Kẹdẹdilé Apọsteli Paul basi do, mọdopolọ wẹ devizọ́nwàtọ nugbo Klisti tọn dóna basi do, to ayipipamẹ nado dọ nuplọ́nmẹ nugbo Bible mẹ tọn lẹpo, do alọ he jẹ mẹ na yisenọ lẹpo nido zán gbẹzán he na hẹn homẹ Oklunọ tọn hun. “Dọ yẹn nido yín devizọ́nwàtọ Jesu Klisti tọn hlan kosi lẹ, bo to devizọ́n wẹndagbe Jiwheyẹwhe tọn wà, dọ yíyí mẹde do sánvọ́ kosi lẹ tọn nido yín alọkẹyi, na le yè klán ẹn do wiwé dogbọn gbigbọ wiwé dali do.” (LOMỌNU 15:16).

Dọpọ́n klandowiwé tọn yín apade to awhágbè wẹndagbe gigọ lọ tọn mẹ. podọ ohógbè vivẹ he hodo e lẹ ma sọgan yín onú he yè ma sọgan nọ ma mọdona gba kẹdẹdilé yè wlán do. Dọmọ, “Mì nọ yí jijọho do zọ̀nhẹ gbẹtọ lẹpo, po owalọ wiwé po, eyín enẹ ma tin, mẹde ma sọgan mọ Oklunọ:” (HEBLE 12:14). Ohógbè he dóna yín yíyízán dandan. Dọ yé mehe yise bọ yè sọ sùwhẹ̀na yé bọ yé sọ mọ dọpọ́n vọjiyọ́yọ́ tọn yí, omẹ nẹlẹ wẹ yè to ohódọ hlan dọ, yé ma sọgan mọ Oklunọ matin kandowiwé gba. Enẹ wẹ nado dọ dọ, yé ma sọgan yín máhẹtọ to fọ́nsọnkú tintan mẹ kavi to wunmẹdidiọmẹ kavi to bẹ́yìlọnmẹ mẹ gba, podọ enẹwutu yé ma sọgan domimá to alọwle hunwhẹ Lẹngbọvu lọ tọn kọ̀n gba. Ṣigba ehe wẹ azọ́n daho mítọn podọ onú titegbe lọ. Enẹwutu mẹhe yise bo jlo na mọ Ẹn lẹ dóna yín didiọ do apajlẹ Etọn mẹ (1 JOHANU 3:2-3). To asiko nẹ lọ mẹ wẹ ohó he Oklunọ mítọn dọ to osó ji na yín hinhẹn ṣẹ̀, dọ, “Donanọ wẹ wiwénọ to ayiha mẹ lẹ, na yé na mọ Jiwheyẹwhe.” (MATIU 5:8).

Mẹflígọ̀ lẹ ko yín lilẹwé bo sọ yín kinklandowiwé gbọn Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn he tin to Ohó wiwé Etọn mẹ. Yé yise to pagbè Jiwheyẹwhe do lẹ mẹ bo sọ mọ ṣiṣẹ̀ kẹdẹdilé yè wlán ẹn dó, dọ, “Enẹwutu, lé mí tindo opagbè helẹ, mẹyiwanna vivẹ he mi, mì gbọ mí ni klọ míde sọn diho agbasalan po gbigbọ tọn lẹpo mẹ, bo sọ hẹn wiwé sọgbe to osi Jiwheyẹwhe tọn mẹ” (2 KỌLINTINU 7:1). To owéfọ he wáyì mẹ, yèdọ núhe piplimẹ he lọ yín han mí: yé setonuna avàse Jiwheyẹwhe tọn, yé tọ́njẹgbonu sọn núplọ́nmẹ he ma sọgbe hẹ Biblu tọn lẹ mẹ bo zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe. Nugbo omẹ Etọn wẹ yé. Yé yín yiylọ jẹgbonu, enẹwutu, yé gbẹ́ onú he ma tọ́nsọn Jiwheyẹwhe de lẹ. Yé sọ payi avàse he lọ go, po onú he pò lẹ po, “... mì gàndo onú mawé go blo; Yẹn nasọ yí mì, bo na yín Otọ́ de hlan mì, mìwlẹ nasọ yín ovisunnu ṣie lẹ, podọ oviyọnnu ṣie lẹ, wẹ Oklunọ Gánhunupo dọ” (2 KỌLINTINU 6:16-18).

To afọ tintan mẹ, yè dọhó do onú awe go. Ode tin na osẹ́nmẹ jẹ agbasalan tọn, podọ awetọ osẹ́nmẹ jẹ gbigbọ tọn he hẹn alindọn lọ kúdio. Klandowiwé kàn gbẹtọ blébu. Klisti Mẹhe yinwanna Agùn vivẹ Etọn bo yí Ede do súahọ́, bo sọ dọ núhe É tin hlan, dọ, “Na ewọ nido klọ́ ẹ wé, bo sọ yí lẹ̀wé osìn tọn do lẹ̀ ẹ wé gbọn ohó lọ dali. Na ewọ nido dê tọ́n hlan ede agùn gigonọ de, he mado diho, kavi ehe gbì, kavi onú mọhunkọ tọn lẹ; ṣigba nido wé bo mado apa” (EFESUNU 5:26-27).

To onú mọhunkọ tọn mẹ, mẹfligọ̀ lẹ na yì pé Mẹfligọ̀tọ yetọn. To klandowiwé he mẹ, yè dọ hlan mí dogbọn “lẹ̀wé osìn tọn gbọn Ohó lọ dali”. E bọawu nado mọdona Ohó lọ. E ma yín dọ yè nọ húnhún Ohó lọ to ofi kavi to odọ̀n gba, ṣigba yinylọ́n pipé to gigọ́ Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ, ehe yín Gbigbọ po Ogbẹ̀ po. Gbẹtọ blébu lọ po alindọn lọ po, po gbigbọ lọ po, po agbasa lọ po yín hinhẹnwá Ohó lọ glọ, enẹwutu wẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn do yín wiwà gbọn yisenọ lẹ dali, e ma yín to dandan mẹ gba, ṣigba yè nọ jo mẹde titi hlan Ohó lọ po ojlo ewlọsu titi tọn po. Lẹ̀wé osìn tọn gbọn Ohó lọ dali, lẹ̀ mí wé sọn otànhó he ma sọgbe Owé Wiwé lẹ gba, sọn jijọ lẹpo mẹ, bo sọ tún mí dote sọn kànbibla lẹpo mẹ. Oklunọ mítọn dọ, dọmọ, “Mìwlẹ wé to dinvie gbọn ohó he yẹn dọ hlan mì dali” (JOHANU 15:3). Gbọn zizé ogbẹ̀ mítọn jlẹdo Ohó lọ go dali, mí mọdona núdepope he ma sọgbe hẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn, podọ to whenẹnu mí nọ jla ogbẹ̀ mítọn dólé e jẹ dó.

Gbọn lẹ̀wé Ohó lọ po Gbigbọ tọn po dali kẹdẹ mẹ wẹ e bọawúna omẹ de nado jo ede mlẹnmlẹn hlan Ohó lọ te. Jesu Oklunọ mítọn matin hlan whlẹngan mítọn kẹdẹ gba, ṣigba É sọ tin na dódó mítọn po wiwé mítọn po (1 KỌLINTINU 1:30). To owéfọ he lọ godo, mí hia, “Dọ, dilé yè wlán ẹn dọ, Ewọ he to awagundo, mì gbọ é ni to awagundo to Oklunọ mẹ” (1 KỌLINTINU 1:31). Yé mẹhe tindo dọpọ́n Jiwheyẹwhe tọn sisosiso mọhunkọ tọn lẹ, ma tindo tẹnmẹ de nado doawagun to yede titi mẹ gba, na yé yọ́nẹn dọ, e ma yín wiwà yetọn gba. Enẹwutu, Ewọ kẹdẹ wẹ pipa jẹ hẹ, podọ yẹyi lẹpo tin hlan Ewọ. “Na míwlẹ wẹ alọnuzọ́n etọn, he yè dá to Klisti Jesu mẹ na azọ́n dagbe lẹ, ehe Jiwheyẹwhe ko dè dai donukọn na mí nido nọ zinzọnlin to yé mẹ” (EFESUNU 2:10). Jiwheyẹwhe nọ jẹtukla na onú lẹpo bo wleawuna onú nẹlẹ pó ehe jẹ na mí nido wà. Míwlẹ tọn wẹ nado zinzọnlin to e mẹ.

Jesu zé nugbo lọ do nukọn mítọn, yèdọ klandowiwé lọ bo sọ dohia mí lé É penukun e go dó, dọ. “Lẹ̀ yé wé to nugbo towe mẹ: ohó towe wẹ nugbo... Na yetọn wutu wẹ yẹn lẹ̀ dê wé, na yé lọsu ga nido yín lilẹ̀wé to nugbo lọ mẹ” (JOHANU 17:17-19). Klandowiwé nugbo to nukọn Jiwheyẹwhe tọn tin to Ohó nugbo lọ mẹ, ehe tindo wiwé to Ede mẹ. Tuklajijẹ mítọn lẹpo matin tónúsè hlan Ohó lọ tin to ovọ mẹ.

To Owé Wiwé mẹ, ohógo he yín “wiwé” yín zinzán hlan Jiwheyẹwhe sọkẹdẹ. Ewọ kẹdẹ wẹ Wiwé. Enẹwutu, núhe tọ́nsọn Ede lẹpo do yín wiwé. Podọ ga, onú mọhunkọ tọn he É nọ zán lẹ dóna yín wiwé. Omẹ Etọn lẹ yín omẹ wiwé lẹ (EKSỌDUSI 19:6). Yẹwhenọ daho Etọn lẹpo yín wiwé, na oylọ yetọn po mẹdezéjo yetọn po wutu (LEVITIKU 21). Yẹwhenọ daho ko wlán dogbọn “Wiwé yínyín hlan Oklunọ tọn” dali (EKSỌDUSI 28:36). To kànṣiṣa po Ewọ po kẹdẹ mẹ wẹ onú lẹ, po gbẹtọ lẹ po po sọgan yín wiwé bo sọ yín didèdovo hlan Ẹn na azọ́n dèdovo de.

Yẹwhegán Isaia tindo dọpọ́n huhlọnnọ de whenuena é mọ Oklunọ to ofin Etọn ji bo sọ sè awhànpa olọn tọn lẹ to awhádo dọ: “Odè dawhá hlan awetọ, dọmọ, Wiwé, wiwé, wiwé wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn: aihọn lẹpo gọ́na gigo etọn” (ISAIA 6:3). Apọsteli Johanu wlán dọpọ́n mọhunkọ tọn to whenuena é mọ Oklunọ to ofin ji, dọmọ“... yé ma sọ gbọjẹ to okle po ozán po do didọmọ, Wiwé, wiwé, wiwé, Oklunọ Jiwheyẹwhe Gánhunupo; he ko tin, bo sọ tin, bo sọ ja” (OSỌHIA 4:8). Jiwheyẹwhe wiwé he pégan to wiwé. É nọ klánnú dovo, bo nọ ylọ omẹ tọ́njẹgbonu, bo sọ nọ hẹn mẹfligọ̀ lẹ yín máhẹtọ to Ewọ mẹ. “Na mẹhe to omẹ hẹnzùn wiwé, po mẹhe yè to hinhẹnzùn wiwé po, omẹ dopo tọn wẹ yé omẹ pó: na enẹwutu wẹ é ma do kuwinyan nado ylọ yé dọ mẹmẹsunnu” (HEBLU 2:11).

Yè ylọ Jesu Klisti Mẹfligọ̀tọ lọ Lọsu dọ, Omẹ wiwé Jiwheyẹwhe tọn, na Jiwheyẹwhe wiwé mẹ wẹ É jẹgbonu wá sọn wutu. Ogbẹ̀ yọ́yọ́ he mẹde mọ yí sọn Jiwheyẹwhe de wẹ ogbẹ̀ Jesu Klisti tọn nugbo lọ po núyiwà Etọn wiwé lẹpo po. Enẹwutu, klandowiwé nugbo wá gbọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn dali. “Na yè ko wlánwé etọn dọ, Mì na yín wiwé, na wiwé wẹ yẹn” (1 PITA 1:16).

Whladopo dogọ apọsteli Paul wlánwé sẹ́do agùn yisenọ lẹ tọn he yín mẹwiwé lẹ tọn po mẹyinwanna lẹ tọn po.

“Hlan agùn Jiwheyẹwhe tọn he tin to Kọlinti, hlan yé he yè lẹ̀wé to Jesu Klisti mẹ lẹ, he yè ylọ nado yín mẹwiwé...” (1 KỌLINTINU 1:2).

“... hlan mẹwiwé he tin to Efesu lẹ...” (EFESUNU 1:1).

“... hlan mẹwiwé lẹpo to Klisti Jesu mẹ he tin to Filippi...” (FILIPPINU 1:1).

“Enẹwutu, di mẹṣinṣinyan Jiwheyẹwhe tọn, mẹwiwé, mẹyinwanna, mì zé lẹblanu hòmẹ tọn, odagbewà, hùwhẹ, walọmimiọn, po linsinsinyẹn po dogo” (KOLOSINU 3:12).

Onú lẹpo wẹ bọawúna Jiwheyẹwhe. Ewọ ko mọ mẹfligọ̀ lẹ di mẹylọjẹgbonu, he yè lẹ̀wé, bo sọ klandowiwé di onú tindo Etọn gbọnvo de. Mí yín wiwé na mí ko yí Ohó wiwé Jiwheyẹwhe tọn do ayiha mítọn po gbẹ̀zán mítọn lẹ po mẹ wutu. Awúsọhia Etọn nọ lẹ̀ omẹ Etọn wé. Apọsteli Paul wlán dogbọn klandowiwé dali to kànṣiṣa yise po nugbo po tọn mẹ (2 TẸSALONIKANU 2:13).

Mẹdepope he ma tindo dọpọ́n Jesu Klisti tọn to alọ dopolọ mẹ, dilẹ yisenọ lẹ wà dó to bibẹ́nu, Yisenọ mọtọnhunkọ lẹ matin ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn gba, yín e tlẹ yín dọ omẹ lọ dè ede sẹ̀ bo klán ede sọn ojlo aihọn mẹ tọn lẹ go, bo sọ tẹnpọ́n nado yín wiwé. Godo he mí ko tindo dọpọ́n ojọmiọn Jiwheyẹwhe tọn kẹdẹ, bo yín yiylọ jẹgbonu bo sọ yín kinklansọn onú aihọn mẹ tọn lẹ go, bo tindo vọ́ji bo sọ yín nútindo Jiwheyẹwhe tọn, enẹgodo yè lẹ̀ mí wé gbọn awúsọhia wiwé Etọn tọn dali. Yé mẹhe jó yéde mlẹnmlẹn do dibusi Jiwheyẹwhe tọn mẹ, bo sọ yín tónúsètọ hlan Ohó Etọn lẹ kẹdẹ wẹ sọgan yín lilẹ̀wé to nugbo lọ mẹ. Podọ yé mẹhe tindo dọpọ́n didiọ tọn bo sọ yín yiylọ po oylọ daho he po na azọ́n gbọnvo de, ma dóna yín máhẹtọ to ojlo aihọn mẹ tọn mẹ gba, na yè wlán ẹn dọ, “Aihọn sọ to juju jei po wantúntún etọn po: ṣigba ewọ he to ojlo Jiwheyẹwhe tọn wà wẹ na nọte kakadoi” (1 JOHANU 2:17). Ehe ma kàn onú he tin to osẹ́n ao lẹ kẹdẹ mẹ po gbèdidè he pò lẹ mẹ po kẹdẹ gba, ṣigba ehe kàn gbẹ̀zán gbẹtọ lọ tọn, po gbẹzán yẹwhehódidọ etọn tọn po po oplọ́n osó ji tọn po, to yẹwhehó lẹ mẹ, podọ to episteli lẹ mẹ. Yé mẹhe yè lẹ̀wé gbọn Jiwheyẹwhe dali lẹ nọ yí Ohó Etọn whlá do ayiha yetọn lẹ mẹ. Yé wleawu nado sọgbe po Ohó dopolọ po, bo sọ wà núhe Jiwheyẹwhe biọ lẹpo.

Apọsteli Paul dlẹnalọdó yisenọ mọhunkọ tọn lẹ po ohógbè he pò, dọmọ, “Na Jiwheyẹwhe jijọho tọn lọsu ni klọ́ mì zùn wiwé mlẹnmlẹn; yẹn sọ to dẹ̀ho hlan Jiwheyẹwhe dọ yè ni yí gbigbọ, ayiha, po agbasa mìtọn lẹ po whlá to pipa mẹ hlan gigọ̀wá Jesu Klisti Oklunọ mítọn tọn whenu. Nugbonọ wẹ ewọ he ylọ mì, mẹhe nasọ hẹn ẹn di ga” (1 TIMỌTI 5:23-24).

Owé wiwé ma mọdona núdepope dogbọn núyiwà he yè nọ basi nado hẹnmẹ yín donanọ po wiwé po to Katoliki gba. Podọ ga, E ma sọ mọdona núdepope dogbọn yiylọ yé mẹhe ko kú lẹ tọn dali he jẹ nado yín mẹwiwé lẹ podọ alọgọnamẹtọ lẹ gba. Núyiwà he yín onú abọẹ he plọ́nmẹ jẹagọ. Gbẹtọ mliyọn donu susu nọ ylọ alọgọtọ wiwé nẹlẹ he ma tlẹ tin lala. Jiwheyẹwhe wẹ yè dọ mí ni nọ ylọ, e ma yín yé he ko kú wáyì lẹ gba. Mẹdepope he yè dọ núyiwà he hlan dóna mọdona dọ, núyiwà nẹlẹ tin to kànṣiṣa mẹ hẹ yise gbẹtọ tọn, ehe yín yise mẹhe tin to whèzẹtẹn lẹ tọn, mẹhe dọ yé tin to kànṣiṣa mẹ hẹ yise tọ́gbo yetọn lẹ tọn tọn. Dona nugbo po wiwé yínyín po tọn nọ wá sọn Jiwheyẹwhe donanọ po wiwénọ dopo kẹdẹ lọ de. Mẹdepope he ma yín donanọ po wiwé po to ogbẹ̀whenu etọn to ofi, nugbo ewọ ma nasọ mọ to okú etọn godo gba. Odẹ̀hiho hlan oṣiọ lẹ ma sọgbe hẹ Biblu mọ e ma sọ tin gba.

Apọsteli Pita na avàse yisenọ lẹ to whenuena é to pinpọ́n hlan azán gigonọ daho he ja lọ, dọmọ, “Lé onú helẹ pó na yọ́kọnyingbe nẹ, omẹ na hunkọ wẹ mìwlẹ lo yín to walọ wiwé lẹpo mẹ, to jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn mẹ, na mì ni to nukundo, bo sọ to mizọnmizọnji hlan wiwà azán Jiwheyẹwhe tọn tọn...” (2 PITA 3:11-12).

Mí dóna táhinhọ́n do e ji dọ, tuklajijẹ míwlọsu lẹ kẹdẹ tọn ma na pé gba. Klandowiwé wẹ ojọmiọn Jiwheyẹwhe tọn he to azọ́nwà to mí mẹ. Mí nọ dọ “mọwẹ” hlan Ẹn bo kẹalọyí Ohó Etọn lẹpo, bo sọ nọ̀gbẹ̀ gbọn yé dali. Klandowiwé yín núhe bọawú to whenuena é jó Ede to ojlo Etọn mẹ na ofligọ̀ mítọn tọn wutu. “Gbọn ojlo he mẹ yè hẹn mí zùn wiwé gbọn yíyí agbasa Jesu Klisti tọn do sánvọ́ whladopo akàn dali” (HEBLU 10:10).

Kẹdẹdilé Apọsteli Paul basi do, mọdopolọ wẹ devizọ́nwàtọ nugbo Klisti tọn dóna basi do, to ayipipamẹ nado dọ nuplọ́nmẹ nugbo Bible mẹ tọn lẹpo, do alọ he jẹ mẹ na yisenọ lẹpo nido zán gbẹzán he na hẹn homẹ Oklunọ tọn hun. “Dọ yẹn nido yín devizọ́nwàtọ Jesu Klisti tọn hlan kosi lẹ, bo to devizọ́n wẹndagbe Jiwheyẹwhe tọn wà, dọ yíyí mẹde do sánvọ́ kosi lẹ tọn nido yín alọkẹyi, na le yè klán ẹn do wiwé dogbọn gbigbọ wiwé dali do.” (LOMỌNU 15:16).

Dọpọ́n klandowiwé tọn yín apade to awhágbè wẹndagbe gigọ lọ tọn mẹ. podọ ohógbè vivẹ he hodo e lẹ ma sọgan yín onú he yè ma sọgan nọ ma mọdona gba kẹdẹdilé yè wlán do. Dọmọ, “Mì nọ yí jijọho do zọ̀nhẹ gbẹtọ lẹpo, po owalọ wiwé po, eyín enẹ ma tin, mẹde ma sọgan mọ Oklunọ:” (HEBLE 12:14). Ohógbè he dóna yín yíyízán dandan. Dọ yé mehe yise bọ yè sọ sùwhẹ̀na yé bọ yé sọ mọ dọpọ́n vọjiyọ́yọ́ tọn yí, omẹ nẹlẹ wẹ yè to ohódọ hlan dọ, yé ma sọgan mọ Oklunọ matin kandowiwé gba. Enẹ wẹ nado dọ dọ, yé ma sọgan yín máhẹtọ to fọ́nsọnkú tintan mẹ kavi to wunmẹdidiọmẹ kavi to bẹ́yìlọnmẹ mẹ gba, podọ enẹwutu yé ma sọgan domimá to alọwle hunwhẹ Lẹngbọvu lọ tọn kọ̀n gba. Ṣigba ehe wẹ azọ́n daho mítọn podọ onú titegbe lọ. Enẹwutu mẹhe yise bo jlo na mọ Ẹn lẹ dóna yín didiọ do apajlẹ Etọn mẹ (1 JOHANU 3:2-3). To asiko nẹ lọ mẹ wẹ ohó he Oklunọ mítọn dọ to osó ji na yín hinhẹn ṣẹ̀, dọ, “Donanọ wẹ wiwénọ to ayiha mẹ lẹ, na yé na mọ Jiwheyẹwhe.” (MATIU 5:8).

Mẹflígọ̀ lẹ ko yín lilẹwé bo sọ yín kinklandowiwé gbọn Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn he tin to Ohó wiwé Etọn mẹ. Yé yise to pagbè Jiwheyẹwhe do lẹ mẹ bo sọ mọ ṣiṣẹ̀ kẹdẹdilé yè wlán ẹn dó, dọ, “Enẹwutu, lé mí tindo opagbè helẹ, mẹyiwanna vivẹ he mi, mì gbọ mí ni klọ míde sọn diho agbasalan po gbigbọ tọn lẹpo mẹ, bo sọ hẹn wiwé sọgbe to osi Jiwheyẹwhe tọn mẹ” (2 KỌLINTINU 7:1). To owéfọ he wáyì mẹ, yèdọ núhe piplimẹ he lọ yín han mí: yé setonuna avàse Jiwheyẹwhe tọn, yé tọ́njẹgbonu sọn núplọ́nmẹ he ma sọgbe hẹ Biblu tọn lẹ mẹ bo zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe. Nugbo omẹ Etọn wẹ yé. Yé yín yiylọ jẹgbonu, enẹwutu, yé gbẹ́ onú he ma tọ́nsọn Jiwheyẹwhe de lẹ. Yé sọ payi avàse he lọ go, po onú he pò lẹ po, “... mì gàndo onú mawé go blo; Yẹn nasọ yí mì, bo na yín Otọ́ de hlan mì, mìwlẹ nasọ yín ovisunnu ṣie lẹ, podọ oviyọnnu ṣie lẹ, wẹ Oklunọ Gánhunupo dọ” (2 KỌLINTINU 6:16-18).

To afọ tintan mẹ, yè dọhó do onú awe go. Ode tin na osẹ́nmẹ jẹ agbasalan tọn, podọ awetọ osẹ́nmẹ jẹ gbigbọ tọn he hẹn alindọn lọ kúdio. Klandowiwé kàn gbẹtọ blébu. Klisti Mẹhe yinwanna Agùn vivẹ Etọn bo yí Ede do súahọ́, bo sọ dọ núhe É tin hlan, dọ, “Na ewọ nido klọ́ ẹ wé, bo sọ yí lẹ̀wé osìn tọn do lẹ̀ ẹ wé gbọn ohó lọ dali. Na ewọ nido dê tọ́n hlan ede agùn gigonọ de, he mado diho, kavi ehe gbì, kavi onú mọhunkọ tọn lẹ; ṣigba nido wé bo mado apa” (EFESUNU 5:26-27).

To onú mọhunkọ tọn mẹ, mẹfligọ̀ lẹ na yì pé Mẹfligọ̀tọ yetọn. To klandowiwé he mẹ, yè dọ hlan mí dogbọn “lẹ̀wé osìn tọn gbọn Ohó lọ dali”. E bọawu nado mọdona Ohó lọ. E ma yín dọ yè nọ húnhún Ohó lọ to ofi kavi to odọ̀n gba, ṣigba yinylọ́n pipé to gigọ́ Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ, ehe yín Gbigbọ po Ogbẹ̀ po. Gbẹtọ blébu lọ po alindọn lọ po, po gbigbọ lọ po, po agbasa lọ po yín hinhẹnwá Ohó lọ glọ, enẹwutu wẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn do yín wiwà gbọn yisenọ lẹ dali, e ma yín to dandan mẹ gba, ṣigba yè nọ jo mẹde titi hlan Ohó lọ po ojlo ewlọsu titi tọn po. Lẹ̀wé osìn tọn gbọn Ohó lọ dali, lẹ̀ mí wé sọn otànhó he ma sọgbe Owé Wiwé lẹ gba, sọn jijọ lẹpo mẹ, bo sọ tún mí dote sọn kànbibla lẹpo mẹ. Oklunọ mítọn dọ, dọmọ, “Mìwlẹ wé to dinvie gbọn ohó he yẹn dọ hlan mì dali” (JOHANU 15:3). Gbọn zizé ogbẹ̀ mítọn jlẹdo Ohó lọ go dali, mí mọdona núdepope he ma sọgbe hẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn, podọ to whenẹnu mí nọ jla ogbẹ̀ mítọn dólé e jẹ dó.

Gbọn lẹ̀wé Ohó lọ po Gbigbọ tọn po dali kẹdẹ mẹ wẹ e bọawúna omẹ de nado jo ede mlẹnmlẹn hlan Ohó lọ te. Jesu Oklunọ mítọn matin hlan whlẹngan mítọn kẹdẹ gba, ṣigba É sọ tin na dódó mítọn po wiwé mítọn po (1 KỌLINTINU 1:30). To owéfọ he lọ godo, mí hia, “Dọ, dilé yè wlán ẹn dọ, Ewọ he to awagundo, mì gbọ é ni to awagundo to Oklunọ mẹ” (1 KỌLINTINU 1:31). Yé mẹhe tindo dọpọ́n Jiwheyẹwhe tọn sisosiso mọhunkọ tọn lẹ, ma tindo tẹnmẹ de nado doawagun to yede titi mẹ gba, na yé yọ́nẹn dọ, e ma yín wiwà yetọn gba. Enẹwutu, Ewọ kẹdẹ wẹ pipa jẹ hẹ, podọ yẹyi lẹpo tin hlan Ewọ. “Na míwlẹ wẹ alọnuzọ́n etọn, he yè dá to Klisti Jesu mẹ na azọ́n dagbe lẹ, ehe Jiwheyẹwhe ko dè dai donukọn na mí nido nọ zinzọnlin to yé mẹ” (EFESUNU 2:10). Jiwheyẹwhe nọ jẹtukla na onú lẹpo bo wleawuna onú nẹlẹ pó ehe jẹ na mí nido wà. Míwlẹ tọn wẹ nado zinzọnlin to e mẹ.

Jesu zé nugbo lọ do nukọn mítọn, yèdọ klandowiwé lọ bo sọ dohia mí lé É penukun e go dó, dọ. “Lẹ̀ yé wé to nugbo towe mẹ: ohó towe wẹ nugbo... Na yetọn wutu wẹ yẹn lẹ̀ dê wé, na yé lọsu ga nido yín lilẹ̀wé to nugbo lọ mẹ” (JOHANU 17:17-19). Klandowiwé nugbo to nukọn Jiwheyẹwhe tọn tin to Ohó nugbo lọ mẹ, ehe tindo wiwé to Ede mẹ. Tuklajijẹ mítọn lẹpo matin tónúsè hlan Ohó lọ tin to ovọ mẹ.

To Owé Wiwé mẹ, ohógo he yín “wiwé” yín zinzán hlan Jiwheyẹwhe sọkẹdẹ. Ewọ kẹdẹ wẹ Wiwé. Enẹwutu, núhe tọ́nsọn Ede lẹpo do yín wiwé. Podọ ga, onú mọhunkọ tọn he É nọ zán lẹ dóna yín wiwé. Omẹ Etọn lẹ yín omẹ wiwé lẹ (EKSỌDUSI 19:6). Yẹwhenọ daho Etọn lẹpo yín wiwé, na oylọ yetọn po mẹdezéjo yetọn po wutu (LEVITIKU 21). Yẹwhenọ daho ko wlán dogbọn “Wiwé yínyín hlan Oklunọ tọn” dali (EKSỌDUSI 28:36). To kànṣiṣa po Ewọ po kẹdẹ mẹ wẹ onú lẹ, po gbẹtọ lẹ po po sọgan yín wiwé bo sọ yín didèdovo hlan Ẹn na azọ́n dèdovo de.

Yẹwhegán Isaia tindo dọpọ́n huhlọnnọ de whenuena é mọ Oklunọ to ofin Etọn ji bo sọ sè awhànpa olọn tọn lẹ to awhádo dọ: “Odè dawhá hlan awetọ, dọmọ, Wiwé, wiwé, wiwé wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn: aihọn lẹpo gọ́na gigo etọn” (ISAIA 6:3). Apọsteli Johanu wlán dọpọ́n mọhunkọ tọn to whenuena é mọ Oklunọ to ofin ji, dọmọ“... yé ma sọ gbọjẹ to okle po ozán po do didọmọ, Wiwé, wiwé, wiwé, Oklunọ Jiwheyẹwhe Gánhunupo; he ko tin, bo sọ tin, bo sọ ja” (OSỌHIA 4:8). Jiwheyẹwhe wiwé he pégan to wiwé. É nọ klánnú dovo, bo nọ ylọ omẹ tọ́njẹgbonu, bo sọ nọ hẹn mẹfligọ̀ lẹ yín máhẹtọ to Ewọ mẹ. “Na mẹhe to omẹ hẹnzùn wiwé, po mẹhe yè to hinhẹnzùn wiwé po, omẹ dopo tọn wẹ yé omẹ pó: na enẹwutu wẹ é ma do kuwinyan nado ylọ yé dọ mẹmẹsunnu” (HEBLU 2:11).

Yè ylọ Jesu Klisti Mẹfligọ̀tọ lọ Lọsu dọ, Omẹ wiwé Jiwheyẹwhe tọn, na Jiwheyẹwhe wiwé mẹ wẹ É jẹgbonu wá sọn wutu. Ogbẹ̀ yọ́yọ́ he mẹde mọ yí sọn Jiwheyẹwhe de wẹ ogbẹ̀ Jesu Klisti tọn nugbo lọ po núyiwà Etọn wiwé lẹpo po. Enẹwutu, klandowiwé nugbo wá gbọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn dali. “Na yè ko wlánwé etọn dọ, Mì na yín wiwé, na wiwé wẹ yẹn” (1 PITA 1:16).

Whladopo dogọ apọsteli Paul wlánwé sẹ́do agùn yisenọ lẹ tọn he yín mẹwiwé lẹ tọn po mẹyinwanna lẹ tọn po.

“Hlan agùn Jiwheyẹwhe tọn he tin to Kọlinti, hlan yé he yè lẹ̀wé to Jesu Klisti mẹ lẹ, he yè ylọ nado yín mẹwiwé...” (1 KỌLINTINU 1:2).

“... hlan mẹwiwé he tin to Efesu lẹ...” (EFESUNU 1:1).

“... hlan mẹwiwé lẹpo to Klisti Jesu mẹ he tin to Filippi...” (FILIPPINU 1:1).

“Enẹwutu, di mẹṣinṣinyan Jiwheyẹwhe tọn, mẹwiwé, mẹyinwanna, mì zé lẹblanu hòmẹ tọn, odagbewà, hùwhẹ, walọmimiọn, po linsinsinyẹn po dogo” (KOLOSINU 3:12).

Onú lẹpo wẹ bọawúna Jiwheyẹwhe. Ewọ ko mọ mẹfligọ̀ lẹ di mẹylọjẹgbonu, he yè lẹ̀wé, bo sọ klandowiwé di onú tindo Etọn gbọnvo de. Mí yín wiwé na mí ko yí Ohó wiwé Jiwheyẹwhe tọn do ayiha mítọn po gbẹ̀zán mítọn lẹ po mẹ wutu. Awúsọhia Etọn nọ lẹ̀ omẹ Etọn wé. Apọsteli Paul wlán dogbọn klandowiwé dali to kànṣiṣa yise po nugbo po tọn mẹ (2 TẸSALONIKANU 2:13).

Mẹdepope he ma tindo dọpọ́n Jesu Klisti tọn to alọ dopolọ mẹ, dilẹ yisenọ lẹ wà dó to bibẹ́nu, Yisenọ mọtọnhunkọ lẹ matin ogbẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn gba, yín e tlẹ yín dọ omẹ lọ dè ede sẹ̀ bo klán ede sọn ojlo aihọn mẹ tọn lẹ go, bo sọ tẹnpọ́n nado yín wiwé. Godo he mí ko tindo dọpọ́n ojọmiọn Jiwheyẹwhe tọn kẹdẹ, bo yín yiylọ jẹgbonu bo sọ yín kinklansọn onú aihọn mẹ tọn lẹ go, bo tindo vọ́ji bo sọ yín nútindo Jiwheyẹwhe tọn, enẹgodo yè lẹ̀ mí wé gbọn awúsọhia wiwé Etọn tọn dali. Yé mẹhe jó yéde mlẹnmlẹn do dibusi Jiwheyẹwhe tọn mẹ, bo sọ yín tónúsètọ hlan Ohó Etọn lẹ kẹdẹ wẹ sọgan yín lilẹ̀wé to nugbo lọ mẹ. Podọ yé mẹhe tindo dọpọ́n didiọ tọn bo sọ yín yiylọ po oylọ daho he po na azọ́n gbọnvo de, ma dóna yín máhẹtọ to ojlo aihọn mẹ tọn mẹ gba, na yè wlán ẹn dọ, “Aihọn sọ to juju jei po wantúntún etọn po: ṣigba ewọ he to ojlo Jiwheyẹwhe tọn wà wẹ na nọte kakadoi” (1 JOHANU 2:17). Ehe ma kàn onú he tin to osẹ́n ao lẹ kẹdẹ mẹ po gbèdidè he pò lẹ mẹ po kẹdẹ gba, ṣigba ehe kàn gbẹ̀zán gbẹtọ lọ tọn, po gbẹzán yẹwhehódidọ etọn tọn po po oplọ́n osó ji tọn po, to yẹwhehó lẹ mẹ, podọ to episteli lẹ mẹ. Yé mẹhe yè lẹ̀wé gbọn Jiwheyẹwhe dali lẹ nọ yí Ohó Etọn whlá do ayiha yetọn lẹ mẹ. Yé wleawu nado sọgbe po Ohó dopolọ po, bo sọ wà núhe Jiwheyẹwhe biọ lẹpo.

Apọsteli Paul dlẹnalọdó yisenọ mọhunkọ tọn lẹ po ohógbè he pò, dọmọ, “Na Jiwheyẹwhe jijọho tọn lọsu ni klọ́ mì zùn wiwé mlẹnmlẹn; yẹn sọ to dẹ̀ho hlan Jiwheyẹwhe dọ yè ni yí gbigbọ, ayiha, po agbasa mìtọn lẹ po whlá to pipa mẹ hlan gigọ̀wá Jesu Klisti Oklunọ mítọn tọn whenu. Nugbonọ wẹ ewọ he ylọ mì, mẹhe nasọ hẹn ẹn di ga” (1 TIMỌTI 5:23-24).

Owé wiwé ma mọdona núdepope dogbọn núyiwà he yè nọ basi nado hẹnmẹ yín donanọ po wiwé po to Katoliki gba. Podọ ga, E ma sọ mọdona núdepope dogbọn yiylọ yé mẹhe ko kú lẹ tọn dali he jẹ nado yín mẹwiwé lẹ podọ alọgọnamẹtọ lẹ gba. Núyiwà he yín onú abọẹ he plọ́nmẹ jẹagọ. Gbẹtọ mliyọn donu susu nọ ylọ alọgọtọ wiwé nẹlẹ he ma tlẹ tin lala. Jiwheyẹwhe wẹ yè dọ mí ni nọ ylọ, e ma yín yé he ko kú wáyì lẹ gba. Mẹdepope he yè dọ núyiwà he hlan dóna mọdona dọ, núyiwà nẹlẹ tin to kànṣiṣa mẹ hẹ yise gbẹtọ tọn, ehe yín yise mẹhe tin to whèzẹtẹn lẹ tọn, mẹhe dọ yé tin to kànṣiṣa mẹ hẹ yise tọ́gbo yetọn lẹ tọn tọn. Dona nugbo po wiwé yínyín po tọn nọ wá sọn Jiwheyẹwhe donanọ po wiwénọ dopo kẹdẹ lọ de. Mẹdepope he ma yín donanọ po wiwé po to ogbẹ̀whenu etọn to ofi, nugbo ewọ ma nasọ mọ to okú etọn godo gba. Odẹ̀hiho hlan oṣiọ lẹ ma sọgbe hẹ Biblu mọ e ma sọ tin gba.

Apọsteli Pita na avàse yisenọ lẹ to whenuena é to pinpọ́n hlan azán gigonọ daho he ja lọ, dọmọ, “Lé onú helẹ pó na yọ́kọnyingbe nẹ, omẹ na hunkọ wẹ mìwlẹ lo yín to walọ wiwé lẹpo mẹ, to jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn mẹ, na mì ni to nukundo, bo sọ to mizọnmizọnji hlan wiwà azán Jiwheyẹwhe tọn tọn...” (2 PITA 3:11-12).

Mí dóna táhinhọ́n do e ji dọ, tuklajijẹ míwlọsu lẹ kẹdẹ tọn ma na pé gba. Klandowiwé wẹ ojọmiọn Jiwheyẹwhe tọn he to azọ́nwà to mí mẹ. Mí nọ dọ “mọwẹ” hlan Ẹn bo kẹalọyí Ohó Etọn lẹpo, bo sọ nọ̀gbẹ̀ gbọn yé dali. Klandowiwé yín núhe bọawú to whenuena é jó Ede to ojlo Etọn mẹ na ofligọ̀ mítọn tọn wutu. “Gbọn ojlo he mẹ yè hẹn mí zùn wiwé gbọn yíyí agbasa Jesu Klisti tọn do sánvọ́ whladopo akàn dali” (HEBLU 10:10).