀ yín wiwé, mọwẹ ala lẹ te ga” (afọ 16). Klisti wẹ sinsẹ́n tintan, podọ yé mẹhe yín Etọn lẹ yín núdopo lọ ga; Éwọ wẹ Oviplọnji, podọ yé omẹ pó he yè ji sọn okún Jiwheyẹwhe tọn dopolọ mẹ yín máhẹtọ to awhànpa Oviplọnji tọn mẹ. Jesu wẹ adọ̀ ovẹ́ntin yọ́yọ́ he tọn podọ yisenọ nugbo lẹ wẹ ala he nọ hẹn sinsẹ́n jẹgbonu kẹdẹdi Owé JOHANU 15. Dilé mí yọnẹn do dọ, ala lẹ nọ nọ̀gbẹ̀ gbọn vivi he yé mọ yí sọn adọ̀ ovẹ́ntin lọ tọn mẹ dali, bo sọ nọ hẹn sinsẹ́n jẹgbonu, mọwẹ ete ga na yé omẹ pó he yè ji sọn Jiwheyẹwhe de. Yé ma nọ kọndopọ po onú depope po, ṣigba yéwle wẹ ale etọn, podọ ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn nọnọ̀ yé mẹ, na enẹwutu yé do mimá do ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn mẹ. To kọndopọ he mẹ, Pita wlán dọ, “Mọwẹ podọ na ehe tọn ga, lé mì nọ dovivẹnu to onú popo mẹ, mì yí jijọdagbe dogọ́ yise mìtọn; bo yí oyọnẹn dogọ́ jijọdagbe; owùnza dogọ́ oyọnẹn; homẹfa dogọ́ owùnza; jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn dogọ́ homẹfa; owanyín na mẹmẹsunnu dogọ́ jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn; podọ owanyín dogọ́ owanyín na mẹmẹsunnu” (2PITA 1:5-7). To ofi, mí ma to hodọ do oplọ́n de kavi núyọnẹn de ji gba, ṣigba ehe wẹ ale Jiwheyẹwhe tọn po sinsẹ́n fligọ̀zọ́n he yín yisenọ nugbo lẹ tọn po. Núhe mí do na wà lẹ di e “Ṣigba lé ewọ he ylọ mì yín wiwé do, mọwẹ mì ni yín wiwé do to owalọ alọpãlọpa popo mẹ; na yè ko wlanwe etọn dọ, mì na yín wiwe, na wiwé wẹ yẹn. Eyín mì sọ to oyín Otọ́ tọn ylọ, mẹhe matin mẹhòpọ́n gbẹtọ tọn nọ dawhẹ̀ kẹdẹdile azọ́n omẹ dopodopo tọn te, mì nọ zán azán wáṣi whenu mìtọn tọn to ofi to osi mẹ” (1PITA 1:15-17).

Whẹ́po mí nado dọhó do ohóta he yín Tenu núdùdù Oklunọ tọn ji, mí dóna dọhó do ohóta Juwáyì tọn ji whẹ́. Oyẹ jọwamọ to Alẹ̀nù Hóhó mẹ tọn to núhúnu nugbo Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lọ dohia hézéhézé.

Owhè Juwáyí tọn lọ yèdọ to egbe, yìn owhè vivẹ to agùn Jú lẹ tọn mẹ. Do hlan Islaẹlinu lẹ Oklunọ dọ hlan whẹndo dopodopo dọ yé ni hù lẹngbọvu de, bo dù olan etọn, bo sọ sá ohùn etọn do whlẹlidemẹ ohọ̀n tọn go to alọ adusi podọ amiọn tọn go to aga (EKSỌDUSI 12). Ohùn lọ ma dóna yín sisádo odò afọligbe ohọ̀n lọ tọn tọn ji gba, na omẹ depope niká gbidi afọ do e ji.

Ohógo Heblu tọn he yín “pesach” túnmẹ dọ: yè ni whlá ogbẹ̀ dai kavi juwáyì. Whenuena angẹli whẹ̀dida tọn lọ to ovisunnu plọ́nji Egypti tọn lẹpo hù, yè whlá ovisunnu plọ́nji Islaẹli tọn lẹ tọn do ogbẹ̀, whenẹnu wẹ OKLUNỌ dọ hlan yé dọmọ: “Ohùn lọ nasọ yín na mì ohia de to ohọ̀ mìtọn lẹ ji fie mì te: whenuena yẹn mọ ohùn lọ yẹn na dágbọn mì ji wáyì azọ̀n-ylankan de ma to na tin to mì ji nado hù mì súdo gba, whenuena yẹn hó aigba Egypti tọn” (EKSỌDUSI 12:13).

Yè kọ̀n ohùn lẹngbọvu nẹlẹ tọn na ovẹvivẹ ylando yetọn lẹ tọn. Enẹ lọ dopolọ wẹ sọ yín ohia whiwhlá yetọn tọn to whẹ̀dida whenẹnu. Avi po winwẹ̀n po tin to owhé Egyptinu lẹpo tọn gbe, na oṣiọ tin to ofi lẹpo. Ṣigba to owhé Islaẹlinu lẹ tọn gbe, whiwhlátẹn daho de tin finẹ. Homẹgble Jiwheyẹwhe tọn ma sọgan biọ owhé yetọn lẹ gbe, na yè ko hù lẹngbọvu de to otẹn yetọn mẹ. Yé sọgan tọ́njẹgbonu yì asigba-alọgba. Mọkẹdẹ wẹ hlan mẹfligọ̀ lẹ. Owhẹ̀dida dobú Jiwheyẹwhe tọn ma sọgan wá yé ji, whenuena É túntún homẹgble Etọn jẹgbonu do mayisenọ lẹ ji. Ohùn lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn tọn wẹ basi ovẹvivẹ mítọn po whiwhlátẹn mítọn po. Paul wlánwé dohlan agùn dọmọ, “… Na Juwáyì mítọn ko yín núdosánvọ na mí ga, yédọ Klisti” (1KỌLINTINU 5:7). Mọwẹ yẹwhegán Isaia dọ do ga, dọmọ: “…Hihò jijọho mítọn tọn tin to é ji…” (ISAIA 53:5). Gbọn okú Etọn mẹ mí yín mẹgbọwhẹ̀na; gbọn ohùn Etọn mẹ yè jona ylando mítọn lẹ, bọ mí mọ ogbẹ̀ madopodo yí.

Gbọn Mọse dali, OKLUNỌ degbè nado wà hunwhẹ azán nẹ lọ tọn po yẹyi po ehe mẹ yè hù lẹngbọvu lọ te, podọ ehe mẹ gbejizọ̀nlin tintọ́n yetọn tọn bẹ́ te, dọmọ: “Azán he na yín hlan mì na oflin de, mì nasọ wà ẹ na hunwhẹ de hlan OKLUNỌ: lẹ́do whẹndo mìtọn lẹ mì na wà ẹ na hunwhẹ de gbọn osẹ́ndoai dali kakadoi” (EKSỌDUSI 12:14). Sọn afọ etọn 26-27 mẹ, ehe sọ yín didohia “E nasọ wá jọ whenuena visunnu mìtọn lẹ na dọ hlan mì, dọ, etẹ wẹ mì lò gbọn sinsẹ́n he dali? Wẹ mì na dọ, dọ, avọ́ juwàyí OKLUNỌ tọn tọn wẹ, mẹhe dágbọn owhé ovi Islaẹli tọn lẹ tọn ji wáyì to Egypti, whenuena é hò Egyptinu lẹ, bo whlẹn owhé mítọn lẹ.”

Mọkẹdẹ, Tenu Núdùdù OKLUNỌ tọn tin to oflín mẹ na ofligọ̀ mítọn. Mọwẹ e na te kaka OKLUNỌ nido lẹ́gọ̀wá (1KỌLINTINU 11:26). To alọ de mẹ, mí pọ́n hlan godo, azán daho owhẹ̀dọgbọ tọn lọ podọ to alọ devo mẹ, mí to pinpọ́n hlan nukọn azán gigonọ nẹ whenuena omẹfligọ̀ lẹpo na pé Mẹflitọ lọ to núdùdù daho lọ kọ̀n to gigo mẹ. Whenuena É to Tenu Núdùdù OKLUNỌ tọn lọ zédai, É dọmọ, “…mì nọ basi ehe to oflin ṣie mẹ” (LUKU 22:19). To Tenu Núdùdù OKLUNỌ tọn lọ kọ̀n, mí nọ flin azọ́nwàdotana ofligọ̀ tọn, bo sọ nọ yọnẹn to whelẹponu dọ mí yín mahẹtọ to yọ́yọ́jẹ mẹ, dọ yè fli mí gọ̀ whenuena Klisti, Whlẹngantọ mítọn kọ̀n ohùn Etọn dai to satin ji.

Lẹngbọvu he yè yí do sánvọ to otẹn mítọn mẹ dóna yín dùdù po akla madotọ́n po. Enẹwutu mí hia, dọmọ, “Azán ṣinawe wẹ mì na dù akla madotọ́n họ̀; yèdọ to azán tintan gbe mì na de otọ́n sọn owhé mìtọn lẹ gbe: na mẹdepope he dù akla otọ́nnọ sọn azán tintan gbe kaka jẹ azán ṣinawetọ gbe, dawe nẹ yè na sán ẹn sẹ̀ sọn Islaẹli mẹ” (EKSỌDUSI 12:15). Yè dóna doai gbèdide he lọ go bo sọ wà ẹ kẹdẹdi lé e te do.

Zizédoai Juwayì lọ tọn jẹnnukọnna mẹdekannu jijẹ yetọn po gbejizọ̀nlin tintọ́n yetọn tọn po sọn Egypti mẹ. Tenu Núdùdù OKLUNỌ tọn yín zizédoai whenuena OKLUNỌ dù Juwayì po núplọ́ntọ Etọn lẹpo, whẹ́po É do yín whiwhe do satin go, ehe tọn dali yè fli agùn gọ̀. “Whenuena ojlẹ lọ wá, é jagla, po apọsteli wiawe lẹpo po é po. É sọ dọ hlan yé, dọmọ, homẹhunhun yẹn jlo nado dù Juwayì he hẹ mì, whẹ́po yẹn nado jiya: na yẹn dọ hlan mì, yẹn ma to na dù to e mẹ ba, kaka yè nado dotanẹ́ to ahọludu Jiwheyẹwhe tọn mẹ” (LUKU 22:14-16). To afọ etọn 7-13 mẹ, yè dọ hlan mí dọ OKLUNỌ mítọn dọ hlan Pita po Johanu po, bo dọ hlan yé, dọmọ, “Mí yì bo wleawu Juwayì tọn na mí, na mí nido dù.” Whenuena yé wá ofi lọ, yé dọ hlan dawe he tindo owhé lọ dọmọ, “Mẹplọ́ntọ dọ hlan we, dọmọ, fie wẹ abò núdùdù tọn lọ fie yẹn na dù Juwayì po núplọ́ntọ ṣie lẹ po te?”

Mí hia to MATIU 26:26 mẹ dọmọ, “Le yé to núdù, Jesu yí akla bo dona, bo sọ kan ẹn, bo yí na núplọ́ntọ etọn lẹ, bo dọmọ, Yí, dú; ehe wẹ agbasa ṣie.” OKLUNỌ tin to yéde to agbasalan mẹ, to whenuena É yí akla do alọ Etọn lẹ mẹ bo dọ ohó he lẹ. E ma yín agbasa Etọn wẹ tin to alọ Etọn lẹ mẹ gba, ṣigba akla madotọ́n he yè hò bo dà ẹ kẹdẹdi ogbèdide Juwayì tọn he yè na hlan yé.

Fidepope yè to hunwhẹ̀ Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn dù te kẹdẹdi gbèdide Biblu mẹ tọn, akla lọ dóna yín hihò ma tin otọ́n. Akla he dóna yín didona gbọn odẹ̀ dali. To whenẹnu yè na wẹ́n ẹn bo má ẹn do flinflin, bọ omẹ lẹpo na yín mahẹtọ to dùdù mẹ. Whenuena yisenọ lẹ yí sọn akla lọ mẹ, yé tùnwun bo sọ yọnẹn dọ agbasa Klisti tọn ko yín hihò bo sọ yín gbigba hányánhányán hlan yé. Yé yọnẹn dọ É yín whiwhè dó satin go na yé. Yé sọ tùnwun ga dọ yé yín hihọ̀ gbọn akuẹ ohùn he yè sọndai tọn dali. Dinvie, yé yín nútindo Jiwheyẹwhe tọn bo sọ yín mahẹtọ to agbasa Etọn mẹ.

Apọsteli Paul wlánwé dọmọ, “Na ehe wẹ yẹn mọ yí sọn OKLUNỌ de wẹ ehe yẹn yí na mì ga, Jesu OKLUNỌ to ozánmẹ gbégbe yè de é hia, yí akla; whenuena é dopẹ, é kan ẹn, bo dọmọ, Yí, dù: Ehe wẹ agbasa ṣie he yè na mì (mì jale, mì doai ohó he lẹ go): mì nọ wà ehe to oflin ṣie mẹ. Mọkẹdẹ ga wẹ kọfo, to tenunúdùdù godo, dọmọ, kọfo he wẹ alẹ̀nù yọ́yọ́ to ohùn ṣie mẹ: mì nọ wà ehe, whepoponu he mì to nùnù in, to oflin ṣie mẹ. Na whedepopenu mì to akla he dù, bo sọ to kọfo he nù, mì to okú OKLUNỌ tọn lá kaka é nado wá” (1KỌLINTINU 11:23-36).

Paul sọgan dọ, dọmọ: “Na ehe wẹ yẹn mọ yí sọn OKLUNỌ de…” É yín pinplọ́n sọn OKLUNỌ Lọsu de lé Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn na nọ. É dọ dogbọn Ohó OKLUNỌ mítọn tọn dali, whenuena é to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn zédoai kẹdẹdi wẹndagbe lọ, dolé yè wlán ẹn do.

To LUKU 22:20 mẹ, yè wlán ẹn dọ, “podọ kọfo ga to owalọ mọhunkọ mẹ, to tenunúdùdù godo, é dọmọ, Kọfo he wẹ alẹ̀nù yọ́yọ́ to ohùn ṣie mẹ, yédọ enẹ he yè kọ̀n na mì.” Ovẹ́n wẹ to kọfo lọ mẹ. Ohùn alẹ̀nù yọ́yọ́ tọn he yè dóna kọ̀n, gbẹ́ tin to agbasalan Etọn mẹ bo ma ko yín kinkọ̀n do satin ji. Yè ma dọhó dogbọn didiọ nugonu awe he tin to agbasalan po ohùn Klisti tọn tọn po go gba. OKLUNỌ mítọn kavi apọsteli Etọn lẹ ma nù ohùn agbasalan tọn gba. Nugbo OKLUNỌ mítọn dọ, dọmọ: “Sọn dinvie yì, yẹn ma na nù to sinsẹ́n vẹ́n tọn mẹ ba, kakajẹ azán nẹ gbè, whenuena yẹn na nù in hẹ mì to yọ́yọ́ mẹ to ahọludu Otọ́ ṣie tọn mẹ.” Akla po vẹ́n po nọte na agbasa po ohùn Klisti tọn po, ṣigba yé gbẹ́ to akla po vẹ́n po yín. É to alẹ̀nùnù yọ́yọ́ de po alẹ̀nù yọ́yọ́ de po dohia, ehe sọawúhia to azọ́nwiwàmẹ to ojlẹ okú Etọn tọn mẹ.

Whedepopenu he yè to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn dù, Klisti ma sọ jó Ede to agbasalan mẹ gba. Kẹdẹdi HEBLU 10:12, É ko jó Ede whladopo kakadoi bo sinai to adusilọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Whedepopenu he yisenọ lẹ yín mahẹtọ to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ, yè tindo jlọjẹ gbọnvo de nado tùnwun jẹnukọn podọ gbọn ohùn Etọn wiwé he yè kọ̀n dai mẹ. Jẹnukọn, Ovi Jiwheyẹwhe tọn dopodopo dóna lẹn ayiha mẹ pọ́n, whẹ́po é nido yín mahẹtọ to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ. Whenuena mí mọ onú he ma hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hun de, mí nọ yígbè etọn bo nọ dọ ẹ to agba lọ nukọn to odẹ̀ mẹ, bo sọ nọ yise dọ ohùn lọ ko jla onú lẹpo do. Mí nọ mọ awúfiẹsa OKLUNỌ mítọn tọn po okú he É kú to satin ji po to awúfiẹsa alindọn mítọn tọn mẹ, kẹdẹdi lé e yín na míwlẹ do. Ehe nọ hò huwhẹ mí, eyín mí lẹn ẹn pọ́n, dọ, akuẹ he yì ji wẹ yè sú na ofligọ̀ mítọn gbọn Mẹfligọ̀tọ mítọn he yinwanna mí dali. Kẹdẹdi Owé Wiwé, É yì gohọ̀ olọn tọn mẹ po ohùn Etọn po bo zé e dai to ofin ojọmiọn tọn lọ ji, podọ gbọn ehe mẹ, É hẹn ofligọ̀ madopodo wá (HEBLU 9:12).

Yè basi alẹ̀nùnù de to ojlẹ he mẹ yè kọ̀n ohùn lọ dai to satin ji. Whenẹnu wẹ azán whlẹngan tọn ṣẹ̀. Dogọ́, mí dóna zé Alẹ̀nù Hóhó jlẹdo Yọ́yọ́ go. To Owé EKSỌDUSI 24:6-8 tọn mẹ, yè wlán dogbọn owé alẹnùnù tọn lọ dali, podọ gbọn ohùn alẹnùnù tọn lọ dali, ehe yè húnhún do omẹ alẹnùnù tọn lẹ go. Jesu dọ, dọmọ, “Na ehe wẹ ohùn ṣie alẹ̀nù yọ́yọ́ lọ tọn, he yè kọ̀n dai na omẹ susu hlan odèsẹ̀ ylando tọn” (MATIU 26:28). To enẹ mẹ, É dọhó dogbọn ohùn Etọn wéwé, podọ wiwé, po ehe sọn Jiwheyẹwhe de po, he yè ko dóna kọ̀n dai, e ma yín vẹ́n he nọ kọfo nẹ mẹ. É zé alẹ̀nù yọ́yọ́ dai. Míwlẹ wẹ omẹ alẹ̀nùnù yọ́yọ́ nẹ tọn, he tindo jlọjẹ télélé de po kọndopọ de po na owé alẹ̀nùnù yọ́yọ́ lọ tọn po.

Paul wlánwé dọ, “Kọfo odona tọn he mí to didona, e ma yín kọndopọ ohùn Klisti tọn wẹ? Akla he mí to kinkán e ma yín kọndopọ agbasa Klisti tọn wẹ? Na míwlẹ mẹsusu yín akla dopo, agbasa dopo: na mí omẹ pó wẹ yín mimátọ akla dopo lọ tọn” (1KỌLINTINU 10:16-17). To nugbo de mẹ, yè ma nọ yawu zán owéfọ awe helẹ, mẹsusu sọgan nọ ma yọnẹn dọ yé tin. Ṣigba yéwlẹ wẹ onú nugbo sisosiso he yè dohia, bọ mí mọ to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ. Yé dó agùn hia mí kẹdẹdi agbasa Klisti tọn, podọ di kọndopọ ogbẹ̀nọ mẹwiwé he plí to Oyín Jesu tọn mẹ lẹ tọn. Yéwlẹ wẹ ogblọndo fligọ̀zọ́n Jesu Klisti tọn tọn, Whlẹngantọ mítọn, mẹhe yí Ede do sánvọ̀ hlan mí to agbasa Etọn mẹ. To alọ de mẹ, akla he mí nọ zán to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ, dọhó dogbọn agbasa Klisti tọn he yè whèdo satin go dali, to alọ devo mẹ, e dọhó do agùn he mágbè na kọndopọ agbasa lọ tọn, he tin na agùnvi susu he yín dopo.

Yè hò agbasa Klisti tọn, bo do apà É go ṣigba yè ma wẹ́n ẹn, kẹdẹdi lé yè wlán ẹn do, dọ, “Na yè wà onú helẹ, na yè nido hẹn Owé wiwé di, Ohú etọn de ma na yín gbigbà. Owé wiwé devo ga sọ dọmọ, Yé na to pinpọ́n mẹhe yè sọwhán” (JOHANU 19:36-37). To ofi, mí to hódọ do núdabla Klisti po agùn Etọn po tọn ji. Agùn Klisti tọn lẹzùn agbasa Etọn gbọn ofligọ̀ dali – yé omẹ pó he mọ owhẹ̀dọgbọ po ofligọ̀ po yí, bo sọ mọ ojóna ylando yetọn lẹ tọn yí. Paul wlán dọ, “Na lé agbasa yín dopo bo sọ tindo awutugonu susu, bọ awutugonu agbasa dopolọ tọn lẹpo, he sù, yín agbasa dopo: mọwẹ Klisti te ga” (1KỌLINTINU 12:12). Ehe wẹ onúdabla daho de. Klisti tindo kọndopọ po awutugonu agbasa Etọn tọn lẹ po kẹdẹ. Dogbọn Ewọ tọn dali, mí hia dọ, “Ewọ wẹ sọ yín ota na agbasa lọ, yèdọ agùn” (KỌLỌSINU 1:18).

Dolé agbasa jọwamọ mítọn yín dopo do, ṣigba bọ awutugonu susu tin bo yín bibladopọ gbọn ota dali, mọkẹdẹ wẹ hlan awutugonu agbasa Klisti tọn lẹpo. “Na Gbigbọ dopo mẹ wẹ yè gbọn baptizi mí omẹ pó do agbasa dopo mẹ, eyín mí yín Ju kavi Kosi, eyín mí yín mẹmẹglọ kavi mẹmẹdekannu; yè ko hẹn mí omẹ pó nado nù to Gbigbọ dopo mẹ” (1KỌLINTINU 12:13). Yè hiajẹ dọ: É nọ wàzọ́n gbọn Gbigbọ dali to mẹhe yise to Jesu Klisti mẹ lẹpo mẹ bo sọ yí baptẹm Biblu mẹ tọn, ṣigba e ma yín gbọn osìn dali gba. Whenẹnu wẹ yè tùn yé gbọn Gbigbọ mẹ do agbasa Klisti tọn mẹ. Mẹfligọ̀ lẹpo, mẹhe tin to kọndopọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ bo mágbè nado tin to agbasa OKLUNỌ tọn mẹ, bo sọ tùnwun I kẹdẹdi ota, dóna huwhẹ́ yéde lẹ hlan Ẹn to onú popo mẹ. Yé nọ lẹn awutugonu dopodopo tọn pọ́n, bo nọ jaya hẹ yé mẹhe to ayajẹ lẹ, bo sọ nọ jiya hẹ yé mẹhe to yaji lẹ ga, na 1KỌLINTINU 12:26 dọ, dọmọ, “Eyín awutugonu de to yaji, awutugonu lẹpo wẹ nọ jiya po e po; kavi eyín yè gbògbena awutugonu de, awutugonu lẹpo wẹ nọ jaya po epo.” Eyín e ma yín mọ po hiẹ po, bé whenẹnu hiẹ ni bo pọ́n lé hiẹ te po Klisti po.

To kọndopọ he mẹ, mí ma sọgan dọhó do devizọ́n alọpãlọpa he to awutugonu agbasa Klisti tọn go lẹ ji gba. Ṣigba Paul zán ohógbè he dọmọ: “Ṣigba dinvie Jiwheyẹwhe yí awutugonu lẹ dopodopo yetọn do agbasa mẹ, dilé e jlo é do. Eyín yé omẹ pó sọ yín awutugonu dopo, fie wẹ agbasa ka te? Ṣigba dinvie yé yín awutugonu susu, ṣigba agbasa dopo wẹ” (1KỌLINTINU 12:18-20). To afọ etọn 27 mẹ, é sẹsinwhena po ohógbè helẹ po, dọ, “Dinvie agbasa Klisti tọn wẹ mì, awutugonu etọn-etọn.”

Apọsteli Paul na avasè yisenọ lẹ nado dindòna ayiha yetọn whẹ́po yè nido yín máhẹtọ to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ, dọmọ: “Ṣigba mì gbọ gbẹtọ ni dindòna ede, bo gbọ ni dù sọn akla lọ mẹ, bo sọ nù sọn kọfo lọ mẹ do mọ. Na ewọ he dù bo sọ nù, é dù bo sọ nù whẹgbledo hlan ede, eyín é ma tùnwun agbasa lọ” (1KỌLINTINU 11:28-29). Yé mẹhe yín máhẹtọ to agbasa Klisti tọn mẹ lẹpo yọnẹn dọ, É zé owhẹ̀dida mítọn po ylando mítọn po do Ede ji – yè zé onú lẹpo do É ji. Yé mẹhe yise to fligọ̀ pipé lọ po jóna ylando lọ po mẹ, nọ jó ylando na yénọzo lẹ, kẹdẹdi lé Jiwheyẹwhe ko jóna yé do to Klisti mẹ do. E ma yín dọ mẹde yí núde whládo ayiha mẹ kavi bo hẹn núde jẹagọ do awutugonu devo go. Mí dóna tùnwun agbasa OKLUNỌ tọn lọ. To núyìwà he mẹ, yè dọhó do awutugonu lẹpo ji, mẹhe yè fligọ̀ mlẹnmlẹn, bo sùwhẹna, bo klándowiwé bo sọ yín máhẹtọ pipé lẹ, podọ agbasa Klisti tọn matin owhẹ̀gbledo he yín diho kavi ehe gbì. Yé nọ mọ yénọzo lẹ to Klisti mẹ podọ gbọn Klisti mẹ, yé nọ mọ yénọzo lẹ kẹdẹdi lé Jiwheyẹwhe nọ mọ yé do: yé nọ mọ yénọzo lẹ matin ylandonọ podọ omẹ pipé lẹ.Yé ma yọ́n yénọzo lẹ kẹdẹdi gbẹtọ agbasalannọ gba, ṣigba di gbẹtọ gbigbọnọ.

Kẹdẹdi lé yè wleawuna akla lọ matin otọ́n do, mọkẹdẹ wẹ agùn lọ dóna yín kinklán sọn zédoai otàn hóhó lẹ tọn lẹpo go, sọn oplọ́n he ma yín Biblu tọn lẹ go, OKLUNỌ Jesu zán ohógo otọ́n tọn nado dohia núplọ́nmẹ jẹagọ agùn nukọntọ lẹ tọn to asiko Etọn mẹ. É dọ, dọmọ, “Etẹwutu wẹ mì ma mọhlan dọ, yẹn ma dọhó na mì na akla tọn wutu, dọ mì ni payi otọ́n Falesi lẹ tọn po Sadusi lẹ tọn po go gba? Whenẹnu wẹ yé tùnwun dọ, é ma dosẹ́n na yé nado payi otọ́n akla tọn go gba, adavo do núplọ́nmẹ Falesi lẹ po Sadusi lẹ tọn po go” (MATIU 16:11-12).

Paul ga sọ dọhó dogbọn otọ́n tọn dali bo zán ẹn to ohógbè gbigbọnọ de mẹ. É wlán to Owé 1KỌLINTINU 5:6-8 tọn mẹ, dọ: “Mì ma yọnẹn dọ otọ́n pẹvide wẹ nọ hẹn olinfin lẹpo ji? Enẹwutu mì plọ́ otọ́n hóhó sẹ̀, na mìdo yín olinfin yọ́yọ́nọ, dilé mì yín madotọ́n do. Na juwayì mítọn ko yín nudosánvọ̀na mí ga, yédọ Klisti: enẹwutu mì gbọ mí ni wà hunwhẹ lọ, e ma yín po otọ́n hóhó po gba, kavi po otọ́n okẹn tọn po po kanyinylan po tọn gba; ṣigba po akla madotọ́nnọ homẹwiwé po nugbo tọn po.” Mẹdopope he do mimá to Tenu núdùdù OKLUNỌ tọn mẹ dekunnu to Jiwheyẹwhe po gbẹtọ lẹpo nukọn dọ é vò sọn onú nẹlẹ po mẹ he yè dọ to ofi, podọ e yín didoai to ogbẹ̀ yọ́yọ́ po nugbo po mẹ. Ehe lọ dóna jọ nugbonugbo, podọ ogbẹ̀zán omẹ mọhunkọ tọn dóna hẹn sinsẹ́n kunnudide nẹ lọ tọn. Ohó lẹ lọ kẹdẹ ma pe. Odọpọ́n lọ dóna tin to finẹ.

To owé LOMUNU tọn 11 mẹ, Apọsteli Paul sọ dọhó dogbọn owhẹ̀suna po klandowiwé he sọgbe omẹhe yín agùnlọ tọn lẹ tọn. Ehelẹ yín bibasi whenuena Klisti kú to satin ji. Apọsteli Paul wlán dọ, “Na eyín akla hiho yín wiwé, linfín yín wiwé ga: podọ eyín adọ̀ yín wiwé, mọwẹ ala lẹ te ga” (afọ 16). Klisti wẹ sinsẹ́n tintan, podọ yé mẹhe yín Etọn lẹ yín núdopo lọ ga; Éwọ wẹ Oviplọnji, podọ yé omẹ pó he yè ji sọn okún Jiwheyẹwhe tọn dopolọ mẹ yín máhẹtọ to awhànpa Oviplọnji tọn mẹ. Jesu wẹ adọ̀ ovẹ́ntin yọ́yọ́ he tọn podọ yisenọ nugbo lẹ wẹ ala he nọ hẹn sinsẹ́n jẹgbonu kẹdẹdi Owé JOHANU 15. Dilé mí yọnẹn do dọ, ala lẹ nọ nọ̀gbẹ̀ gbọn vivi he yé mọ yí sọn adọ̀ ovẹ́ntin lọ tọn mẹ dali, bo sọ nọ hẹn sinsẹ́n jẹgbonu, mọwẹ ete ga na yé omẹ pó he yè ji sọn Jiwheyẹwhe de. Yé ma nọ kọndopọ po onú depope po, ṣigba yéwle wẹ ale etọn, podọ ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn nọnọ̀ yé mẹ, na enẹwutu yé do mimá do ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn mẹ. To kọndopọ he mẹ, Pita wlán dọ, “Mọwẹ podọ na ehe tọn ga, lé mì nọ dovivẹnu to onú popo mẹ, mì yí jijọdagbe dogọ́ yise mìtọn; bo yí oyọnẹn dogọ́ jijọdagbe; owùnza dogọ́ oyọnẹn; homẹfa dogọ́ owùnza; jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn dogọ́ homẹfa; owanyín na mẹmẹsunnu dogọ́ jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn; podọ owanyín dogọ́ owanyín na mẹmẹsunnu” (2PITA 1:5-7). To ofi, mí ma to hodọ do oplọ́n de kavi núyọnẹn de ji gba, ṣigba ehe wẹ ale Jiwheyẹwhe tọn po sinsẹ́n fligọ̀zọ́n he yín yisenọ nugbo lẹ tọn po. Núhe mí do na wà lẹ di e “Ṣigba lé ewọ he ylọ mì yín wiwé do, mọwẹ mì ni yín wiwé do to owalọ alọpãlọpa popo mẹ; na yè ko wlanwe etọn dọ, mì na yín wiwe, na wiwé wẹ yẹn. Eyín mì sọ to oyín Otọ́ tọn ylọ, mẹhe matin mẹhòpọ́n gbẹtọ tọn nọ dawhẹ̀ kẹdẹdile azọ́n omẹ dopodopo tọn te, mì nọ zán azán wáṣi whenu mìtọn tọn to ofi to osi mẹ” (1PITA 1:15-17).