Nújijọ̀ he to jijọ̀ dinvie to Ṣẹnṣẹn Whèzẹtẹn tọn dali sọ dọ̀n linlẹn Bibluplọ́nmẹtọ lẹ tọn do Owé Daniẹli tọn ji whladopo dogọ́. Númimọ he kàn osẹ̀ kande-gbàn (70) lẹ lọ wẹ yín onú he jẹ nado zé nújijọ̀ he to jijọ̀ titegbe he kàn otànhó aihọn lọ tọn lẹ, podọ ehe tin to Islaẹli mẹ ga, bo sọ sọgbè hẹ dọdai Biblu tọn lẹ. Dinvie, e to dandan mẹ dọ, yè ni hiajẹ yèdọ onú awe he to jijọ̀ lẹ tọn, ehe yín otànhó tọn po dinvie tọn lẹ po, na ninọ̀mẹ nẹ lọ kẹdẹ mẹ wẹ mí na gbọn nado wá dotẹn wuntùntùn he ja lọ tọn mẹ. Na Owé Daniẹli tọn wẹ “Osọhia” Alẹ̀nù Hóhó tọn. Na to e mẹ finẹ, núhe kàn Islaẹli kaka jẹ vivọnu nukọnyìyì he lọ tọn ji, wẹ yè ko hùndonùvo.

To whenẹnu, yẹwhegán Daniẹli tin to mẹglọnọ Babilọni tọn lẹ mẹ dopọ́ hẹ omẹ etọn lẹ. To dodinna owé winwlán yẹwhegán Jelemia (25:11-29) tọn mẹ, nado tindo wuntùntùn he kàn ojlẹ owhè kande-gbàn (70 years) mẹmẹglọ yetọn tọn (DANIẸLI 9:2), enẹwutu é hodẹ̀ po ayiha etọn lẹpo po hlan Jiwheyẹwhe bo sọ basi ovẹ̀vivẹ̀ na Islaẹli. To odẹ̀ etọn dindẹn lẹnvọjọ tọn po vẹ̀vivẹ̀ tọn po godo, é mọ gblọndo lọ yí sọn Jiwheyẹwhe de. Podọ gblọndo he lọ ma tlẹ sọ kàn mẹmẹglọ ninọ̀ yetọn lọ gba, adavo ehe kàn nújijọ̀ he to nukọn ja bo sọ kàn Islaẹli ga, kaka jẹ wiwá Mẹssia tọn whenu, podọ kaka jẹ vivọnu ojlẹ godo tọn lọ tọn.

“To ṣaunṣaunwhenu ovẹ̀ towe lẹ tọn wẹ gbèdidè jẹgbonu yì, yè sọ hẹn mi wá nado dọ na we; na yè yinwanna we talala: enẹwutu, lẹn owhẹ̀hó lọ pọ́n, bo sọ tùnwun númimọ lọ. Osẹ̀ kande-gbàn wẹ yè degbèaina to omẹ towe lẹ ji, podọ to otòdaho towe ji…” (DANIẸLI 9:23-24).

To owhè awe hunkọ godo, kanlinmọgbènu dóalọte, bọ Ju lẹ sọ mọ gbèdidè yí sọn ahọlu Pẹlsia tọn Sylusi de nado gọ̀ tẹmpli Jelusalẹm tọn lọ dóai (ẸZLA 1:1-3). Do ayi e go, otòdaho lọ po adó lẹ po ko yín gigọ̀dó to owhè kanwe-kò hunkọ godo gbọn Nehemia dali. Kẹdẹdi ohó angẹli lọ tọn lẹ, yèdọ Gabliẹli tọn lẹ, ehe lọ wẹ dòdó “osẹ̀ kande-gbàn owhè lẹ” lọ tọn. Na mí tùnwun osẹ̀ azán ṣinawe mẹ tọn, ṣigba Jiwheyẹwhe nọ zán ohógbè “osẹ̀ owhè lẹ lọ tọn” to dọdai Etọn lẹ mẹ.

Dinvie, to kọ̀ndopọ́ mẹ, mí to hódọ po sọha kande-gbàn po, di “osẹ̀ owhè lẹ lọ tọn”. Núyiwà lọ tin to donu ṣidopo; kẹdẹdilé onú he yè wlán do odò helẹ na yín didohia to pipé mẹ dó.

1. “… nado glọ́nosẹ́nmẹjẹ lọ,
2. podọ nado hẹn ylando lẹ jẹ opòdo de,
3. podọ nado klọ oylanwà lọ sẹ̀,
4. podọ nado hẹn dódó madopòdo lọ wá họ̀mẹ,
5. podọ nado yí hiadonu do tlẹ́ númimọ po yẹwhegán po,
6. podọ nado samìsisána otẹn wiwé petepete de.”

“Enẹwutu, yọ́nẹn bo sọ tùnayinugo, dọ sọn gbonujẹ yì gbèdidè lọ tọn nado gọ̀jó podọ nado Jelusalẹm hlan Mẹyiamìsisádodè de, Ahọvi lọ, na yín osẹ̀ ṣinawe: po osẹ̀ kandekònukun-awe po, e nasọ yín vivọ́ dó po alihogbo po, po odókọdo po, yèdọ to ojlẹ tuklanọ lẹ mẹ.

Podọ to osẹ̀ kandekònukun-awe lẹ lọ godo wẹ yè na sán Mẹyiamìsisádodè lọ sẹ̀; mẹde ma nasọ tin yín etọn gba: podọ omẹ ahọvi he na wá lọ tọn lẹ na và tòdaho lọ po fiwiwé lọ po; bọ opòdo etọn na tin po sìngigọ́ de po, yèdọ awhàn na tin jẹ opòdo lọ; Yè dótana ovọ́jẹ lẹ.

Podọ ewọ na basi alẹ̀nù liló de hẹ mẹsusu na osẹ̀ dopo: podọ to gblagbla odá osẹ̀ lọ tọn mẹ, ewọ na hẹn avọ́sánnu po avọ́núniná jinulili tọn po nado dóalọte; podọ to adadanù osùnú lẹ lọ tọn ji wẹ omẹ he basi ovọ́jẹ na wá; yèdọ jẹ opòdo lọ, podọ didótana enẹ, wẹ yè na kọ̀n homẹgble jẹgbonu do ovọ́jẹ lọ ji” (DANIẸLI 9:24-27).

Yé he mọdona dogbọn owé dọdai tọn po otànhó tọn po dali, ko do whenu ojlẹ lẹ tọn hia sọn gbèdidè nado gọ̀ Jelusalẹm dó (Nehemia 2) kaka jẹ Klisti Mẹssia lọ whenu. Ojlẹnú atọ̀n whenu lẹ tọn wẹ, 7, 62 po 1 po, enẹ wẹ “osẹ̀ owhè lẹ lọ tọn” he yè zán hlan Islaẹli. Asiko ojlẹ jọmiọn lọ tọn po whlẹngan hlan akọta lẹ tọn po (PSALM 118:24; ISAIA 49:8; 2 KỌLINTINU 6:2; HEBLU 4:7) sọawúhia to gblagbla osẹ̀ kande-kòatọ́nnukun-ẹnẹtọ tọn po kande-gbàntọ tọn po mẹ.

Do ayi e go, núplọ́nmẹ he yín dọ Jesu Klisti hẹn apáwhé tintan osẹ̀ kande-gbàntọ lọ tọn ṣẹ̀ ma sọgbè hẹ Biblu gba. Podọ to ohó he lọ ji, mí dóna kànbiọ hézéhézé dọ: Etẹwẹ Owé Wiwé dọ? Owéfọ he sọgbè hẹ ohóta he lọ dọ, dọ ojlẹnú whenu lẹ tọn atọ̀n gẽ wẹ tin. To Owé Daniẹli tọn mẹ, mí hia dogbọn osẹ̀ 7 po 62 po, po 1 po. To nukọnyìyì mẹ, Owé Wiwé dègbè dọ, Mẹyiamìsisádodè Mẹssia lọ, na yín sinsán sẹ̀ to osẹ̀ 7 po 62 po godo, e ma yín osẹ̀ 62 po odá po gba. LÉ WẸ OKLUNỌ DỌ to Ohó Etọn mẹ, “Podọ to osẹ̀ kandekònukun-awe lẹ lọ godo wẹ yè na sán mẹyiamìsisádodè lọ sẹ̀…” (DANIẸLI 9:26)!

Do ayi e go, owéfọ depope matin ehe mẹ yè dọ te dọ, owhè atọ̀n-dá wẹ Oklunọ mítọn do dọyẹwhehó yín apáde owhè ṣinawe alẹ̀nùnù he É gbà to ṣẹnṣẹn mẹ lọ tọn gba. Kẹdẹdi aṣẹpipa he yè zé dai gbọn Mọse dali, devizọ́nwàtọ gohọ̀ lọ tọn lẹ ṣẹ̀ Jiwheyẹwhe sẹ̀n to whenuena e dó owhè gbàn (OSỌHA 4:1-3). Nugbonugbo owhè gbàntọ mẹ kẹdẹdilé Owé LUKU tọn ota 3: afọ 23, tọn mẹ wẹ Ovi gbẹtọ tọn ṣẹ̀ devizọ́n Etọn wà.

Nawẹ Klisti po agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ po sọgan yín didiọ dó bọ owéfọ dopolọ nado yín zinzán hlan yé omẹ awelẹ? Bé alẹ̀nù nahunkọ tọn wẹ Klisti basi bo sọ gbà, eyín owhè atọ̀n-dá tintan yín zinzán hlan Ewọ? Do ayi e go, É ma basi alẹ̀nù de hẹ Lomu gba, yèdọ ehe É ko gbà kavi basi ode hẹ Islaẹli gba. Ṣigba É hẹn Alẹ̀nùnù Yọ́yọ́ lọ ṣẹ̀ gbọn ohùn alẹ̀nùnù lọ tọn dali (MATIU 26:26-28; po devodevo lẹpo po), podọ Alẹ̀nùnù Yọ́yọ́ madopòdo de. Mì bo lẹn enẹ lọ pọ́n! Bé e ma yín nùzinzán nado zán owéfọ Biblu tọn dopolọ na yé omẹ awelẹ, yèdọ Klisti po agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ po?

Podọ Oklunọ Lọsu ma dóalọtena avọ́sinsán po avọ́jinulili tọn po gba. Na onú he tin to tẹmpli mẹ lẹpo to nukọnyì kaka jẹ owhè kande-gbàntọ mẹ to wiwá Klisti tọn godo (A. D.). Po kàndéji de po, Owé DANIẸLI 9:27 tọn ma dlẹnalọdo Klisti lala gba, adavo hlan agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ. Nado dọ, ohógbè kanwe-kò he jẹagọ̀ lẹ de matin nado sọgan súnsún owéfọ dopo sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ gba. Na mẹdepope he yè dè sọn Jiwheyẹwhe mẹ, dóna dọ mọwẹ na Ohó Etọn bo nasọ pọ́n hlan kànṣiṣa he tin to e mẹ finẹ lọ. Enẹwutu, eyín devizọ́n Jesu Klisti tọn yín owhè atọ̀n kavi owhè atọ̀n-dá, enẹ lọ ma yín onú vivẹ lọ gba, ṣigba e to dandan mẹ nado mọdona dọ devizọ́n Etọn lọ blébu biọ ojlẹ vivọnu osẹ̀ kande-kònukun-awetọ lọ tọn mẹ. MỌWẸ OKLUNỌ DỌ to Ohó Etọn mẹ.

Dinvie, owhè atọ̀n-dá tintan tin hlan Islaẹli di ojlẹ jọmiọn tọn to devizọ́n kunnudètọ awelẹ tọn glọ́. “Yẹn nasọ ná huhlọn kunnudètọ ṣie awelẹ, yé na dọdai họ̀ azán fọṣidopo e lán kande-kò, to odẹ̀vọ̀ mẹ” (OSỌHIA 11:3). To devizọ́n yetọn mẹ, yè na gọ̀ tẹmpli lọ dó.

Na Ju lẹ to nukundó Mẹssia yetọn nado wá tẹmpli lọ mẹ, na yè wlán ẹn dọ, “… podọ Oklunọ, mẹhe mì to dindinyì, na wá jẹ tẹmpli etọn mẹ ajiji; yèdọ Angẹli alẹ̀nù tọn lọ, mẹhe mẹ homẹvivi mì te, dayi e go, é ja, wẹ Oklunọ awhànpa lẹ tọn dọ” (MALAKI 3:1). Kẹdẹdi wuntùntùn yetọn, omẹ dèdovo de wẹ Mẹssia lọ, yèdọ di ahọvi de (Ezekiẹli 46), sọn whẹndo Davidi tọn mẹ (2 Samuẹli 7, po devodevo lẹpo po). Enẹwutu, yé na jai biọ alọ kẹ̀ntọ he na wànú di ahọvi de to ninọ̀mẹ dèdovo lẹ mẹ po gànpò aṣẹpipa tọn po whenuena é na sọawúhia to gbaungba. Na Ju lẹ mọdona núhe yè dopagbè etọn hlan yé gbọn alọdlẹndo Mẹssia lọ dali, nado dọ, dọ Ewọ na dùahọlu po ogànpò Etọn po sọn Ziọni he yín Osó Tẹmpli tọn lọ to Jelusalẹm mẹ, dọ, “Oklunọ na yí opò (gànpò) huhlọn towe tọn hlan Ziọni: Hiẹ ni to ahọludù to ṣẹnṣẹn kẹ̀ntọ towe lẹ tọn” (PSALM 110:2).

Kẹdẹdilé Biblu dọ hézéhézé dó, Mẹssia lọ tindo jọ̀tẹn olọn mẹ tọn po aigba ji tọn po de. To Owé Matiu 1 tọn po Owé Luku 3 tọn po mẹ, mí mọ jọ̀tẹn aigba ji tọn lọ, “… whẹndo Jesu Klisti tọn, ovi Davidi tọn…” (MATIU 1:1). To Owé Johanu 1 tọn mẹ, yè dọhó hlan mí dogbọn whẹndo Etọn olọn tọn dali. Ohó he yín Jiwheyẹwhe Lọsu lẹzùn agbasalan. Do ayi e go, to Alẹ̀nù Hóhó mẹ, mí mọ odohia ninọ̀mẹ awelẹ tọn, podọ to Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ, mí tindo ṣiṣẹ̀ lọ to finẹ. To Owé LOMUNU 1:3 tọn mẹ, mí hia dogbọn Jesu Klisti Oklunọ mítọn tọn dali, “… he yè ji sọn okún Davidi tọn mẹ, dilé agbasalan tọn te”. To LOMUNU 9:5 tọn mẹ, yè dọ hlan mí dogbọn jọ̀tẹn Etọn aigba ji tọn dali sọn otọ́ lẹ de, podọ jọ̀tẹn olọn tọn lọ to alọdlẹndo Jiwheyẹwhe,“… podọ sọn mẹhe de Klisti gbọn agbasalan dali wá, mẹhe tin to onú popo ji, Jiwheyẹwhe donanọ kakadoi. Niṣẹ”. To Owé 1 KỌLINTINU 15:47 tọn mẹ, yè dọ hlan mí dọ Klisti wẹ “Oklunọ sọn olọn mẹ”. Alọdlẹndo he tin to Owé Malaki tọn mẹ do É hia di Angẹli Alẹ̀nù tọn, kẹdẹdilé yè hẹnṣẹ̀ to Owé Osọhia 10 tọn mẹ dó. Mì hẹn mì na pọ́n hlan Owé OWALỌ 7:38 tọn ga.

To Owé Nehemia tọn po Owé Daniẹli tọn po mẹ, mí ma mọ yè dọhó de dogbọn didó tẹmpli lọ tọn dali gba, adavo dogbọn Jelusalẹm gigọ̀dó tọn dali po ado lẹ po, podọ po alihogbó lẹ po. Do ayi e go, gbèdidè he lọ yín niná to owhè fowe-kande e lán atọ́ntọ mẹ jẹnukọnna wiwá Klisti tọn (B. C) gbọn Altasẹsis dali. Sọn whenẹnu kaka jẹ okú Mẹssia lọ tọn dali dóna yín osẹ̀ ṣinawe he yín owhè kande-ṣinẹnẹ, po osẹ̀ kande-kònukun-awe he yín owhè fowe-gbànnukun-ẹnẹ, bọ dọndopọ́ etọn yín owhè fowe-kanwe e lán atọ̀n. Dinvie eyín mí hiajẹ dọ, to dọdai Biblu tọn mẹ, azán fọde-kẹ̀nnẹ wẹ tin to owhè dopo mẹ, to whenẹnu mí ko biọ owhè he mẹ yè whè Oklunọ mítọn te. Enẹwutu, osẹ̀ ṣinawe po kande-kònukun-awe po, dọndopọ́ etọn yín osẹ̀ kande-kòatọ́nnukun-ẹnẹ owhè he ko yín ṣiṣẹ̀ dote lẹ tọn. Dinvie, bibẹ́nu “osẹ̀ owhè lẹ tọn” godogo tọn na yín ojlẹ dopolọ he mẹ yè na zé Agùn-Asivu lọ tọn yì te. To whenẹnu, bibẹ́nu gbigbọ mẹ tọn yọ́yọ́ na sọawúhia po Islaẹli po.

Aṣẹpatọ aihọn tọn tintan he zé Islaẹli do zẹgẹ ede tọn glọ́ wẹ Nẹbukanẹdzali. Na huhlọn akọta lẹ tọn tin po é po wutu, bọ ahọludù aihọn tọn ẹnẹlẹ sọ ṣẹ̀ (DANIẸLI 2 po ota 7 po). Dilé aṣẹpatọ tintan yí ayiha gbékanlin de tọn dó, mọdopolọ wẹ e na te po godogodo tọn lọ po dó ga: “Gbọ ayiha etọn ni yín didiọ sọn gbẹtọ tọn mẹ, bo sọ gbọ yè ni ná ayiha gbékanlin tọn de hlan ẹn; bo sọ gbọ ojlẹ ṣinawe ni gbọn ewọ ji” (DANIẸLI 4:16). Whenu atọ̀n dogọ wẹ mí mọ to whenu ṣinawe lẹ mẹ he yín didọ to ota he mẹ – he to didohia owhè ṣinawe – to ehe mẹ aṣẹpipa tintan he yín kanni de. Dopolọ sọ yín aṣẹpipa godogodo aihọn he tọn, podọ to vivọnu owhè ṣinawe lọ tọn, to osẹ̀ kandegban lẹ mẹ, whenuena yè na yàn Satani jẹdò (OSỌHIA 12:9) bo nasọ biọ emẹ, podọ ewọ nasọ taidi kanni de podọ satani nasọ ná ẹn aisinnu etọn (OSỌHIA 13:2). Podọ to owhè atọ̀n-dá tintan lọ mẹ ewọ ma na pego nado zán huhlọn kàndeji ogbẹ lọ tọn gba, na to asiko nẹ mẹ yẹwhegán awelẹ tindo devizọ́n yetọn po Jiwheyẹwhe po he na yé aṣẹpipa do aihọn lọ ji (OSỌHIA 11). Podọ to owhè atọ̀n-dá godo tọn lọ mẹ, ewọ na sọawúhia di kanni de-po ninọ̀mẹ Satani tọn tọn po to whenu nukunbibia daho lọ tọn po homẹkẹn lọ po.

Podọ, kẹdẹdi kùnnudidè Owé Wiwé lẹ tọn, e pò dopo “osẹ̀ owhè lẹ tọn” he yín owhè atọ̀n-dá jọmiyọn tọn hlan Islaẹli podọ owhè atọ̀n-dá devo he yín nukunbibia daho lọ tọn, podọ dọndopọ́ etọn basi owhè ṣinawe. Podọ owhè ṣinawe godo mẹ tọn lọ na bẹ́ to whenuena yè zé Agùn-Asivu lọ tọn sọn akọta lẹ mẹ doaga. Podọ “alọdowémamẹ jijọho tọn de na tin” po Lomunu po to gblagbla otò Vatikan tọn tọn mẹ, po Islaẹli po, po Mẹdekannujẹ Piplimẹ otò Palẹstinu (PLO) po, podọ po gbẹtọ otò Alabia lẹ tọn lẹ tọn po – dogbọn lé Jelusalẹm na yín bibasi dó to dinvie tọn dali. “Podọ ewọ na basi alẹ̀nù lilo de hẹ mẹsusu na osẹ̀ dopo: podọ to gblagbla odá osẹ̀ lọ tọn mẹ ewọ na hẹn avọ́sánu po avọ́ nunina jinulili tọn po nado doalọte; podọ to adadanu osùnú lẹ lọ tọn ji wẹ omẹ he basi ovọ́jẹ na wá; yèdọ jẹ opòdo lọ, podọ didotana enẹ, wẹ yè na kọ̀n homẹgble jẹgbonu do ovọ́jẹ lọ ji” (DANIẸLI 9:27).

Kẹdẹdilé Owéfọ Owé Wiwé mẹ tọn lọ dọ dó, alọdowémamẹ jijọho tọn he na yín bibasi to gblagbla osẹ̀ dopo lọ tọn mẹ hlan mẹsusu. E ma taidi gbèyíyí dinvie tọn he tin to akọta lẹ ṣẹnṣẹn kẹdẹ gba, adavo ehe kàn Jelusalẹm ga. Kọ̀ndopọ́ ahọlu tọn yín bibasi to ṣẹnṣẹn akọta awe tọn; alọdowéma mẹ jijọho tọn yín bibasi hlan omẹ susu to otò lọ mẹ. Ehe lọ kàn Islaẹli po Mẹdekannujẹ otò Palẹstinu (PLO) tọn po, po Jọldani po, podọ po pipòtọ otò he dọ̀nsẹpọ́ otòdaho Alabia tọn lẹ tọn po. Do ayi e go, Bibluplọ́nmẹtọ lẹ ko dènukun sọn ninọ̀mẹ he lọ go bo ma sọ hia ẹ jẹ gba. Podọ Islaẹli po Lomu po kẹdẹ wẹ otò yè nọ mọ hlan. Dinvie, e to vivẹ mẹ titegbe dọ, yè ni tindo wuntùntùn dagbe lọ po didóai nújijọ̀ dọdai dinvie tọn hlan ojlẹ vivọnu lọ tọn po.

To Owé Daniẹli 9 tọn mẹ, mí hia dogbọn “omẹ towe lẹ” po “otò wiwé towe” po tọn dali. Podọ to Islaẹli mẹ, nado dọ titegbe dọ to Jelusalẹm mẹ, wẹ mí mọ tẹnmẹ he yín wiwé hlan Ju lẹ, po Yisenọ lẹ po, po Malénu lẹ po te. Na kọ̀ndopọ́ ahọlu tọn to dandan mẹ nado yín didóai to Islaẹli po Vatikan po ṣẹnṣẹn, to owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kẹ̀nnẹ elán gbànnukun-ẹnẹtọ (1994) mẹ, na gbèmimá dopo lẹ lọ dogbọn Jelusalẹm dali nido tin to awubibọ mẹ. Alẹ̀nù he tin to Owé DANIẸLI 9:27 tọn mẹ, tin to gbèsisọ mẹ hẹ omẹ dopo podọ hẹ omẹ susu, e ma yín nado tin to awà awe ji gba, adavo awà susu ji. E yín didohia dọ gbọn owé winwlán de dali to ohógbè susu mẹ. Núyọ́nẹn Owé Wiwé tọn he lọ mẹ wẹ ohógo lọ te, ehe yín osọhia, podọ wuntùntùn na gbèmimá lẹ lọ to nukọnyì to dinvie to Ṣẹnṣẹn Whèzẹtẹn tọn po Otòdaho Vatikan tọn po.

Didiọ afọzédotetọ lẹ tọn po Islaẹli po to wiwà otò Vatikan tọn tọn dohia, ṣigba e ma yín alẹ̀nù he yè ko dọdai lọ tọn gba. Wuntùntùn mọtọnhunkọ tọn yín yinyọ́nẹn bo sọ yín zinzán to gblagbla otò aihọn tọn lẹ tọn mẹ, bo ma sọ tindo opòdo whenu tọn gba. Alẹ̀nù owhè ṣinawe tọn lọ ma na yín zinzán hẹ afọzédotetọ lẹ po didóai afọzédote lẹ tọn po gba, adavo hẹ ninọ̀mẹ po aṣẹpipa po hlan agùn aihọn tọn atọ̀n he na tin to Jelusalẹm mẹ lẹ, ṣigba hlan Ju lẹ tọn Osó Tẹmpli tọn.

Kaka jẹ egbé, otòdaho Islaẹli kẹdẹ tọn wẹ Jelusalẹm yín, ṣigba e ma yín akọta devo de tọn gbèdé. Podọ hlan agùn aihọn tọn devodevo lẹ, yèdọ Katoliki po Malé po, otò he lọ tindo ninọ̀mẹ dagbe de kaka jẹ dinvie. Ṣigba yéwlẹ pannukọn ninọ̀mẹ yọ́yọ́ de to dinvie. Na yé wọnji otò whẹzẹtẹn yetọn tọn he yín Maka po Madina po go, po Ludẹsi po, podọ po Fatima po go, bo sọ zé linlẹn yetọn lẹpo do otòdaho Islaẹli tọn he yín Jelusalẹm lọ ji.

Do ayi e go, dawe dopo de gẽ wẹ tin to aigba ji, yèdọ mẹhe Ju lẹ po Malénu lẹ po to pinpọ́n hlan po osi daho de po – enẹ wẹ papa lọ, mẹhe yè yọ́nẹn gbọn agùn lẹpo dali bo sọ yín budisi kẹdẹdi ogán daho lọ. Podọ kọ̀ndopọ́ hẹ Mẹdekannujẹ otò Palẹstinu (PLO) tọn po gbẹtọ Alabia tọn lẹ tọn po yín dagbe. Mọwẹ Vatikan na wàzọ́n aṣẹpipa tọn to gbèmimá hẹ Alabiatọ lẹ nado tin to gbèsisọ mẹ hẹ Islaẹli podọ nado gọ̀ tẹmpli lọ dó. Whenẹnu ewọ na “dọhó po aṣẹpipa daho de po” bo nasọ dọhó dogbọn jlọjẹ gbẹtọ tọn dali, bo nasọ zé wá ninọ̀mẹ dopolọ mẹ hẹ agùn atọ̀n lẹ lọ. Ehe lẹpo na jọ̀, na Owé Wiwé lẹ nido yín ṣiṣẹ̀.

To gbèmimá do Jelusalẹm ji godo, papa he na tin to azọ́n mẹ to ojlẹ nẹ mẹ po gigo etọn po na sọawúhia to Jelusalẹm mẹ, bo nasọ dlá tẹmpli didó lọ pọ́n dilé yè ko dọ dó to owhè fọtọ́n he ko wáyì lẹ mẹ, dọ, “… sọmọ bọ é sinai to tẹmpli Jiwheyẹwhe tọn mẹ, bo sọ zé ede do gbonu di Jiwheyẹwhe” (2 TẸSALONIKA 2:4).

Do ayi e go, Jiwheyẹwhe diọzùn gbẹtọ to Ovi lọ mẹ, bo sọ lẹzùn devizọ́nwàtọ de. Dawe ylandonọ kẹdẹdi ovi vivà tọn lọ zé ede do gbonu di Jiwheyẹwhe, yèdọ mẹhe nọ ylọ ede dọ magbọvọ bo sọ nọ yí sinsẹ̀n. Jẹnukọn, Ju lẹ na jai biọ omọ̀ mẹ bo sọ yise to Mẹssia lalonọ lọ mẹ, yèdọ alọgọ́ mẹhe tọn yé na mọ yí gbọn gbèmimá Jelusalẹm tọn lọ dali. Kaka jẹ whenẹnu, núṣinyọnnu Mọse tọn nasọ tin to yé ji. Whenẹnu wẹ é na dohia omẹ Ju lẹ tọn po gànpà huhlọn tọn po to alọ etọn mẹ, ehe yín hógbè etọn Yise tọn, yèdọ hógbè Katoliki tọn. To whenẹnu, “asiko bọnpu tọn” na wú bọ Oklunọ na do Ede hia kẹdẹdi Angẹli alẹ̀nùnù tọn (Osọhia 10), bo nasọ hò kẹ̀ntọ lọ po gbigbọ onù Etọn mẹ tọn po (ISAIA 11:4; 2 TẸSALONIKA 2:8); yè nasọ gbà alẹ̀nùnù lọ bọ yẹwhegán awelẹ, yèdọ plántọ gbigbọnọ to Islaẹli mẹ lẹ nasọ yín hùhù. To ojlẹ nẹ mẹ, odà tintan osẹ̀ godo tọn lọ tọn na wá vivọnu, bọ owhè atọ̀n-dá whẹ̀dida sinsinyẹn lọ tọn po ojlẹ nukunbibia tọn po na ṣẹ̀ (DANIẸLI 7:25; OSỌHIA 13:5; po devodevo lẹpo po).

To Owé Daniẹli 12 tọn mẹ, ehe kàn ojlẹ nẹ lọ, ohókànbiọ lọ wẹ yín, nawẹ ojlẹ lọ na dẹnsọ kaka nújijọ̀ nẹlẹ pó nado wá pòdo? To afọ 7 mẹ, Angẹli lọ whlé bo sọ ná ojlẹ mimá owhè atọ̀n-dá lọ tọn nado yín sọn ojlẹ nẹ lọ mẹ. To Owé OSỌHIA 10:5-6 tọn mẹ, mí mọ nújijọ̀ mọtọnhunkọ de. Podọ to finẹ, yè dọ hlan mí dọ, ojlẹ kavi whenu matin bà. Whenẹnu wẹ gblọndo he tin to Owé Daniẹli 12 tọn mẹ jẹgona dólé dọ, “Yẹn sọ sè dawe yè ṣinyọn alavọ̀ na lọ, he tin taga osìn otọ̀ lọ tọn lẹ, whenuena é zé alọ etọn adusi po alọ amiọn etọn po daga hlan olọn, bo whlé gbọn ewọ he togbẹ̀ kakadoi dali dọ e na tin na ojlẹ de, ojlẹ lẹ, po odá de po; podọ whenuena yé ko basi opòdo gbigbà huhlọn omẹ wiwé lẹ tọn tọn de hanyanhanyan, onú helẹ pó na yín tadona” (DANIẸLI 12:7).

To opòdo onú popo tọn, Jiwheyẹwhe tin to Ohó Etọn mẹ, bo zé ojlẹ mimá lọ, eyín e tlẹ yín to azán lẹpo mẹ. Na devizọ́n yẹwhegán awelẹ tọn na tin họ̀ azán fọṣidopo e lán kande-kò (1260) (OSỌHIA 11:3), enẹ wẹ owhè atọ̀n-dá pipé. To ojlẹ nẹ mẹ, yè na gọ̀ tẹmpli lọ dó. To didó tẹmpli lọ tọn po jijlẹ etọn po godo, yè dọ hlan mí dọ yè na zín otòdaho wiwé lọ dai do afọ glọ́ gbọn Kosi lẹ dali họ̀ osùn kande-awe pipé. Enẹ lọ wẹ nado dọ, owhè atọ̀n-dá he bọdego lọ, dilé yè dọ dó to Owé OSỌHIA 11:2 tọn mẹ, dọ, “… na Kosi lẹ wẹ yè yí na: otòdaho wiwé lọ wẹ yé na yí afọ do zíndai họ̀ osùn kande e lán awe”. “… Jelusalẹm na zùn zínzíndai sọn Kosi lẹ de, kaka ojlẹ Kosi lẹ tọn nado sọ” (LUKU 21:24).

Dinvie, odá awetọ lọ na tin na ojlẹ he yè dọ̀nyì nukọn pẹvide. “Podọ sọn ojlẹ he mẹ avọ́ núniná mimẹ̀ whệwhẹ tọn lọ na yín didè sẹ̀, bọ osùnú he basi ojẹvọ́ lọ yín zizé daga, na azán fọṣidopo po kanwe-ao po” (DANIẸLI 12:11). Mí mọ to ofi dọ, ojlẹ he yè ná lọ yín azán gbàn dogọ́ naso hẹn vàsúdo daho lọ sọ. Podọ to whenẹnu, yè dọ hlan mí dogbọn osọha atọ̀ntọ azán lẹ tọn tọn dali, enẹ wẹ azán fọṣidopo e lán kantọ̀n-fọtọ̀n (1335). To pinpọ́n mẹ, azán kande-atọ́n devo tin he to dandan mẹ na nújijọ̀ godogodo tọn lọ nido sọawúhia; na pọ́ndego de, enẹ wẹ whẹ̀dida akọta lẹ tọn (ISAIA 2:4; MIKA 4:3; MATIU 25:32; OSỌHIA 11:8; OSỌHIA 20:4; po devodevo lẹpo po). To enẹgodo, Ahọludù Owhè Fọtọ́n na ṣẹ̀. Na onú lẹpo na ko yín gigọ̀dóai to ninọ̀mẹ whànpẹnọ de mẹ to whenẹnu. Enẹwutu, núdidá lẹpo to tenọpọ́n ojlẹ lọ to whenuena yè na flí onú popo gọ̀ sọn gbigble mẹ. Dinvie, núdidá lẹ to yaji; ṣigba yé omẹ pó to ote nado yín máhẹtọ to mẹdekannujẹ ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn mẹ (LOMUNU 8:19-21).

To alọdlẹndo jijlẹ godogodo tọn lọ tọn mẹ, yè dọ hlan mí dọmọ, “Donanọ wẹ ewọ he nọtepọ́n Ẹn yín, bo sọ wá jẹ azán fọṣidopo po kantọ̀n-fọtọ̀n po lọ kọ̀n” (DANIẸLI 12:12). Po ninọ̀mẹ godo tọn he lọ po, yè hẹn onú popo gọ̀wá bo sọ wléawudai na Ahọludù Jiwheyẹwhe tọn to aigba ji. Enẹwutu, donanọ wẹ yé he sinyẹnlin kaka jẹ pòdo, na yé he na pò bo sọ nọ̀gbẹ̀ to aigba ji to whenẹnu lẹ wẹ yì biọ Ahọludù Owhè Fọtọ́n mẹ. Na yè nasọ gọ̀ núdidá lẹpo dóai to aihọn mẹ to whenẹnu kẹdẹdilé e te to paladisi mẹ dó. Kẹdẹdi kunnudidè Owé Wiwé lẹ tọn, e ma na yín opòdo aihọn tọn gba po vivàsúdo mlẹmlẹn po gba, podọ fifiọ gbẹtọ lẹpo tọn po gba, kẹdẹdi núplọ́n he jẹagọ̀ delẹ gba, ṣigba lẹ̀wé de wẹ na tin po klándowiwé gbọn miyọn dali de po, po bibẹ́nu yọ́yọ́ gigonọ de po. Do ayi e go, ojlẹ nẹ lọ tin hlan aihọn lẹpo. To Ahọludù Owhè Fọtọ́n tọn whenu, jijọho na tin to aigba ji; bọ gbépọ po lẹngbọvu po, oyìnvu po béliali po na dùnú dopọ́ (ISAIA 11:6-9; po devodevo lẹpo po), podọ to ojlẹ nẹ mẹ, yè na blá Satani bo sọ dọ̀n ẹn dlán odò mapote mẹ (Osọhia 20).

Dogbọn núhe kàn sinsẹ̀n po nukọnyìyì politiki tọn to ojlẹ vivọnu he lọ tọn mẹ po, omẹ Jiwheyẹwhe tọn William Branham dọdọdai to yẹwhehó etọn he é dọ to azán fọtọ̀nnukun-ẹnẹtọ, osùn atọ̀ntọ owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kẹ̀nnẹ e lán awetọ (1962) mẹ, to otò Tiftọni tọn mẹ, to Jọji, to Amẹlika mẹ, to huhlọn “awhàn mimiọn tọn” mẹ, yèdọ osùn pẹvide godo wẹ yè dó Adowà Bẹlin tọn, to whenuena omẹ Whèyìhọ̀ tọn Whèzẹtẹn tọn lẹ po pannukọn yénọzo lẹ, wẹ é dọ, dọmọ,“Jikun núplọ́nmẹ tọn de ko sọawúhia. Jikun núplọ́nmẹ tọn de ko sọawúhia to akọta lẹ mẹ, yèdọ ogbẹ núyọ́ẹn tọn he yè ko do do gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn, yèdọ do akọta dopodopo mẹ. Vọfọ́n Lomu tọn de ko sọawúhia. Bé mì mọdona núhe to jijọ̀? Eyín apáwhé omẹ whèyìhọ̀ lẹ tọn tọn jó hlan otò Bẹlin tọn, enẹ lọ na zé ahọludù Lomu tọn do dotẹn he mẹ e ko nọ̀ to asiko Jesu Klisti tọn mẹ. Nugbo mọwẹ. E sọgbè.”

Aihọn núyọ́nẹn wintinwintin tọn ma sọ tin bà. E ma sọ yín tukla de hlan Agùn Katoliki Lumu tọn bà gba. Adavo dọ, e tindo dọpọ́n aijijẹ daho de tọn to otò núyọ́nẹn wintinwintin tintan lẹ tọn mẹ. Enẹwutu, mẹdepope he mọdona otànhó lọ, sọgan dọ dogbọn apáwhé lọ po azọ́n he otò Vatikan tọn wà po nado zé núyọ́nẹn wintinwintin jai wá odò. Do ayi e go, “awhàn mimiọn tọn” lọ ko wá opòdo bọ Adowà Bẹlin tọn ma sọ tin bà. Ṣigba to owhè kande-ao hunkọ godo, awhànfùntọ Hlusi tọn godogodo tọn tọ́nsọn aigba Janma tọn ji to azán gbàn e lán dopotọ, osùn ṣinatọ̀ntọ owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kẹ̀nnẹ-gbàn e lán ẹnẹtọ (1994) mẹ. Dinvie, otò Janma tọn ko sọ gọ̀ biọ kọ̀ndopọ́ mẹ, bọ otò Elopianu tọn sọ mọ ede to nukọnyìyì kọ̀ndopọ́ lọ tọn mẹ. Podọ to asiko dopolọ mẹ, aihọn Katọlikinọ lẹ tọn to awúsọhia to nukun mítọn lẹ mẹ, yèdọ po ahọludùta Lomutọ lẹ tọn po.

Podọ to azán kòatọ́ntọ osùn atọ̀ntọ tọn mẹ, to owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kantọ̀n-gbàn e lán ṣinawetọ(1957) tọn mẹ, wẹ Gbèdọ̀ndopọ́ Lomu yín gbèyína. Bo sọ yín dòdó na Piplimẹ Elopianu lẹ tọn. Gbèdọ̀ndopọ́ he ma dóna ko yín gbèyína to otò devo lẹ mẹ to aigba ji gba. Podọ aihọn politiki tọn ko basi to aihọn lọ mẹ otò titegbe de. Mí sọ to hódọ do ahọludùta Lomu tọn ji, ehe yín godo tọn lọ he na to ote kaka jẹ vivọnu. Podọ to azán Jesu Klisti tọn lẹ gbè Islaẹli ko tin to aṣẹpipa Lomunu lẹ tọn glọ, sọn owhè kande-kònukun-atọ̀ntọ (63) tọn mẹ jẹnukọnna Klisti (B. C). Aigba Ju lẹ tọn ko yín apáde ahọludùta Lomutọ lẹ tọn tọn. Podọ ahọludùta Makabesi tọn wá vivọnu gbọn huhlọn dali, podọ to whenu jiji Jesu Klisti tọn tọn, Lomu Sesalia Augọsti tọn tindo gbẹtọ he yè hia pé lẹ to ahọludùta Lomu tọn mẹ, fie Judea tin hlan (LUKU 2:1-5) Paul yín Ju, ṣigba ewọ yín jiji di otòvi Lomu tọn tọn OWALỌ (22:25-29). Podọ awhàn Lomu Titu tọn he lẹ́do Jelusalẹm bo sọ và ẹ súdo to owhè kànde-gbàntọ mẹ (70), to owhè kanwe-kò he ko wáyì lẹ mẹ (A. D.),ehe lọ wẹ tadèna ahọvi lọ tọn (DANIẸLI 9:26), yèdọ whẹ̀dida hùhù tọn to Ju lẹ ji (MATIU 24:15-22; MALKU 13:14-20; LUKU 21:20-24). E dabla, ṣigba nugbo wẹ, podọ sọn owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kẹ̀nnẹ e lán ẹnẹtọ (1964) mẹ, Islaẹli yín nuhọakuẹ titegbè de hlan Piplimẹ otò Elopianu tọn lẹ tọn.

Dinvie, yé he nọnọ̀ otò he yín Piplimẹ Elopianu tọn lẹ tọn mẹ, mọ dọ to owhẹntintọ́n wéma yetọn yọ́yọ́ lẹ ji, ohùkàn tintan lọ ma do otò yetọn lẹ dopopdopo hia gba, adavo “Piplimẹ Elopianu lẹ tọn” lọ. Podọ sọn whenẹnu wẹ yè do ylọ ẹ dọ, “Piplimẹ Elopianu lẹ tọn”. Do ayi e go, jlọjẹ Elopianu lẹ tọn lẹ ko yín didóai jẹnukọn bo sọ yìji hú jlọjẹ otò tọn lẹ. Enẹwutu, whẹ̀dọhọ̀ Otò lọ tọn lẹ dóna do owhẹ̀ylọ wéma lẹ hlan nado do yé hia to Owhẹ̀dọhọ̀ Elopianu lẹ tọn mẹ, to otò Luzẹnbọgi tọn mẹ dote. Ohónámẹ Elopia tọn po Banki daho Elopianu lẹ tọn po, po osẹ́n vivẹ yetọn widopo lẹ po ko mọ tẹnmẹ yetọn lẹ dote. Do ayi e go, Piplimẹ Elopianu lẹ tọn lọsu yín dòdó na ahọludù aihọn he tọn to kọ̀ndopọ́ mẹ hẹ otò aihọn gbigbọnọ tọn he yín Lomu po, yèdọ fie yè na zán huhlọn lọ te. Dinvie, yè ko zé akọta lẹpo do zẹgẹ glọ́ gbọn huhlọn politiki Lomu tọn tọn dali, podọ homẹkẹn he jẹagọ̀do Yisenọ he yise to Biblu mẹ lẹ po Ju lẹ po na sọn agùn Lomu tọn mẹ.

Ohódidọ he tin to Otò Vatikan tọn po Islaẹli po ṣẹnṣẹn, po Mẹdekannujẹ otò Palẹstinu (PLO) tọn po, podọ po otò Alabu tọn lẹ po na to nukọnyì to awufiẹsa wangbẹna tọn lẹ mẹ. To azán gbàntọ osùn wiawetọ, owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kẹ̀nnẹ-gbàn e lán atọ̀ntọ (1993) tọn mẹ, mẹdohlan otò Vatikan tọn dopo he lọ tọn lẹ dọhó hẹ Mẹdekannujẹ otò Palẹstinu (PLO) tọn po. Enẹwutu, mí sọgan dèji do enẹ lọ ji dọ, dọdai núplọ́nmẹ nújijọ godogodo tọn lọ tọn lẹ ko to awúsọhia to dinvie, yèdọ ode bọdo awetọ go. Podọ to whepoponu dogọ́, yè dọ hlan mí dogbọn tadèna núyanwle he yín “jijọho po gingan po” tọn dali to otò nẹ mẹ, podọ dogbọn nújijọ “otànhó” lẹ tọn po gbèdọ̀ndopọ́ “otànhó” lẹ tọn po, po alọdoalọmẹ “otànhó” lẹ tọn po to azán kònukun-dopotọ osùn ṣinẹnẹtọ, owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kẹ̀nnẹ-gbàn e lán atọ̀ntọ (1993) tọn mẹ, yèdọ ehe tin to Papa Johanu-Paul Awetọ po Labi Yẹwhenọ Daho Jelusalẹm tọn po ṣẹnṣẹn, ehe yín Mẹdaho Meili Lau to Kastẹli Gandọlfo, podọ ga dogbọn alọdoalọmẹ he tin to Mẹdaho Alafati po Mẹdaho Labin po to otò Waṣintọni tọn mẹ.

Kẹdẹdi alọdowéma mẹ he yè basi dogbọn gbèdọ̀ndopọ́ dali to azán wiatọ̀ntọ osùn ṣinẹnẹtọ, owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kẹ̀nnẹ-gbàn e lán atọ̀ntọ (1993) tọn mẹ, to otò Waṣintọni tọn mẹ, to gblagbla owhè atọ̀n tọn mẹ, ohódidọ dogbọn “apájlẹ godo” tọn he yín Jelusalẹm tọn dóna ṣẹ̀ bo nasọ yín súsú to owhè he bọ dego lẹ mẹ. Politikinọ Amẹlika tọn Mẹdaho Anhli Kisinga he yè mọdona-hézéhézé, yèdọ Ju he yè ji to bibiọ otò Nuhlẹnbẹgi tọn mẹ, to Janma, ko dọ to hadopo he yè ko doalọ wéma mẹ dogbọn gbèdọ̀ndopọ́ dali godo, dọmọ, “Pelẹsi jai biọ omọ̀ de mẹ”. Podọ yè tùnmẹ ohógo “Pelẹsi” tọn kẹdẹdi Owé DANIẸLI 5:28 tọn dọ, “nado má onú de”, podọ mọwẹ Pelẹsi to aigba etọn titi má dó. Sọn omẹdohlan kantọ̀n he sọn Nesẹti de to Jelusalẹm mẹ, omẹ kande-kònukun-dopo sọgbè hẹ alọdowéma mẹ lọ. Do ayi e go, ogbè omẹ dopo gẽ tọn wẹ tindo gbèmimá nukọnyìyì Islaẹli tọn tọn!

Enẹwutu, nado pọ́n hlan onú lẹ sọn núpinpọ́n Biblu tọn mẹ, odènù Aigba Pagbè tọn lọ tọn lẹ dóna mọ otẹn he Jiwheyẹwhe ko dè lọ. Dinvie, yẹndo awe-dá he yín Leubẹni po Gadi po, po Manase po ko tindo mimá yetọn lẹ to apáwhé whèzẹtẹnwàji tọn dali, to Otọ̀ Jọdani tọn godo (JỌṢUA 1:12-15; po devodevo lẹpo po). Do ayi e go, e jẹ dọ Islaẹli ni ko tindo aigba devo lẹ dogọ́, ṣigba yé ma dóna jódo gba, eyín yé jlo nado yín didóai gbọn titò dali to gbèdidè Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Nugbo, ehe na wá sọawúhia gbọn gbèdidè olọn tọn dali.

E ma yín Aigba Gaza tọn, kavi Jeliko tọn, kavi Whèyìhọ̀ Banki tọn, kavi sisosiso otò Golan tọn lẹ tọn gba, ṣigba Jelusalẹm he na yín zannu pẹ̀nagbàn de na akọta lẹpo kaka jẹ awhàn godo tọn lọ mẹ. Enẹwutu, yé he na tẹnpọ́n nado “yí do pẹ̀nagbàn yéde na yín awugblenọ badabada” (ZEKALIA 12:2-3). Podọ gbọn gbèyíyí Gaza po Jeliko po tọn mẹ, akọta lẹ he lẹ́do yé yín didóai to họ̀ngbo Jelusalẹm tọn ji. Dinvie, akọta lẹpo ko tin to dopoyínyín (U. N) mẹ podọ na Alafati tọn, podọ to whenẹnu yé tin agọ̀do Isalẹli. Do ayi e go, dawe he do ninọ̀mẹ titò etọn tọn hia to owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kẹ̀nnẹ elán wiẹnẹtọ (1974) tọn mẹ, dólé dọ: “To ninọ̀mẹ tintan tọn mẹ, mí na zé ota dòtin lẹ daga po ninọ̀mẹ de po to Gaza podọ to Jeliko, mọwẹ dọ sọn finẹ, mí sọgan yí Jelusalẹm. Na ewọ he tindo Jelusalẹm ko tindo Islaẹli lẹpo.” Azán ṣidopo godo to whenuena yè ko doalọ wéma mẹ na gbèdọ̀ndopọ́ to otò Waṣintọni tọn mẹ, to azán fọtọ̀nnukun-ẹnẹtọ osùn ṣinẹnẹtọ, owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kẹ̀nnẹ-gbàn e lán atọ̀ntọ (1993) mẹ, podọ Alafati vọ́ núlilá he lọ lá jẹnukọnna ahọluzọ́nwàtọ fọtọn-nukun-ẹnẹ (19) he yín piplimẹ otò Alabia tọn mẹ to Kailu mẹ. Yè hia sọn Mẹdekannujẹ otò Palẹstinu (PLO) tọn mẹ wẹ gbèdidè hóhó de yín didoai podọ di ohóta he yín yínyọ́nẹn titegbè de, bo sọ yín didọ po ohógbè he lẹpo, dọ, “azọ́n mítọn wẹ nado và Islaẹli súdo.” Mọwẹ e ko sọ jọ do to awhàn he yè ko fùn wáyì lẹ mẹ, Mẹdaho Alafati hòavùn hẹ dopodopo yetọn hinhẹn sọn omẹ tintan ji to owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kantọ̀n-kòatọ́n e lán atọ̀ntọ (1948) tọn mẹ; podọ aihọn Alabia tọn dóvivẹnu to asiko dopodopo mẹ, kẹdẹdilé yé nọ dọ do, dọ, “dlán Islaẹli do odò ohù tọn mẹ”.

Podọ ohógbè Mẹdekannujẹ otò Palẹstinu (PLO) tọn tọn wẹ yín dọ: tintan Gaza po West Banki po, to enẹgodo Jelusalẹm po Islaẹli lẹpo po, podọ na owhẹjijọ he tọn wutu, Dawe. Alafati tindo to “abọ awu etọn tọn ji ohia de”, podọ Islaẹli lẹpo sọn Eilati to ohùvẹ Jelusalẹm tọn mẹ, podọ Teli Avivi po Haifa po. Podọ hlan ewọ podọ hlan domọnanu etọn dọ otò Palẹstinu tọn, he ma tindo dogbó mọtọnhunkọ pọ́n gbèdé. Podọ oyín Palẹstinu tọn yín didè sọn ohógo Glẹki tọn mẹ podọ ohógbè Lomunu tọn “Palẹstinu” podọ whladopo wẹ e ko yín zinzán to aigba Filistinu lẹ tọn ji. Podọ enẹ wẹ to aigba Gaza tọn ji jẹ egbé podọ to enẹgodo e ma sọ tin ba. Podọ otò Alabia tọn he yín 640 gbigbló to asiko lẹ mẹ húgán mọ wẹ Islaẹli ko tindo to awubibọ mẹ, nado jlado na “mẹmẹsunnu lẹ to yise mẹ podọ to abọ yétọn lẹ ji” Palẹstini lẹ po aigba yetọn lẹ po.

Podọ Owé Wiwé ma dọdọ, jijọho pipe na sọawúhia gbọn politiki po ohó didọ agùn gbẹpipli lẹ tọn tọn dali gba. Podọ to finẹ mí mọdona onú he na wá jọ nugbonugbo: Ohódọ dogbọn jijọho tọn dali tin finẹ, to finẹ yè to ohó lẹn do e go, na aigba lọ yín niná hlan jijọho, gbọn ali bublu tọn he yè basi de dali, kakajẹ whenuena agùn omẹdopo gẽ tọn he yín jjijọho basitọ na dègbè. Podọ ehe lẹpo na jọ, na Owé Wiwé nido yín hinhẹn ṣẹ̀. Ṣigba opahónamẹ lọ wẹ yín ehe: “Na whenuena yé to didọmọ, jijọho po gingán po; whenẹnu wẹ dindọn ajiji na wá ota yetọn, kẹdẹdi ajlù to yọnnu he mọhò ji; yé masọ to na gán” (1TẸSALONIKA 5:3)

To azán kòatọ́n-nukun-ẹnẹtọ jẹ gbàntọ osùn ṣinẹnẹtọ, owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kantọ̀n-fọtọ̀n elán atọ̀ntọ (1938) ji, whenuena Ohónámẹtọ Ṣambalin sọn otò Inglandi tọn mẹ dègbè dọ, “Jijọho ni tin to ojlẹ mítọn mẹ”, to godo alọdowéma mẹ tọn to Gbèmimá otò Mọniṣi tọn hẹ Hitlẹ whenu. To osẹ̀ pẹvide gẽ godo, yèdọ sọn azán ṣinẹnẹtọ jẹ aotọ osùn widopotọ, owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kantọ̀n-fọtọ̀n elán atọ̀ntọ (1938) mẹ, sinagọgu Janmanu Hitlẹ tọn lẹ yí miyọn. To ozán dopo nẹ lọ mẹ, Ju kanwe-widopo yín hùhù gbọn awhànpa Nazi tọn lẹ dali, podọ gbẹtọ hú fọtọ́n-fọtọ́n donu kòatọ́n e lán dopo hunkọ yín dindọ̀nyì dòkọ gbigbádó tọn lẹ mẹ, podọ núdùdùhọ̀ Ju lẹ tọn he yè ma sọgan hiasọhana yín vivàsúdo. To azán wiatọ̀ntọ osùn ṣinẹnẹtọ, owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kantọ̀n-fọtọ̀n elán atọ̀ntọ (1938) mẹ, to otò Waṣintọni tọn mẹ, aṣagbè dopolọ wẹ sọ yín “Jijọho ni tin to ojlẹ mítọn mẹ”. Gãnṣo Ohónámẹtọ Mẹdaho Labin, táhinhọ́n do jijọho ji to whenuena é vọ́ ohó he yín Owé YẸWHEHÓDỌTỌ 3:8 tọn dọ, dọmọ, “Whenu wanyinyin tọn de, podọ whenu whangbẹ́na tọn de; whenu awhàn tọn de, podọ whenu jijọho tọn”, dinvie, na Islaẹli po otòdaho Jelusalẹm tọn po whenu ylankan lẹ sọ tin to nukọn ja, na Jiwheyẹwhe ko dọ ẹ to Ohó wiwé Etọn mẹ.

Enẹwutu, whenu jọmiọn tọn na akọta lẹ na nọte kaka jẹ whenuena Jiwheyẹwhe na ṣẹ̀ po Islaẹli po gbọn ojọmiọn Etọn dali whladopo dogọ́. Do ayi e go, whenu ojlẹ he lọ tọn po nukun zé hlan Islaẹli po Agùn lọ po tọn to hódọ dogbọn ohógbè dọdai tọn “hlan azán godo tọn lẹ mẹ” tọn dali (OWALỌ 2:17; HEBLU 1:2; po devodevo lẹpo po).

To yẹwhehó etọn awetọ mẹ to Pẹntikọsti godo, Pita dlẹnalọdo pagbè he yè ná to Owé DEUTELONOMI 18:15-18 tọn mẹ, bo sọ dohia dọ Jesu Klisti Mẹssia lọ, wẹ yẹwhegán he tọn Mọse ko dọ dọdai Etọn dọmọ. “… e nasọ wá jọ, ayiaha depope he ma yí yẹwhegán lọ sè, wẹ yè na súdo sọn gbẹtọ lẹ mẹ”. Mọwẹ yẹwhegán lẹpo sọn Samuẹli whenu “ko dọhó azán helẹ tọn ga” (OWALỌ 3:22-24). Do ayi e go, azán awe godo tọn helẹ na wá vivọnu to madẹn mẹ.

Yẹwhegán Hosea lọsu dọhó dogbọn azán godo tọn helẹ dali to alọdlẹndo gbigbàdo Islaẹli tọn. “Mì wá, bo gbọ mí nilẹ́gọ̀ do Oklunọ de: na … ewọ ko hò, ewọ nasọ vọ́ mí dọ̀nbla. Azán awe godo wẹ ewọ na hẹn mí hinhọ́nwun: to azán atọ̀ntọ gbè ewọ na fọ́n mí tite, mí bo nasọ nọ̀gbẹ̀ to ewọ nukọn” (HOSEA 6:1-2). Azán awe he tọn yè to didọ to ofi, yín owhè fõ he ko wáyì, yèdọ ehe mẹ yè ko gbà Islaẹli do te. Dinvie, to opòdo azán helẹ tọn, yé ko dọ̀n yédelẹ plidopọ́ kẹdẹdilé owéfọ Biblu tọn susu dèkunnu dó podọ lé mí ko dèkunnu yetọn to ojlẹ mítọn mẹ dó.

Plidopọ́ to azán awe godo ma yín dọ yé ko mọ ogbẹ̀ yí sọn Jiwheyẹwhe de dote gba. Do ayi e go, enẹ lọ kẹdẹ na sọawúhia to whenuena yé kẹalọyí Mẹssia lọ, Mẹhe mẹ kẹdẹ ogbẹ̀ madopòdo tin te na gbẹtọ lẹpo. Na Jesu Klisti kẹdẹ mẹ wẹ Jiwheyẹwhe do Ede hia to agbasalan de mẹ te, to hinhẹn whlẹngan wá na gbẹtọ lẹpo mẹ. Whenuena mí to pinpọ́n hlan Islaẹli, Hosea dọ ehe dọmọ, “… to azán atọ̀ntọ gbè ewọ na fọ́n mí tite…”, ehe lọ tùnmẹ dọ: to ojlẹ akọta lẹ tọn godo, to asiko jọmiọn tọn mẹ hlan Islaẹli, he ko biọ bibẹ́nu Azán Oklunọ tọn lọ tọn mẹ, whenẹnu wẹ yé na mọ ogbẹ̀ yetọn yí sọn Jiwheyẹwhe de. “Na eyín tùnhlan yetọn yín whẹgbigbọ aihọn tọn, etẹ yíyí yetọn na yín, adavo ogbẹ̀ sọn oṣiọ lẹ mẹ?” (LOMUNU 11:15).

Kaka jẹ whenẹnu, yé gbẹ́sọ tin to zinvlu mẹ podọ nukunmẹṣinyọnnú Mọse tọn tin to yé ji to wangbẹ́na piplimẹ yetọn po tintin otò yetọn tọn po. Lé wẹ Paul wlánwé hlan Kọlintinu lẹ dó, “Ṣigba yèdọ kaka jẹ egbé, whedepopenu yè to Mọse hia, nukunmẹṣiyọnnú de tin to ayiha yetọn ji. Ṣigba whenuena e na gọ̀ do Oklunọ de, yè na bẹ́ nukunmẹṣiyọnnú lọ sẹ̀” (2 KỌLINTINU 3:15-16).

Do ayi e go, titò Jiwheyẹwhe whlẹgan tọn lọ to yíyí dólé yè basi titò lọ do jẹnukọnna dòdó ojlẹ lẹ tọn. Dinvie, mí tin to gblagbla ṣiṣẹ̀ po núyiwà dọdai Biblu tọn hlan ojlẹ godo mẹ tọn lẹ tọn po mẹ. Na to asiko depope mẹ, ojlẹ jọmiọn tọn hlan akọta lẹ sọgan dóalọte bọ pipégan Agùn Asivu lọ tọn na sọawúhia, podọ to whenẹnu, Ewọ na yín zizéyì. To enẹgodo, Jiwheyẹwhe na basi bibẹ́nu gbigbọnọ yọ́yọ́ de po Islaẹli po, podọ alẹ̀nùnù agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn na yín bibasi bọ yè nasọ gọ̀ tẹmpli lọ dó.

Dinvie, mí dóna mọdona to ninọ̀mẹ he mẹ, yèdọ lé Ju lẹ to mizọn-mizọn ji na ṣiṣẹ̀ pagbè yetọn lẹ tọn dó. To oyẹ whiwhlatẹn Devizọ́n Agùn tọn glọ́ to Islaẹli mẹ podọ to Yẹwhenọzọ́n Labi tọn mẹ, núzinzán kanwe-wiatọ̀n na tẹmpli lọ ko yín awuwléna dote. Yè sọgan mọ yé to sọha kònukun-ẹnẹtọ Alihogbó Misgavi Ladaṣi tọn ji, to Islaẹli mẹ. To enẹgodo, azọ́n zògbantin he yìaga na awàgba dopo e lán kanwe kẹdẹdi Owé EKSỌDUSI 25:31-40 tọn na yín wiwà. To finẹ, yè dóhudo nado hò e gbọn mato dali sọn dopo sika kilo kande-atọ̀n tọn mẹ. Awuwiwlé Alki Alẹ̀nù tọn lọ tọn kẹdẹ wẹ yè ma ko dọdai, Ju he lẹn dọ yé mọdona Owé Wiwé yetọn yise dọ Alki Alẹ̀nù tọn lọ ma yín zizéyì gba, yèdọ kẹdẹdi núzinzán tẹmpli mẹ tọn lẹpo. Yè hẹn yé yise dọ Alki Alẹ̀nù tọn lọ gbẹ́sọ tin to dopo họ̀nu tẹmpli lọ tọn he yè ko hlẹngble lẹ lọ tọn mẹ.

Ju he yise nẹlẹ dọhó gbaungba dọ, yé dèji do onú nẹlẹ go nado sọawúhia to madẹn mẹ. Yè sọ hẹn yé yise dọ Jiwheyẹwhe ko hẹn omẹ Etọn gọ̀wá dòdó ninọ̀mẹ etọn tintan tọn mẹ to owhè Jubile tọn mẹ po vọ́ji otò Islaẹli tọn tọn po sọn owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kantọ̀n-kòatọ́n e lán atọ̀ntọ (1948) mẹ, yèdọ to whenuena akọta lọ ko yín didóai. Yé yise dọ to owhè kande-ṣinẹnẹ godo, Jubile daho de na tin (LEVITIKU 25:8-12), dilé Mọse ko dọ dó to whenẹnu. Podọ kẹdẹdilé yé yí whenu lẹ hia dó, e jẹ dọ enẹ lọ ni ko sọawúhia to owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kẹ̀nnẹ-gbàntọ́n e lán atọ̀ntọ (1998) mẹ. Enẹwutu, mí mọdona nugbonugbo dọ nújijọ̀ lẹ ma sọgan yín didóai bo sọ yín kọntawàna to owhè dopo mẹ gba, ṣigba mí sọ yọ́nẹn dọ ṣiṣẹ̀ nújijọ̀ he yè to tenọpọ́n lẹ tọn tin to nukọn mítọn. Na e to dandan mẹ dọ, gigọ̀yì Otò Pagbè tọn lọ ji Islaẹli tọn dóna gọ̀ núhe yè ko dèjẹnukọnna yé lẹpo wá. Podọ hlan Agùn Asivu lọ, núhe to jijọ̀ to Islaẹli mẹ lẹpo dóna yín núdidọ pahonamẹ tọn he yìaga talala de na mí. Enẹwutu, whẹpo Jiwheyẹwhe nido biọ jọmiọn mẹ po Islaẹli po, titò whlẹngan Etọn tọn po Agùn lọ po sọn akọta lẹ mẹ dóna wá pipegan mẹ (LOMUNU 11:25-32). NA bibẹ́nu, osẹ̀ kande-gbàntọ owhè lẹ tọn tọn ko pọ́ bibẹ́, enẹwutu, kọlẹ́wá Asisúnọ olọn tọn lọ tọn nado zé Asivu aigba ji tọn lọ yì ko tin to alọ ji.

Na mí to mimọ bo tùnwun bo sọ sọgan zé onú helẹ pó do otẹn yetọn he jẹ lẹ mẹ, na whenẹnu wẹ mí sọgan zé ota mítọn lẹ daga bo mọdona, e ma yín bo na lẹn gba, ṣigba bo na mọdona dogbọn núhe to jijọ̀ lẹ tọn dali dọ, fligọ̀ mítọn ko dọ̀nsẹpọ́ (MATIU 24:33). Do ayi e go, nújijọ̀ he tọn yè ko dọ dogbọn dọdai Biblu mẹ tọn lẹ tọn dali to hódọ dogbọn dindọ̀nsẹpọ́ Kọlẹ́wá Oklunọ tọn dali, podọ dogbọn fligọ̀ agbasa mítọn tọn dali, podọ ga dogbọn zizéyì Agùn Asivu lọ tọn nado tin po Oklunọ po tọn dali.

Do ayi e go, nugbo wẹ dọ mẹpope ma yọ́n whenu lọ kavi gànhiho lọ gba. Enẹ lọ matlẹ to dandan mẹ lọsu gba, ṣigba mí dóna wàzọ́n fligọ̀ mítọn tọn po osi de po, po sisọsisọ de po, bo nasọ nọ̀ wunzẹn to onú popo mẹ, bo nasọ zán gbẹ̀zán he jẹ de. Enẹwutu, dopodopo mítọn dóna basi titò kẹdẹdi dọ aihọn lọ blébu tin to nukọn mítọn. Na mẹdepope he to titò ohọ̀didó tọn de basi, dóna wà ẹ; mẹdepope he sọ to linlẹn nado plọ́n ajọ́wiwà de kavi azọ́n de, mì gbọ na ewọ ni wà ẹ. Podọ mẹdepope he jlo nado wlealọ, mì gbọ na ewọ ni wà ẹ. Na núdepope he mí to wiwà, mì gbọ na mí ni nọ̀ wunzẹn bo sọ họ́ mídelẹ, na mí ma yọ́n ojlẹ he mẹ Oklunọ na sọawúhia te gba wutu. Na onú aihọn tọn lẹ nasọ to nukọnyì po mí po kẹdẹdilé yé te dó, ṣigba mí dóna nọ họ́ali, bo nasọ yín mimọ to ojlo Jiwheyẹwhe tọn mẹ bo nasọ tin to awuwiwle mẹ na azán nẹ lọ.

Podọ ninọ̀mẹ dinvie tọn he mẹ ovi Jiwheyẹwhe tọn dopodopo po Agùn lọ po tin te, ma sọgan nọ̀ mọ kaka jẹ vivọnu gba. Na Jiwheyẹwhe ko dopagbè nado wà onú dahodaho lẹ. Ewọ dọ, dọ É na whàn olọn po aigba po (HEBLU 12:26-28). Jiwheyẹwhe ko sọ dopagbè jikun nukọn tọn po agọ̀gbọnẹn tọn po (JOẸLI 2:23), yèdọ ehe na sọawúhia to ojle ojiyiya tọn mẹ (JAKỌBU 5:7). Na Gbigbọ Jiwheyẹhwe tọn na zinzọnlin to vivọnu ojlẹ jọmiọn tọn tọn kẹdẹdi to bibẹ́nu, bo nasọ jẹdo aigba húhú ji taidi osìngigọ́ daho de (ISAIA 44:3). Enẹwutu, mí dóna tin to tódidó mẹ na whinwhàn pẹvide podọ huhlọnnọ de, po azọ́nwiwà Gbigbọ Wiwé tọn he na plán mí biọ fọ́nsọnkú mẹ, didiọ agbasa mítọn tọn po zizéyì mítọn po nado yì pé Oklunọ mítọn to aslọ mẹ. Na vivọnu lọ na yín vọfọ́n huhlọnnọ de to Agùn Asivu lọ tọn mẹ. Do ayi e go, yéwlẹ wẹ mẹhe tindo zòwhán yetọn to jiji po amì (Gbigbọ Wiwé) lọ po to ogò yetọn lẹ mẹ. To asiko pẹvi nẹ mẹ, onú dahodaho lẹ na yín wiwà, yèdọ ehe na dabla do gbẹtọ lẹpo, bo nasọ ná huhlọn yise tọn yisenọ nugbo lẹ. Whenẹnu wẹ mizọn-mizọn lọ na wá yé ji, bọ oylọ lọ nasọ yín sisè gbọn yé he wléawu nado pé Asisúnọ olọn tọn lọ lẹ dali, dọ, “Wá dinvie, Oklunọ Jesu!”. Na Gbigbọ lọ po Asiyọ́yọ́ lọ po na dọ, dọmọ, “Wá!”. Podọ to opòdo, ohógbè helẹ na yín sisè dọ, “Mọwẹ. Podọ dómọ, wá Oklunọ Jesu! Niṣẹ!”

OHÓGBÈ GODOGODO TỌN

To devizọ́n yẹwhehódidọ ṣie tọn mẹ hú owhè kande, po tuklajijẹ ṣie to vệngle Oklunọ tọn mẹ po, yẹn ko tindo dọpọ́n pinplán dabla Gbigbọ Wiwé tọn whlasusu madósọha. To whenuena yẹn to núwlán dogbọn ohóta sisinyẹn podọ ehe dó tùnmẹ helẹ tọn dali, yẹn ko tindo dọpọ́n delẹ whlasusu, yèdọ ehe yẹn ma ko tindo gbèdé to ninọ̀mẹ jijlọ tọn po wiwà tọn de po mẹ, núhe e yín, dọ, “Gbigbọ nọ dindona onú lẹpo…” podọ “Gbigbọ… na pláń mì gbọn nugbo lẹpo mẹ … ewọ nasọ do núhe ja jijọ gbè lẹ hia mì”, po onú he pò lọpo po. Dogọ́, e sọ wá jọ dọ Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn táhinhọ́n bo sọ do kọ̀ndopọ́ he yẹn ma ko mọ gbèdé kavi yọ́nẹn gbèdé hia mi.

Po opẹdido sisosiso de po, podọ po pekọ depo, yẹn tindo dọpọ́n pipé núwinwlán he lọ tọn tọn. E taidi núsinsinyẹn de to whenuena Gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn to jẹdo oji ẽ bọ agbàn pinpẹ̀n de yín didèsẹ̀ sọn oji ẽ, yèdọ godo he yẹn ko wá pipé mẹ na gbèdidè he Jiwheyẹwhe ko ná mi lọ. Enẹwutu, yẹn do owé odohia Jiwheyẹwhe tọn he lọ hia, yèdọ ehe yín Ohó dọdai tọn he yè hùndohia na ale he tin to zinzán etọn mẹ hlan omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Dinvie, nado wléawu, owé odohia tọn he lọ yín dopo to azọ́n daho po avùn he yẹn dóna pannukọn lẹ po to devizọ́n Oklunọ tọn lọ mẹ. Dinvi, yẹn tindo linlẹn dọ Jiwheyẹwhe yín homẹhùnnọ nado pọ́n hlan enẹ lọ. Podọ to opòdo whèta agùn ṣinawetọ lọ tọn, e yín ojlo Oklunọ tọn, he yín Ota Agùn Etọn he yè pagigona, nado hẹn núyọ́nẹn hónámẹ Etọn tọn lẹpo yinyọ́nẹn kẹdẹdilé yè ko dohia hlan apọsteli lẹ po yẹwhegán lẹ po.

Eyín mẹde kọ́hó na mi dọ yẹn nọ dóhuhlọn talala matin owanyin, bé whẹ̀dida gbẹtọ tọn wẹ ehe lọ. Nugbonugbo, Jiwheyẹwhe na jlo podọ yẹn lọsu ga nado mọ dọ, onú gbigbọ tọn lẹpo dóna yín hinhọ́n titegbe de, ṣigba ehe blawu titegbe bo ma yín lé Éwọ jlo dó gba. Enẹwutu, yẹn vẹ̀ omẹ lẹpo nado pọ́n mi di núzinzán de, podọ di hódọtọ Jiwheyẹwhe tọn de, na mì ni dènukun mìtọn lẹ sọn ogo ẽ, ṣigba hlan Jiwheyẹwhe wẹ mì ni dọhó hlan, yèdọ Mẹhe pé azọ́n lẹpo go. Do ayi e go, yè ma sọgan dowhẹ̀wẹnzagun de na owẹn etọn wutu gba. Ṣigba ewọ na do e poun wẹ. Enẹwutu, Oklunọ Lọsu ko gblewhẹ̀do onú delẹ gbọn Ohó Etọn dali, na yé ma tọ́nsọn Ewọ mẹ wutu, podọ enẹwutu, yé ma sọgan nọte to nukọn Etọn gba. Bé mẹnu wẹ sọgan péavùn hẹ Ẹ? Dinvie, nugbo olọn tọn dóhuhlọn bo sọ nọ gbleawuna omẹ jẹnukọn, ṣigba e sọ tindo huhlọn azọ̀nhẹngbọ tọn.

To owé he yín “Yise Zédai Otànhó …” mẹ, yẹn ko dọ jẹgbonu ehe yín dòdó nugbo he tin to Wẹndagbe lọ lilá mẹ, podọ núplọ́nmẹ núgbo Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ tọn tọn, mọwẹ yẹn sọ do otánhó dòdónu lọ tọn hia, po nukọnyìyì to otànhó agùn tọn mẹ po. To owé he lọ mẹ, onú vivẹ lọ wẹ yín dọ, mí ni zé wá gbaungba to ohógbè Biblu tọn mẹ, onú whiwhla he tin to Owé Osọhia tọn mẹ lẹpo. Na sọn bibẹ́nu, wiwà Oklunọ mítọn tọn wẹ nado basi apájlẹ to ohó Etọn didọ lẹ mẹ do oló lẹ mẹ. Enẹwutu, whenuena É to hódọ hlan núplọ́ntọ Etọn lẹ, É dọ, dọmọ, “… na mì wẹ yè ná nado mọdona núdabla ahọludù olọn tọn lẹ tọn”.

Enẹwutu, núdepope he tọ́nsọn Jiwheyẹwhe de, mí nọ kẹalọyí gbọn osọhia Gbigbọ tọn dali. Podọ wuntùntùn mítọn nọ yín hùnhùn nado mọdona Owé Wiwé bo sọ mọ ṣiṣẹ̀ lọ po núyiwà lọ po to e mẹ finẹ. Dinvie, ehe wẹ ojlẹ pipé lọ tọn podọ vivọnu osọhia núdabla he yè zéwhlá do Ohó Etọn mẹ lẹpo tọn.

Do ayi e go, vọfọ́n he sọawúhia to otànhó agùn tọn mẹ lẹpo, yèdọ sọn Yisenọ tintan lẹ mẹ kaka jẹ egbé, ma pégo nado hẹn osọhia Jesu Klisti tọn pipé lọ wá vọfọ́n depope mẹ gba. Na Mẹflitọ lọ gbẹ́sọ yín osó ahlida tọn po zannu afọklẹn tọn, yèdọ Mẹhe didótọ gbigbọnọ lẹ ma sọgan dóai dagbedagbe gba. Na yé ma sọ sọgan mọ hlan agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ hézéhézé kẹdẹdilé Owé Wiwé to dido é hia dó gba. Nado do é hia, ohógbè vivẹ daho awe delẹ sọawúhia hlan mi: tintan lọ plọ́nmẹ dọ é ko sọawúhia to azán apọteli lẹ tọn mẹ, bọ awetọ lọ sọ yise dọ é na wá to azán de ji. Na mẹdelẹ din in pọ́n gbọn Ju lẹ mẹ, mọ mẹdevo lẹ sọ din in pọ́n gbọn aihọn Alabunọ lẹ tọn mẹ, po onú devodevo lẹpo po.

Enẹwutu, apọsteli Johanu wlán hézéhézé dọ agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ na wá, ewọ sọ dọ, dọ agọ̀jẹdo-Klistigotọ susu ko tin to aihọn mẹ dote (1 JOHANU 2:18). Dinvie, awhànpa awelẹ dọ dagbe. Na agùn agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn ko tin sọn whẹndo Yisenọ tintan lẹ tọn mẹ to adà Agùn nugbo lọ tọn mẹ. Ṣigba to ojlẹ godo tọn mẹ, whenuena Satani na zé dawe ylandonọ lọ do, agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ ma na wànú di “yẹwhegán lalonọ” kẹdẹ gba, ṣigba kẹdẹdi “kanlin” lọ ga. Osọhia ohia etọn zédai tọn he lọ tọn po mẹhe to aṣẹpa to e ji dinvie po, to ojlẹ vivọnu lọ tọn mẹ, tindo tadèna daho de. Enẹwutu, Gbigbọ Wiwé ko táhinhọ́n daho de do e ji, bo sọ dè hinhọ́n lẹpo jẹgbonu sọn ninọ̀mẹ lẹpo mẹ kẹdẹdilé yẹn tindo dọpọ́n etọn dó whenuena yẹn to winwlán.

To pinpọ́n hlan owé he lọ mẹ, yẹn ko yí zinzán apọteli Paul tọn, e ma yín nado sọawúhia “po hógbè dagbedagbe de po kavi po núyọ́nẹn tọn de po” gba (1 KỌLINTINU 2:1-5), po zinzán he yín núvọjladótọ podọ Biblu tùnmẹtọ Matẹn Lutẹ tọn po, dọ, “ohógbè daho de ma dóna paṣẹ do núdohiamẹ ji gba, adavo nado wázọ́n na dopolọ ga”.

Podọ kẹdẹdilé Jiwheyẹwhe to ohó Etọn whlá dó, na Ewọ ni whlá winwlán Ohó Etọn lọ tọn lẹ. Odohia pẹvi de lọ yín zizé hlan Oklunọ podọ Whlẹngantọ mítọn Jesu Klisti. Na Ewọ ni dona onú he tin to e mẹ lẹ podọ yé he to hihia lẹ ga! Na gigo ni tin hlan Jiwheyẹwhe madopòdo podọ nugbonọ, sọn dinvie kakadoidoi! “Na Otọ́ gigo tọn nido ná mì gbigbọ núyọ́nẹn tọn po osọhia he tin to núyọ́nẹn etọn mẹ po” (EFESUNU 1:17). Niṣẹ!