Ebaruha erikwetoroora - Okw`ikumi n`ebiri 1997

Okwetegyereza okw`omutaano okunyine ahabw`obwiire obunamara omuri eki

« »

MUKAMA waitu Akagyenda na Petero, Yakobo hamwe na Yohaana aha rushozi. Aho ekitari kya buriijo kyabaho nk`oku kyarebirwe abeegi: “Yaahindurwa omu maisho gaabo, aha maisho ge haamurinkana nk`eizooba, n`ebijwaro bye byayera nk`omushana. Kandi Musa na Eliya baareebeka omu maisho gaabo, nibagaaniira nawe”. (Matayo 17:2-3). Nikishemeza munoonga ekyahandikirwe. Hati okuhindurwa kw`emibiri okw`abo abariija kutwarwa kuri haihi.

Aho harebeeka Musa hamwe na Elya mbwenu ekibuuzo nikiija, ahabw`enki abeegi bwanyima bataraburize ahari Musa, kwonka bakaba nibabuuza, “Ahabw`enki abahandiiki bagira ngu: Eliya ashemeeire kubanza kwija?” (orunyiriri rwa 10).

Enshonga ku eraabe einwe Israeli, tutyo nitushanga omuri Zek. 4 baanabi babiri nk`emiti ebiri ey`emizeituuni abemereire haihi n`ekikondo ky`etabaaza. Okurugirira omu Kush. 1-3 ekikondo ky`etabaaza nikyoreka Ekanisa. Omu Kush.11 obuhereza bw`abaanabi ababiri, abajurizi babiri, neshobororwaho abariija kuhereza omu Yerusaalemu okumara emyaka eshatu n`ekicweka. Enkora z`obuhereza bwabo oburiija bwanyima y`ikutwarwa nibutwijutsya ahari Musa hamwe na Eliya ababaire bari aha kibuungo ky`okuhindurwa.

Eky`okugarukamu eki MUKAMA waitu Yaahire Eliya kishemereire kubaanza kwiija kandi kukagarura ebintu byona butsya nikitushemeza munonga. Okuraganisa oku kukahamibwa bwanyima y`obuhereza bwa Yohaana Omubatiza. Akaba nabuzibwa, “Mbwenu shi ori Eliya? Yaabagarukamu ati: tindi we.” (Yohaana 1:21) Akaba buzimazima namanya omwanya gwe omu Bukama bwa Ruhanga. Ekigambo kya MUKAMA waitu n`okuhamya okuri gye okw`okuraganisa kw`omuri Malaki 4, “Eliya aryaija, ashemeze byona.” (Matayo 17:11).

Matayo 17:12 nihagamba aha buhereza bwa Yohaana Omubatiza obwahwiire. Ekyo tikiri kwihaho ekicweka ekyabeire kikiri omu maisho. Ahandi, ekimwe nikigyenda na kigyenzi kyaakyo kandi nikimaririira enshonga. Ekicweka eky`okubanza ekiri kukora ahari Yohaana, nk`oku maraika yaakihamize omuri Zekaria ngu emitima y`aba ishebo neija kuhindukira abaana b`endagaano entsya. Bwanyima “izooba ry`okucungurwa” ribeho (Isaaya 49:6-8; 2 Abakorinso 6:2 n`ahandi), kwonka “izooba rya MUKAMA” rikituri omu maisho bwanyima y`emyaka enkumi ibiri. Ekicweka kya kabiri eky`okuraganisibwa okwegetsire nikisigara kitahikiriziibwe.

Ebihandiiko ebiri ahansi ya Bibuli ebiri kukwata aha buhereza bwa Eliya omuri Matayo 17 omu Bibuli ya Scofield nibikyoreeka gye.

  1. (17:2) ekicweka ky`okuhindurwa kyiine, akashushani kakye, ak`ebyo byona eby`obukama bw`omumaisho omu kujurira (2Pet 1:15-21): (1) MUKAMA Yesu, Atari mukuhemuka kureka omu kitiinisa (orunyiriri rwa 2); (2) Musa, omu kitiinisa, omujwekyewa w`abacungwiirwe abarabire omu kufa kuza omu bukama (Matayo 13:43; Luka 9:30-31); (3) Eliya, omu kitiinisa, omujwekyerwa w`abacungiirwe abatahire omu Bukama kurabira omu kuhindurwa (1 Abakorinso 15:50-53; 1 Abatesalonika 4:13-17); (4) Petero, Yakobo hamwe na Yohaana, batahiirwe kitiinisa, abajwekyera, ahabw`akaire, owa Israeli omu mubiri omu bukama obw`omu maisho (Ezekieli 37:21-27); hamwe (5) omutwe gw`abantu biingi omu bugyere by`orushozi (orunyiriri rwa 14), omujwekyerwa waabo abari kwiija kuretwa omu bukama bwanyima kuburiija kuteebwaho omuri Israeli (Isaaya 11:10-12, n`ahandi.).
  2. (17:10) gyeragyeranisa na Malaki 3:1; 4:5-6; Matayo 11:14; Mako 9:11-13; Luka 1:17. Byona ebicweka ebyo bishemereire kutwarwa hamwe. (1) Kristo nahamya obunabi bwenyini kandi obutakahikiriire obwa Malaki 4:5-6: “Eliya niwe aribanza kwiija kandi akagarura ebintu butsya.” Aha, nka omuri Malaki, okuragura okuhikiirire omuri Yohaana Omubatiza, kandi n`okwo okuri haihi kuhikiirira omuri Eliya, bikumirwe byonka. (2) kwonka Yohaana Omubatiza yaizire, nangwa n`obuhereza oburi omu myoyo bwoona hamwe n`amaani ga Eliya ag`obuhereza obw`omumaisho (Luka 1:17) ngu omu kureeba okuri kwo, nikiija kugambwa: “Eliya yaizire.” Gyeragyeranisa na Matayo 10:40; Abafilipi 12,17, ahu ekiteekateeko nikyo kimwe eky`okworeka, n`obu kiraabe kikisherekire obuntu bw`omuntu, kiribaho (Yohaana 1:21).

Okurabira kimwe omu ndagaano enkuru Ruhanga Naagamba ahari baatatenkuriitwe (Abaheburaayo1:1 n`ahandi). Yohaana akaboreka abo ababaire bategyereize Masiya omuhanda kandi n`oku embeera z`abaana b`endagaano entsya yatiirwe omu mwana wa Ruhanga. Akooreka ebigyere byaabo omuhanda gw`obusiingye na Ruhanga. (Luka 1:79). Ekicweka kya kabiri kiriyo nikihikiriira, nk`oku emitima y`abaana ba Ruhanga erikugarurwa aha nyikiriza y`abatatenkuriitwe entumwa.

N`ahabw`ekyo nitugira ahabw`Ekigambo kya MUKAMA: ekitarabiireho omu kwiija kwa Kristo okw`okubanza tikishemereire kubaho hati. Buri kimwe kishemereire kuhikiriira, yaabe kihandiikirwe omu ndagaano enkuru nari entsya. Ruhanga naaba ahiikire aha nshonga yaagamba ni mumuriingo ki okugarurwa obutsya okukushemereire kubaho, “Reeba, ndyaboohereza nabi Eliya, ekiro kya MUKAMA ekikuru kandi ekirikutiinisa kitakizire. Niwe arihindura emitima y`abazaire bakagarukana n`abaana baabo, n`ey`abaana bakagarukana n`abazaire baabo…” (Malaki 4:5-6). Eki ni OKU NIKWO MUKAMA ARIKUGIRA omu kigambo kye. Omuntu nabaasa kucwamu omu nshonga zaabo ez`obuhangwa kwonka kutari mu bukama bwa Ruhanga. Obutumwa nibuheebwa omushaija ayohereziibwe kuruga ahari Ruhanga, hatari aha babuurizi b`engiri ab`amaani – baine obuhereza obuundi nangwa n`abamwe nibombeka n`obugabe bwaabo nkabo omunda omu bugabe bwa Ruhanga. Nangwa batarabiire n`omu bagaambi abakumanywa ab`ekibiina kyoona nari abebeembezi b`eshuura n`abandi n`abandi, kwonka nk`oku kihandiikirwe.

Nooha orikubaasa kwegyeza omuri Ruhanga? Ogwe omwe ashemereire kwiikiriza kubuzibwa yaaba ebiteekateeko ebyabaire biri omuri Kristo nawe bimurimu. Ekyahandiikirwe tikikabaasa kuheendwa. Hati embeera niyo emwe eriho nk`oku yabiire eri na Eliya. Buri kimwe kishemereire kukorwa nk`oku Ekigambo kya MUKAMA kiri. Nk`oku Eliya yaatwiire amabaare ikumi n`abiri gari kworeka enganda ikumi n`ibiri za Israeli kandi akagaruka akombeka rutaari ya Ruhanga, arikurundaana abantu kandi arikweeta, “Muryahitsya hi n`okugira emitima ebiri?” (1Abagabe 18:21), okusomooza okwo kumwe nikuheebwa n`ahati. Ruhanga atyo Yagarukamu kandi habaho okwecweramu aha rushozi Karameeli. Omushaija atumirwe kuruga ahari Ruhanga arikuhereza omu maani nigo gamwe hamwe n`Omwoyo nk`oku Eliya yabaire aine kugaruraho enyegyesa ezihikiriire ez`entumwa ikumi n`ibiri ahu Ekanisa eyabandize yaagumire kandi akakora omu kutaandika (Ebyakozirwe 2:42). Omu muriingo ogwo rutaari ya Ruhanga erimu n`eyombekwa butsya kandi abaikiriza ab`amazima nk`oku kiri Abarooma 12 nibarambikaho emibiri yaabo omu kworoba hamwe n`okwikiriza ahari ekyo kimwe ekiri obuhereza obukwetegyereza, nk`oku Paulo ari kuhandiika. Ebintu byoona bishemereire kugaruka nk`oku byabaire biri omu kubanza. Tituri kugaruka enyima aha by`abasesolodooti ababaandize baagamire. Nitugaruka enyima aha kutandika. Abo boonka abakugyeragyeranisibwa n`Ekigambo kya Ruhanga nibareeba ngu Abayudaaya abatiine ekikibakwatiire bakahaba omu yegyesa hamwe n`omu nkora kandi tibatsigara omu muhanda ogwa bandize kureka bakahindura buri kimwe batyo baatandikaho engiri eikutaanira kimwe ahari egi, bakuburiira Yesu ondiijo kandi arikwebemberwa Omwoyo ondiijo (2 Abakorinso 11:3), nibiija kwetegyereza ekigyendererwa ky`okugarurwa butsya. Aha turi aha kicweka ky`entebekanisa y`okujuna ahabwa akaire kaitu. Eky`okusharamu eky`aha muheru nikikorwa Ruhanga Wenyine. Naija kugira Ekigambo ky`aha muheru. Aha bamwe Ruhanga nasha nka akyereriirwe, kwonka omu mazima takakyererwaho ga.

Hati twine kuhikira aha nshonga tukabuuza, omujaija nk`ogwo arabireho otaragiire mukubaanganisa omu nyegyesa za Bibuli eza amazima kando owabiire ayihaho okubanganisa okurengire okwetegyereza kw`omuntu nka Eliya? Ekigambo eki yaarangiriire kikatomerana n`enyegyesa ya MUKAMA hamwe n`ey`entumwa? Engyenderwaho y`ebyahandiikirwe ku eraabe nirwo rupimo rwonka, harabiireho naabi oyohereziibwe Ruhanga omu kaire kiitu ou enyegyesa ze zirikwikirizana hamwe n`enyegyesa z`abaanzbi boona hamwe n`eza entumwa? Ahabw`eyeteengo akaba ashemereire kuba omuntu owa aheeru y`ediini etebekiine kubaasa kweeta kandi akataho okutereza – omushaija atumirwe kuruga ahari Ruhanga n`obutumwa obw`abaandize obwa Ruhanga okuza aha omu bantu ba Ruhanga.

Twemereire aha Kigambo kya MUKAMA nitugumizamu tubuuza: hariho omwe aha babuurizi b`engiri ab`amaani abari kumanywa omu mazima arikwikirizana n`eky`baanabi hamwe n`entumwa ebi baayegiise? Hariho omwe omuri boo u, katugyeze, owagarwiireho enyegyesa ez`omugasho ezikwatireine n`obwa Ruhanga, okubatizibwa kw`amaizi, kyakiro ya MUKAMA n`ebindi n`ebindi kandi akabita aha musiingyi gwa Bibuli? Nari tigari mazima ngu byona bigume omu mitwarize ey`obuhangwa ey`enyegyesa z`ekanisa? Naangwa bamwe omu bo bakahakanisa okurangirira kw`Ekigambo eky`amazima, bakugira ngu kikaba kitahikire ahabw`okugira ngu bakakigyeeragyeeranisa n`ebiteekateeko byaabo, omu mwanya gw`okwabuuza yaaba enyegyesa zaabo nizikirizana na Ruhanga hamwe n`Ekigambo kya Ruhanga.

Kuruga aha muheru gwa emyaka ya nkaaga hamwe n`eya ataano amagana g`ababuurizi b`engiri bakaba bariho Omwoyo gw`obuhereza bwa Ruhanga obwaabandize, baakijura Omwoyo kandi baatangarira ebi Ruhanga yaakozire, naangwa tibarateekatekire aha kikwatireine n`ekigyendererwa eky`aha muheru eky`obuhereza nk`obwo obwahamiibwe obwijwiire oburi kweera. Boona abaziirwe Ruhanga nibiija kuhurikiriza ekigambi kye, nibiija kwetegyereza eizooba hamwe n`obutumwa. Nibaakira entumwa etumirwe kuruga ahari Ruhanga hamwe n`obutumwa, batyo baakujurira kwikirizana n`okusharamu kwa Ruhanga n`ebyarikukora. Ruhanga aine orusa okuhikiriza ebi yaraaganiise. Ekiitwe nka abantu Be n`okurera omuri ekyo. Hati ekirikukurataho tikitebyo, kureka n`amazima.

MUKAMA waitu Akagyenda na Petero, Yakobo hamwe na Yohaana aha rushozi. Aho ekitari kya buriijo kyabaho nkoku kyarebirwe abeegi: *“Yaahindurwa omu maisho gaabo, aha maisho ge haamurinkana nkeizooba, nebijwaro bye byayera nkomushana. Kandi Musa na Eliya baareebeka omu maisho gaabo, nibagaaniira nawe”.* (Matayo 17:2-3). Nikishemeza munoonga ekyahandikirwe. Hati okuhindurwa kwemibiri okwabo abariija kutwarwa kuri haihi.

Aho harebeeka Musa hamwe na Elya mbwenu ekibuuzo nikiija, ahabwenki abeegi bwanyima bataraburize ahari Musa, kwonka bakaba nibabuuza, *“Ahabwenki abahandiiki bagira ngu: Eliya ashemeeire kubanza kwija?”* (orunyiriri rwa 10).

Enshonga ku eraabe einwe Israeli, tutyo nitushanga omuri Zek. 4 baanabi babiri nkemiti ebiri eyemizeituuni abemereire haihi nekikondo kyetabaaza. Okurugirira omu Kush. 1-3 ekikondo kyetabaaza nikyoreka Ekanisa. Omu Kush.11 obuhereza bwabaanabi ababiri, abajurizi babiri, neshobororwaho abariija kuhereza omu Yerusaalemu okumara emyaka eshatu nekicweka. Enkora zobuhereza bwabo oburiija bwanyima yikutwarwa nibutwijutsya ahari Musa hamwe na Eliya ababaire bari aha kibuungo kyokuhindurwa.

Ekyokugarukamu eki MUKAMA waitu Yaahire Eliya **kishemereire** kubaanza kwiija kandi kukagarura ebintu byona butsya nikitushemeza munonga. Okuraganisa oku kukahamibwa bwanyima yobuhereza bwa Yohaana Omubatiza. Akaba nabuzibwa, “Mbwenu shi ori Eliya? Yaabagarukamu ati: tindi we.” (Yohaana 1:21) Akaba buzimazima namanya omwanya gwe omu Bukama bwa Ruhanga. Ekigambo kya MUKAMA waitu nokuhamya okuri gye okwokuraganisa kw`omuri Malaki 4, “Eliya aryaija, ashemeze byona.” (Matayo 17:11).

Matayo 17:12 nihagamba aha buhereza bwa Yohaana Omubatiza obwahwiire. Ekyo tikiri kwihaho ekicweka ekyabeire kikiri omu maisho. Ahandi, ekimwe nikigyenda na kigyenzi kyaakyo kandi nikimaririira enshonga. Ekicweka ekyokubanza ekiri kukora ahari Yohaana, nkoku maraika yaakihamize omuri Zekaria ngu emitima y`aba ishebo neija kuhindukira abaana bendagaano entsya. Bwanyima “izooba ryokucungurwa” ribeho (Isaaya 49:6-8; 2 Abakorinso 6:2 nahandi), kwonka “izooba rya MUKAMA” rikituri omu maisho bwanyima yemyaka enkumi ibiri. Ekicweka kya kabiri eky`okuraganisibwa okwegetsire nikisigara kitahikiriziibwe.

Ebihandiiko ebiri ahansi ya Bibuli ebiri kukwata aha buhereza bwa Eliya omuri Matayo 17 omu Bibuli ya Scofield nibikyoreeka gye.

  1. (17:2) ekicweka kyokuhindurwa kyiine, akashushani kakye, akebyo byona ebyobukama bwomumaisho omu kujurira (2Pet 1:15-21): (1) MUKAMA Yesu, Atari mukuhemuka kureka omu kitiinisa (orunyiriri rwa 2); (2) Musa, omu kitiinisa, omujwekyewa wabacungwiirwe abarabire omu kufa kuza omu bukama (Matayo 13:43; Luka 9:30-31); (3) Eliya, omu kitiinisa, omujwekyerwa wabacungiirwe abatahire omu Bukama kurabira omu kuhindurwa (1 Abakorinso 15:50-53; 1 Abatesalonika 4:13-17); (4) Petero, Yakobo hamwe na Yohaana, batahiirwe kitiinisa, abajwekyera, ahabwakaire, owa Israeli omu mubiri omu bukama obwomu maisho (Ezekieli 37:21-27); hamwe (5) omutwe gwabantu biingi omu bugyere byorushozi (orunyiriri rwa 14), omujwekyerwa waabo abari kwiija kuretwa omu bukama bwanyima kuburiija kuteebwaho omuri Israeli (Isaaya 11:10-12, n`ahandi.).
  2. (17:10) gyeragyeranisa na Malaki 3:1; 4:5-6; Matayo 11:14; Mako 9:11-13; Luka 1:17. Byona ebicweka ebyo bishemereire kutwarwa hamwe. (1) Kristo nahamya obunabi bwenyini kandi obutakahikiriire obwa Malaki 4:5-6: “Eliya niwe aribanza kwiija kandi akagarura ebintu butsya.” Aha, nka omuri Malaki, okuragura okuhikiirire omuri Yohaana Omubatiza, kandi nokwo okuri haihi kuhikiirira omuri Eliya, bikumirwe byonka. (2) kwonka Yohaana Omubatiza yaizire, nangwa nobuhereza oburi omu myoyo bwoona hamwe namaani ga Eliya agobuhereza obwomumaisho (Luka 1:17) ngu omu kureeba okuri kwo, nikiija kugambwa: “Eliya yaizire.” Gyeragyeranisa na Matayo 10:40; Abafilipi 12,17, ahu ekiteekateeko nikyo kimwe ekyokworeka, nobu kiraabe kikisherekire obuntu bwomuntu, kiribaho (Yohaana 1:21).

Okurabira kimwe omu ndagaano enkuru Ruhanga Naagamba ahari baatatenkuriitwe (Abaheburaayo1:1 nahandi). Yohaana akaboreka abo ababaire bategyereize Masiya omuhanda kandi noku embeera zabaana bendagaano entsya yatiirwe omu mwana wa Ruhanga. Akooreka ebigyere byaabo omuhanda gwobusiingye na Ruhanga. (Luka 1:79). Ekicweka kya kabiri kiriyo nikihikiriira, nkoku emitima yabaana ba Ruhanga erikugarurwa aha nyikiriza yabatatenkuriitwe entumwa.

Nahabwekyo nitugira ahabw`Ekigambo kya MUKAMA: ekitarabiireho omu kwiija kwa Kristo okwokubanza tikishemereire kubaho hati. Buri kimwe kishemereire kuhikiriira, yaabe kihandiikirwe omu ndagaano enkuru nari entsya. Ruhanga naaba ahiikire aha nshonga yaagamba ni mumuriingo ki okugarurwa obutsya okukushemereire kubaho, *“Reeba, ndyaboohereza nabi Eliya, ekiro kya MUKAMA ekikuru kandi ekirikutiinisa kitakizire. Niwe arihindura emitima yabazaire bakagarukana nabaana baabo,* ***neyabaana bakagarukana nabazaire baabo…”*** (Malaki 4:5-6). Eki ni OKU NIKWO MUKAMA ARIKUGIRA omu kigambo kye. Omuntu nabaasa kucwamu omu nshonga zaabo ezobuhangwa kwonka kutari mu bukama bwa Ruhanga. Obutumwa nibuheebwa omushaija **ayohereziibwe** kuruga ahari Ruhanga, hatari aha babuurizi bengiri abamaani – baine obuhereza obuundi nangwa nabamwe nibombeka nobugabe bwaabo nkabo omunda omu bugabe bwa Ruhanga. Nangwa batarabiire nomu bagaambi abakumanywa abekibiina kyoona nari abebeembezi beshuura nabandi nabandi, kwonka nk`oku kihandiikirwe.

Nooha orikubaasa kwegyeza omuri Ruhanga? Ogwe omwe ashemereire kwiikiriza kubuzibwa yaaba ebiteekateeko ebyabaire biri omuri Kristo nawe bimurimu. Ekyahandiikirwe tikikabaasa kuheendwa. Hati embeera niyo emwe eriho nkoku yabiire eri na Eliya. Buri kimwe kishemereire kukorwa nkoku Ekigambo kya MUKAMA kiri. Nkoku Eliya yaatwiire amabaare ikumi nabiri gari kworeka enganda ikumi nibiri za Israeli kandi akagaruka akombeka rutaari ya Ruhanga, arikurundaana abantu kandi arikweeta, *“Muryahitsya hi nokugira emitima ebiri?”* (1Abagabe 18:21), okusomooza okwo kumwe nikuheebwa nahati. Ruhanga atyo Yagarukamu kandi habaho okwecweramu aha rushozi Karameeli. Omushaija atumirwe kuruga ahari Ruhanga arikuhereza omu maani nigo gamwe hamwe nOmwoyo nkoku Eliya yabaire aine kugaruraho enyegyesa ezihikiriire ezentumwa ikumi nibiri ahu Ekanisa eyabandize yaagumire kandi akakora omu kutaandika (Ebyakozirwe 2:42). Omu muriingo ogwo rutaari ya Ruhanga erimu neyombekwa butsya kandi abaikiriza abamazima nkoku kiri Abarooma 12 nibarambikaho emibiri yaabo omu kworoba hamwe nokwikiriza ahari ekyo kimwe ekiri obuhereza obukwetegyereza, nkoku Paulo ari kuhandiika. Ebintu byoona bishemereire kugaruka nkoku byabaire biri omu kubanza. Tituri kugaruka enyima aha byabasesolodooti ababaandize baagamire. Nitugaruka enyima aha kutandika. Abo boonka abakugyeragyeranisibwa nEkigambo kya Ruhanga nibareeba ngu Abayudaaya abatiine ekikibakwatiire bakahaba omu yegyesa hamwe nomu nkora kandi tibatsigara omu muhanda ogwa bandize kureka bakahindura buri kimwe batyo baatandikaho engiri eikutaanira kimwe ahari egi, bakuburiira Yesu ondiijo kandi arikwebemberwa Omwoyo ondiijo (2 Abakorinso 11:3), nibiija kwetegyereza ekigyendererwa kyokugarurwa butsya. Aha turi aha kicweka kyentebekanisa yokujuna ahabwa akaire kaitu. Ekyokusharamu ekyaha muheru nikikorwa Ruhanga Wenyine. Naija kugira Ekigambo kyaha muheru. Aha bamwe Ruhanga nasha nka akyereriirwe, kwonka omu mazima takakyererwaho ga.

Hati twine kuhikira aha nshonga tukabuuza, omujaija nkogwo arabireho otaragiire mukubaanganisa omu nyegyesa za Bibuli eza amazima kando owabiire ayihaho okubanganisa okurengire okwetegyereza kwomuntu nka Eliya? Ekigambo eki yaarangiriire kikatomerana nenyegyesa ya MUKAMA hamwe neyentumwa? Engyenderwaho yebyahandiikirwe ku eraabe nirwo rupimo rwonka, harabiireho naabi oyohereziibwe Ruhanga omu kaire kiitu ou enyegyesa ze zirikwikirizana hamwe nenyegyesa zabaanzbi boona hamwe neza entumwa? Ahabweyeteengo akaba ashemereire kuba omuntu owa aheeru yediini etebekiine kubaasa kweeta kandi akataho okutereza – omushaija atumirwe kuruga ahari Ruhanga nobutumwa obw`abaandize obwa Ruhanga okuza aha omu bantu ba Ruhanga.

Twemereire aha Kigambo kya MUKAMA nitugumizamu tubuuza: hariho omwe aha babuurizi bengiri abamaani abari kumanywa omu mazima arikwikirizana nekybaanabi hamwe nentumwa ebi baayegiise? Hariho omwe omuri boo u, katugyeze, owagarwiireho enyegyesa ezomugasho ezikwatireine nobwa Ruhanga, okubatizibwa kwamaizi, kyakiro ya MUKAMA nebindi nebindi kandi akabita aha musiingyi gwa Bibuli? Nari tigari mazima ngu byona bigume omu mitwarize eyobuhangwa eyenyegyesa zekanisa? Naangwa bamwe omu bo bakahakanisa okurangirira kwEkigambo ekyamazima, bakugira ngu kikaba kitahikire ahabwokugira ngu bakakigyeeragyeeranisa nebiteekateeko byaabo, omu mwanya gwokwabuuza yaaba enyegyesa zaabo nizikirizana na Ruhanga hamwe n`Ekigambo kya Ruhanga.

Kuruga aha muheru gwa emyaka ya nkaaga hamwe neya ataano amagana gababuurizi bengiri bakaba bariho Omwoyo gwobuhereza bwa Ruhanga obwaabandize, baakijura Omwoyo kandi baatangarira ebi Ruhanga yaakozire, naangwa tibarateekatekire aha kikwatireine nekigyendererwa ekyaha muheru ekyobuhereza nkobwo obwahamiibwe obwijwiire oburi kweera. Boona abaziirwe Ruhanga nibiija kuhurikiriza ekigambi kye, nibiija kwetegyereza eizooba hamwe nobutumwa. Nibaakira entumwa etumirwe kuruga ahari Ruhanga hamwe nobutumwa, batyo baakujurira kwikirizana nokusharamu kwa Ruhanga nebyarikukora. Ruhanga aine orusa okuhikiriza ebi yaraaganiise. Ekiitwe nka abantu Be nokurera omuri ekyo. Hati ekirikukurataho tikitebyo, kureka namazima.