Ebaruha erikwetoroora - okwa ikumi n`ebiri 1996

AMAKURU OKURUGA OMU NSI YOONA

« »

Hariho amakuru gari kushemeza kuruga omu nsi yoona gari kutugambira ahu obunabi bwa Bibuli bwahika. Ag`omugasho nigaruga omu Vatikani hamwe na Israeli. “Ekibuga kya Vatikani” n`obuhango bwakyo buri kwingana hiika nka 110 hamwe n`abatuuze baakyo 469 niryo ihaanga eri rikukirayo obukye omu nsi, kwonka ryiine obushoboorozi omu bagabe hamwe n`abebembezi b`omu ns ink`oku kyahandikirwe omu kitabo ky`okushuuruurwa.

Ekibuga eky`obekirwe aha bushozi mushanju omu mazima n`obutandikiro bw`by`obutegyeki, eby`obushubuzi hamwe n`ebyediini. Omu by`amakuru ga buriijo hamwe n`ebyempurizana by`emiriingo miingi »ebiri kushoboroora ahari Paapa « nibyo bikuba birimu. Abanyabutegyeki bona omu nsi hamwe naabo aba burigwa-izooba eya haihi nibaroonda obuganzi ahari we (Paapa). Abajwekyerwa ba Vatikani nibashangwa buri hamwe, namunoonga omu kitebe ekikuru ekya Buraaya, omuri Brussels hamwe na Strasbourg. Nizita amaani mingi omu by`obutegyeki kandi emitima yaazo yona eri ahari Israeli namunonga Yerusaalemu.

N`amabaare hamwe n`iziina oihireho abo kuruga Amerika bo bayorekire ahu bemereire omu nshonga za Israeli omu kwendeza Abahaarabu. Omwe ahari bo n`omwebembezi wa Bufaraansa Jacques Chirac. Akaba atakaikiriza muntu weena kutaaha omu nshonga z`ihanga rye, nk`oku hatariho munyabutegyeki kuruga bugwa-izooba owabaire n`abaasa kuza Israeli omu kwa munaana 1996 kugambira gavumenti eki bashemereire kukora. Amakuru gakagira ngu Chirac akakabukira Nethanyahu. Akagamba aha kugarurwa aha bicweka ebya nyagirwe nangwa n`aha mwoga gwa Bufaraasa hamwe na Buraaya omu mahaanga aga rwagati ya burigwa-izooba aga Buharabu. Ebiro 25 okwa munaana akagarukamu omu kubuzibwa aha ki yagambire omuri Beirut, Lebanon, “Abakristaayo hamwe n`aba Isilaamu bashemereire kukwatanisa .” Omu mazima Israeli ekeebwa. Chirac, obu yabaire najweekwa obwa Purezidenti akanywegyera empeta ya archbishop wa Paris, orikweetwa karidinaali Lustiger. Ogu Lustiger akazaarwa abazaire ba Abayudaaya omuri Poland. Abazare bakokyebwa bahiira omu kaampu. Akaba aine emyaka 11, obu orutaro rw`ensi yoona rwahika omu Bufaraansa atyo akahinduka omu Katolika. Omu bunyeeto bwe ekibiina ky`aba Jesuuti bakamutwaara batandika kumurebereera. Ku yahindwiirwe karidinaali ebiro 10 okw`okubaanza, 1983, akagira “ninguma ndi omu Yudaaya.” Ekyo ka ni Ekigambo ky`okutangaaza!

Israeli, eya gyerizeho ngu emanywe entebe ya Paapa okwiiha obu yaahinduka ihaanga omu 1948, hati eine abazigu ab`omunda, abari kureebwa nka abombeki b`enkwatanisa eri rwaagati ya Vatikaani na Israeli. Ni Dr. David M. Jaeger owayoreirwe omuri Tel Aviv nka “Orthodox Jew”. Omu 1981 akahinduka yaaba omukatoliki, atyo yagumizamu yateemba ahaiguru, yaaba omwe aha kakiiko k`oku habura omuri Vatikani omu 1986. Ebiro 30 okw`ikumi n`ebiri, 1993, endagaano enkuru rwagati ya Israeli hamwe na Vatikaani ekateebwaho omukono omu ofiisi yensonga z`aheeru y`eihanga omu Yerusaalemu. Kwonka nosha ekyo ti kiri kumara. Buri kimwe kishemereire kuhikiriira, n`ahabw`ekyo Yerusaleemu neija kuhinduka eibaare eririkurema omu mahanga goona aga gyetoreire (Zek. 12:2-3).

Omu kwa kabiri, 1994, abakuungu 430 baabayudaaya n`abaKristaayo, hamwe n`aba puroffesa kuruga omu mahanga 91 bakabuganga omuri Yerusaleemu ahabw`oruteerane. Omuri bo hakaba harimu ba kadinaali 5, nangwa n`omwami Lustiger, abarikuruga omu rureembo 4, abeegyesa 9 ab`idaara rya ahaiguru, ba bishop 103, abegyesa 54 hamwe n`aba puroffesa biingi n`abebembei b`amadiini. Meeya wa Yerusaleemu owarugireho, omw. Teddy Kollek, akaba akyiinemu omuhiimbo yahiika n`okugira, “ku ntaryerebiire eki na amaisho gangye, nkaba ntari kubaasa kukikiriza.” Aha nshonga y`okwegaita omu by`obutegyeki hamwe n`by`ediini eyagambirwe nabi Danieli, egeitsirwemu »Ai Ruhanga wa Israeli, girira abantu baawe embabazi!” Ensi yoona ku eraabe ehumire ekyo nikishaasha, kwonka Abayudaaya ku baraabe batari kureeba, obwo n`obusaasi burengyesereize. Kwonka nk`oku turi kugambirwa (2Abakorinso 3), obu Israeli eriije kuhindurwa kugaruka owa MUKAMA eki bashwekire n kija kubarugaho.

Nk`oku ki kubaasa kureebwa omu bunabi bwa Bibuli, Israeli neija kugwa omu mutego gwa antikristo ori kweyeta »omureesi w`obusiingye« kandi bwanyima naija kutunga entebe ye omu hekaalu (2 Abatesalonika 2), obwe Kristo, Masiya ow`amazima, omuhi w`obusingye kandi omunyiginya w`obusingye Atakabeyorekire.

Aho, ahu Ruhanga wa Israeli Yayeretiire kumanywa nka »Otahwaho« kandi Akakireeta n`okuhandiikwa omu kiragiro ky`okubanza kandi n`ogundi murundi n`ogundi nk`omugyenzo ogutahwaho oguri kugaita ebiro n`ebiro, “Hurira, Ai Israeli: Otahwaho, Ruhanga waitu, Otahwaho n`Omwe!” – aho Ruhanga ow`obushatu naija kureetwa owaretsirweho enteekateeka ya Hellenist omu kyaasa kya 4, kwonka etari kumanywa omu byahandikirwe,. Bwanyima »obushatu« obugunzirweho omuntu nibwiija kureterwa Abayudaaya omu butongore. Enyikiriza yaabo eya amani eri omu bigambo ebi bina, “ADONAI ELOHENU ADONAI ECHAD – MUKAMA, RUHANGA WANGYE, MUKAMA N`OMWE.”

Nk`oku kyahandikirwe abanyamakuru, Paapa arangiriire emyaka eshatu ey`okwetebekanisa omu mwoyo, okurangirira »omwaka oguri kweera ogwa 2000«. Akaire aka ni kiija kutandikira Saande ey`okubanza omu kwa ikumi n`ebiri, 1 okw`ikumi n`ebiri, 1996. Omu »baruha ye ey`obutumwa« nagamba munonga aha myaka rukumi ey`omurundi gwa kashatu. “Emyaka eshatu, 1997 kuhika 1999, eshemereire kuba gumwe gw`Omwana, ogundi guri ogw`Omwoyo, ogwa kashatu gw`okuramya Isheboona. Omu mwaka gwa 2000 okuhimbisa kw`obushatu nikuteebwa rwagati y`obuhereza bw`aba katolika omuri rooma, omu nsi eri kweera n`amakanisa gaayo,” omuntu nabaasa kuhashoma. Tushemereire kwetegyereza egi nshonga yoona eki eri kumanyisa. Omu kutebeekanisa gye omwaka gw`okubanza, ogwa kabiri gw`Omwoyo Arikwera, ogwa kashatu Isheboona Naija kutuunga okuhimbisibwa. Aho kishemereire kworekwa ngu hariho abatahwaho bashatu abari oine okumanya kwona, oine amaani goona, ori buri hamwe. Kwonka Ruhanga nk`ogwo Tariho. Omuri Israeli n`aba tari Bakristaayo omu nsi, Ruhanga Atari wa Bibuli naija kubaho.

Omu »mwaka gw`okujaguza Obukristaayo« Yahaana Paulo owa kabirinaatebekanisa oruterane n`enyikiriza z`eki Kristaayo, ari kuzeeta kwiija “aha kihuro ky`okugaruka kw`okuzaarwa okwa Kristo okwa 2000.” Nk`oku kyateekateekirwe Vatikaani, boona bashemereire kwejumbiramu – ab`isilaamu, aba Buddiisiti, aba Hindu n`eziindi nyikiriza zetsirwe. Aba Hiindu hamwe n`aba Buddisiti biine obushatu obw`akare omu nsi. N`ahabw`ekyo nikijwaara gye omu nkora y`okwegaita omu nyikiriza zoona. Enkiiko z`omutaano ez`engyendo z`obukristaayo omu nsi yoona niziija kuba ziri Rooma hamwe na Yerusaleemu. Omu rurembo orukuru orwa Italy abagyenyi bari kwingana nk`obukaikuru 30 ni batekyerezibwa kwiija, kandi omuri Israeli nibatekyereza nka obukaikuru 5 n`ekicweka abari kwiija kutambura kuza omu nsi eri kweera.

Kwonka eki tikyo kyonka. Nk`oku kiri kumanywa, ekanisa enkatolika n`eyereetaho kuruga omu rukiiko rwa kabiri orwa Vatikaani eri kukozesa engamba y`eki protestanti, “Nitwiija kugamba orurimi rw`abeishe-emwe baitu aba twetaniiseho, kugira ngu babaase ku twetegyereza.” Abaana ba Ruhanga biine ekyeteengo ky`okuhurira orurimi rwa Ruhanga! Omutwe mukuru ogw`omtaano nigugira, “Abakatolika batwiire omugisha gw`okutandika »Okutambuza engiri 2000«. Nigugira, “Ensi yoona eine kutambuzibwamu engiri butsya ahansi y`akabonero k`ekikatolika.” Ebihandiko by`aba Protestanti abakuru abari kuhurira nibenda kugaruka omu Bukatolika n`ibimanyisa kihango. Ensonga ey`amaani eri ngu, “Luther akaba agyendereire kubaganisamu Ekanisa?” Ab`ebembezi ba amakanisa aga zarukiremu n`okwegyendesereza kw`amaani nigagarura ematsyo gaago aha bibero bya nyina zaago ahu gaarugire. N`ahabw`ekyo omu maisho hatairwemu »Enaama, Babulooni eya maani« (Okushuuruurwa 17) – kirimaani ey`aha muheru omu mwoyo eri kuvuga amaani g`ensi, nk`oku kri kushobororwaho gye. Ai Ruhanga, gira embabazi kandi reka abantu bawe beetwe kurugayo juba (Okush. 18:1-4)!

Na Paapa aine ekihika ky`okwikirizisana Ekanisa na sayaansi. “Paapa naikiriza okuhangwa kw`omuntu okurabira omu kuhinduka kw`enyamishwa (evolution theory)” nigwo mutwe gw`ekitabo, ahu okubaho kw`ensi ni kumanywa nk`omurimo gw`okuhanga. Amagyezi masya “omu myaka 13 ey`okucondooza n`eyoreka ngu » okuhangwa kw`omuntu okurabira omu kuhinduka kw`enyamishwa (evolution theory)« n`ey`okutebereza.” Ahari boona abaana ba Ruhanga kihikire obutwiire bwona ekyahandikrwe aha kuhangwa kw`nsi omuri Bibuli. Ruhanga Akahanga omuntu omu kishushani kye, kandi Ruhanga Akahanga ebihangirwe byona, kandi byona bitwiire nibizaara kuhikira kimwe n`ahati. Tikwe kiri? Nikibasika kita ahamwe kugira ngu “Ruhanga Akahanga” kandi ahandi okikiriza enyikiriza eri kugira ngu Ruhanga Tariho? Ni Babuloni omu bunaku bw`aha muheru ahu bona bari kushanga omwanya gwaabo.

Orukiiko rw`amakanisa ag`etereine omu 1991 omuri Nürnberg, Bugirimaani, ebihandiko 8 bikahandiikwa aha bikwatireine n`okujaguza ba Ruhanga b`obushatu kandi bikamuhongerwa. Okutandikaho »ba Ruhanga b`obushatu«, »Obushatu« n`ebindi n`ebindi tihiine ahu biri kushangwa n`akakye omu Bibuli. Emirundi 6,700 omu ndagaano enkuru nitushangamu Ekigambo »MUKAMA Ruhanga« kikozesiibwe omu bukye (singular). Emirundi etari kubarwa nitushoma ahari Ruhanga wenka. Entumwa Paulo aha kutandika n`aha kuhendera kw`amabaruha ge, akaramutsya abebembezi b`amakanisa, ahandikire nk`oku kishemereire kuba kihikire okuhitsya n`ahati n`ebiro byona, “Obutoosha ku tuba nitubashabira, tusiima Ruhanga, Ishe wa MUKAMA waitu Yesu Kristo…” (Kol. 1:3). “Ruhanga ow`obwengye omwe wenka aheebwa ekitiinisa ebiro byona ahabwa Yesu Kristo. Amiina.” (Abarooma 16:27). Entumwa yuda nawe nahendera ebaruha ye omu muriingo nigo gumwe, “Ruhanga ogwo omwe wenka, Omujuni waitu owaatujunire ahabwa Yesu Kristo MUKAMA waitu, aheebwe ekitiinisa eky`obukama bwe n`obutegyeki n`obushoboorozi, ebi yaabaire aine ira ryona, hati n`ebiro byona. Amiina. (Omushororoongo 25).

Entumwa, namunoonga Petero hamwe na Paulo, omu mabaruha gaabo ni bahimbisa Ruhanga, Isheboona kurabira omuri Yesu Kristo, MUKAMA waitu. Reka ekyahandikirwe kyegambiriire, “Ruhanga asiimwe, Ishe wa MUKAMA waitu Yesu Kristo…” (Abaefeso 1:3; 1 Petero 1:3 n`ahandi n`ahandi).

Tihariho Ruhanga omu iguru oraziire ondiijo muntu ari Ruhanga, nk`oku kyarangiriirwe omu nkiiko zitari zimwe na zimwe. Nangwa n`engamba »omwana otahwaho« terimu omu Bibuli, kureka »Isheboona Otahwaho«. Ebyo byoona ni enyikiriza y`ekikafiiri omu Bakristaayo aba bihwabihirwe kandi baahabisiibwe eki bakurwanisa okuhitsya aha kufa. Ruhanga n`OMWE kuruga omu kutandika okuhitsya omu butahwaho. Ayeyorekire, buzimazima, omu miriingo mingi. Ahabw`okujunwa kwiitu Akatweshuurirwa nka Isheboona ari omu Iguru, nk`Omwana omu nsi kandi kurabira omu Mwoyo Arikwera.

Omu nteraane za Karizimatiki nibegamira munonga kuhangutsya Omwoyo Arikwera ahu hatari n`eky`okureberaho na kimwe ekiri kushangwa omu Bibuli. N`ahabw`ekyo, tushemereire kuta ebintu nk`ebyo omu kugyezesibwa kandi tugyeregyeranise ebiriyo ni bikorwa hamwe na muheru y`obushoborozi bw`Ekigambo kya Ruhanga. Ti bibiina by`aba Pentekooti, ti bakarizimatiki ngu nirwo rupimo – ekyo nikyo kyahandikirwe ekirikwera, Ekigambo kya Ruhanga ekiri kugumaho ebiro n`ebiro.

Omu nteraane z`obw`egaitsi eza karizimatiki omuntu nabaasa kuhurira, “Mutima Orikwera, ninkukunda. Mutima Orikwera, ni nkuramya. Mutima Orikwera, ninkuhobera.” N`ebindi n`ebindi. Ebi byona tibiri bya Bibuli n`akakye. Ruhanga n`omwe, Ou okuhimbisa n`ekitinisa bishemereire. Ebi nibyo bigambo ebiri kuruga omu kanwa ka MUKAMA waitu omu ndagaano entsya, “Kwonka obunaku nibwija, kandi bwahikire, obu abaramya ab`amazima bariramizamu Isheboona omu Mwoyo n`omu mazima; ahakuba Isheboona asherura abari nk`abo kumuramya. Ruhnaga n`Omwoyo, kandi abamuramya bashemereire kumuramiza omu Mwoyo n`omu mazima.” (Yohaana 4:23-24).omwoyo Arikwera Niwe Mwoyo wa Ruhanga. Omwoyo Orikwera Niwe omwe Owabiire nagyendagyenda ahaiguru y`amaizi omu bunaku bw`okuhanga (Okutandika 1). Omwoyo Orikwera akaba aija ahari baanabi. Omwoyo ogwe niwe omwe owaizire aha Mwana wa Ruhanga ahanyima y`okubatizibwa (Mat.3:17), ahu obwijwiire obwa Ruhanga obu bwamutuuramu (Col.2:9). Omwoyo niwe omwe Akashuma nk`amaani ga Ruhanga omu Kanisa aha kiro kya Pentekooti. Aho niho Ruhanga Yayetahiire omu bikiriza. Nk`oku yayeshuuriirwe omu mucunguzi, ari kureebwa kushushaniky`omu biri gw`omuntu omu ni, Nagaruka Ayeyoreka n`Omwoyo Arikwera omu bacungwiirwe.

Hariho amakuru gari kushemeza kuruga omu nsi yoona gari kutugambira ahu obunabi bwa Bibuli bwahika. Agomugasho nigaruga omu Vatikani hamwe na Israeli. “Ekibuga kya Vatikani” nobuhango bwakyo buri kwingana hiika nka 110 hamwe nabatuuze baakyo 469 niryo ihaanga eri rikukirayo obukye omu nsi, kwonka ryiine obushoboorozi omu bagabe hamwe nabebembezi bomu ns inkoku kyahandikirwe omu kitabo ky`okushuuruurwa.

Ekibuga ekyobekirwe aha bushozi mushanju omu mazima nobutandikiro bwbyobutegyeki, ebyobushubuzi hamwe nebyediini. Omu byamakuru ga buriijo hamwe nebyempurizana byemiriingo miingi »ebiri kushoboroora ahari Paapa « nibyo bikuba birimu. Abanyabutegyeki bona omu nsi hamwe naabo aba burigwa-izooba eya haihi nibaroonda obuganzi ahari we (Paapa). Abajwekyerwa ba Vatikani nibashangwa buri hamwe, namunoonga omu kitebe ekikuru ekya Buraaya, omuri Brussels hamwe na Strasbourg. Nizita amaani mingi omu byobutegyeki kandi emitima yaazo yona eri ahari Israeli namunonga Yerusaalemu.

Namabaare hamwe niziina oihireho abo kuruga Amerika bo bayorekire ahu bemereire omu nshonga za Israeli omu kwendeza Abahaarabu. Omwe ahari bo nomwebembezi wa Bufaraansa Jacques Chirac. Akaba atakaikiriza muntu weena kutaaha omu nshonga zihanga rye, nkoku hatariho munyabutegyeki kuruga bugwa-izooba owabaire nabaasa kuza Israeli omu kwa munaana 1996 kugambira gavumenti eki bashemereire kukora. Amakuru gakagira ngu Chirac akakabukira Nethanyahu. Akagamba aha kugarurwa aha bicweka ebya nyagirwe nangwa naha mwoga gwa Bufaraasa hamwe na Buraaya omu mahaanga aga rwagati ya burigwa-izooba aga Buharabu. Ebiro 25 okwa munaana akagarukamu omu kubuzibwa aha ki yagambire omuri Beirut, Lebanon, “Abakristaayo hamwe naba Isilaamu bashemereire kukwatanisa .” Omu mazima Israeli ekeebwa. Chirac, obu yabaire najweekwa obwa Purezidenti akanywegyera empeta ya archbishop wa Paris, orikweetwa karidinaali Lustiger. Ogu Lustiger akazaarwa abazaire ba Abayudaaya omuri Poland. Abazare bakokyebwa bahiira omu kaampu. Akaba aine emyaka 11, obu orutaro rwensi yoona rwahika omu Bufaraansa atyo akahinduka omu Katolika. Omu bunyeeto bwe ekibiina kyaba Jesuuti bakamutwaara batandika kumurebereera. Ku yahindwiirwe karidinaali ebiro 10 okwokubaanza, 1983, akagira “ninguma ndi omu Yudaaya.” Ekyo ka ni Ekigambo kyokutangaaza!

Israeli, eya gyerizeho ngu emanywe entebe ya Paapa okwiiha obu yaahinduka ihaanga omu 1948, hati eine abazigu abomunda, abari kureebwa nka abombeki benkwatanisa eri rwaagati ya Vatikaani na Israeli. Ni Dr. David M. Jaeger owayoreirwe omuri Tel Aviv nka “Orthodox Jew”. Omu 1981 akahinduka yaaba omukatoliki, atyo yagumizamu yateemba ahaiguru, yaaba omwe aha kakiiko koku habura omuri Vatikani omu 1986. Ebiro 30 okwikumi nebiri, 1993, endagaano enkuru rwagati ya Israeli hamwe na Vatikaani ekateebwaho omukono omu ofiisi yensonga zaheeru yeihanga omu Yerusaalemu. Kwonka nosha ekyo ti kiri kumara. Buri kimwe kishemereire kuhikiriira, nahabw`ekyo Yerusaleemu neija kuhinduka eibaare eririkurema omu mahanga goona aga gyetoreire (Zek. 12:2-3).

Omu kwa kabiri, 1994, abakuungu 430 baabayudaaya nabaKristaayo, hamwe naba puroffesa kuruga omu mahanga 91 bakabuganga omuri Yerusaleemu ahabworuteerane. Omuri bo hakaba harimu ba kadinaali 5, nangwa nomwami Lustiger, abarikuruga omu rureembo 4, abeegyesa 9 abidaara rya ahaiguru, ba bishop 103, abegyesa 54 hamwe naba puroffesa biingi nabebembei bamadiini. Meeya wa Yerusaleemu owarugireho, omw. Teddy Kollek, akaba akyiinemu omuhiimbo yahiika nokugira, “ku ntaryerebiire eki na amaisho gangye, nkaba ntari kubaasa kukikiriza.” Aha nshonga yokwegaita omu byobutegyeki hamwe nbyediini eyagambirwe nabi Danieli, egeitsirwemu »Ai Ruhanga wa Israeli, girira abantu baawe embabazi!” Ensi yoona ku eraabe ehumire ekyo nikishaasha, kwonka Abayudaaya ku baraabe batari kureeba, obwo nobusaasi burengyesereize. Kwonka nk`oku turi kugambirwa (2Abakorinso 3), obu Israeli eriije kuhindurwa kugaruka owa MUKAMA eki bashwekire n kija kubarugaho.

Nkoku ki kubaasa kureebwa omu bunabi bwa Bibuli, Israeli neija kugwa omu mutego gwa antikristo ori kweyeta »omureesi wobusiingye« kandi bwanyima naija kutunga entebe ye omu hekaalu (2 Abatesalonika 2), obwe Kristo, Masiya owamazima, omuhi wobusingye kandi omunyiginya w`obusingye Atakabeyorekire.

Aho, ahu Ruhanga wa Israeli Yayeretiire kumanywa nka »Otahwaho« kandi Akakireeta nokuhandiikwa omu kiragiro kyokubanza kandi nogundi murundi nogundi nkomugyenzo ogutahwaho oguri kugaita ebiro nebiro, “Hurira, Ai Israeli: Otahwaho, Ruhanga waitu, Otahwaho nOmwe!” – aho Ruhanga owobushatu naija kureetwa owaretsirweho enteekateeka ya Hellenist omu kyaasa kya 4, kwonka etari kumanywa omu byahandikirwe,. Bwanyima »obushatu« obugunzirweho omuntu nibwiija kureterwa Abayudaaya omu butongore. Enyikiriza yaabo eya amani eri omu bigambo ebi bina, “ADONAI ELOHENU ADONAI ECHAD – MUKAMA, RUHANGA WANGYE, MUKAMA N`OMWE.”

Nkoku kyahandikirwe abanyamakuru, Paapa arangiriire emyaka eshatu eyokwetebekanisa omu mwoyo, okurangirira »omwaka oguri kweera ogwa 2000«. Akaire aka ni kiija kutandikira Saande eyokubanza omu kwa ikumi nebiri, 1 okwikumi nebiri, 1996. Omu »baruha ye eyobutumwa« nagamba munonga aha myaka rukumi eyomurundi gwa kashatu. “Emyaka eshatu, 1997 kuhika 1999, eshemereire kuba gumwe gwOmwana, ogundi guri ogwOmwoyo, ogwa kashatu gwokuramya Isheboona. Omu mwaka gwa 2000 okuhimbisa kwobushatu nikuteebwa rwagati yobuhereza bwaba katolika omuri rooma, omu nsi eri kweera namakanisa gaayo,” omuntu nabaasa kuhashoma. Tushemereire kwetegyereza egi nshonga yoona eki eri kumanyisa. Omu kutebeekanisa gye omwaka gwokubanza, ogwa kabiri gwOmwoyo Arikwera, ogwa kashatu Isheboona Naija kutuunga okuhimbisibwa. Aho kishemereire kworekwa ngu hariho abatahwaho bashatu abari oine okumanya kwona, oine amaani goona, ori buri hamwe. Kwonka Ruhanga nkogwo Tariho. Omuri Israeli n`aba tari Bakristaayo omu nsi, Ruhanga Atari wa Bibuli naija kubaho.

Omu »mwaka gwokujaguza Obukristaayo« Yahaana Paulo owa kabirinaatebekanisa oruterane nenyikiriza zeki Kristaayo, ari kuzeeta kwiija “aha kihuro kyokugaruka kwokuzaarwa okwa Kristo okwa 2000.” Nkoku kyateekateekirwe Vatikaani, boona bashemereire kwejumbiramu – abisilaamu, aba Buddiisiti, aba Hindu neziindi nyikiriza zetsirwe. Aba Hiindu hamwe naba Buddisiti biine obushatu obwakare omu nsi. Nahabwekyo nikijwaara gye omu nkora yokwegaita omu nyikiriza zoona. Enkiiko zomutaano ezengyendo zobukristaayo omu nsi yoona niziija kuba ziri Rooma hamwe na Yerusaleemu. Omu rurembo orukuru orwa Italy abagyenyi bari kwingana nkobukaikuru 30 ni batekyerezibwa kwiija, kandi omuri Israeli nibatekyereza nka obukaikuru 5 nekicweka abari kwiija kutambura kuza omu nsi eri kweera.

Kwonka eki tikyo kyonka. Nkoku kiri kumanywa, ekanisa enkatolika neyereetaho kuruga omu rukiiko rwa kabiri orwa Vatikaani eri kukozesa engamba yeki protestanti, “Nitwiija kugamba orurimi rwabeishe-emwe baitu aba twetaniiseho, kugira ngu babaase ku twetegyereza.” Abaana ba Ruhanga biine ekyeteengo ky`okuhurira orurimi rwa Ruhanga! Omutwe mukuru ogwomtaano nigugira, “Abakatolika batwiire omugisha gwokutandika »Okutambuza engiri 2000«. Nigugira, “Ensi yoona eine kutambuzibwamu engiri butsya ahansi yakabonero kekikatolika.” Ebihandiko byaba Protestanti abakuru abari kuhurira nibenda kugaruka omu Bukatolika nibimanyisa kihango. Ensonga eyamaani eri ngu, “Luther akaba agyendereire kubaganisamu Ekanisa?” Abebembezi ba amakanisa aga zarukiremu nokwegyendesereza kwamaani nigagarura ematsyo gaago aha bibero bya nyina zaago ahu gaarugire. Nahabwekyo omu maisho hatairwemu »Enaama, Babulooni eya maani« (Okushuuruurwa 17) – kirimaani eyaha muheru omu mwoyo eri kuvuga amaani gensi, nk`oku kri kushobororwaho gye. Ai Ruhanga, gira embabazi kandi reka abantu bawe beetwe kurugayo juba (Okush. 18:1-4)!

Na Paapa aine ekihika kyokwikirizisana Ekanisa na sayaansi. “Paapa naikiriza okuhangwa kwomuntu okurabira omu kuhinduka kwenyamishwa (evolution theory)” nigwo mutwe gwekitabo, ahu okubaho kwensi ni kumanywa nkomurimo gwokuhanga. Amagyezi masya “omu myaka 13 eyokucondooza neyoreka ngu » okuhangwa kwomuntu okurabira omu kuhinduka kwenyamishwa (evolution theory)« neyokutebereza.” Ahari boona abaana ba Ruhanga kihikire obutwiire bwona ekyahandikrwe aha kuhangwa kwnsi omuri Bibuli. Ruhanga Akahanga omuntu omu kishushani kye, kandi Ruhanga Akahanga ebihangirwe byona, kandi byona bitwiire nibizaara kuhikira kimwe nahati. Tikwe kiri? Nikibasika kita ahamwe kugira ngu “Ruhanga Akahanga” kandi ahandi okikiriza enyikiriza eri kugira ngu Ruhanga Tariho? Ni Babuloni omu bunaku bwaha muheru ahu bona bari kushanga omwanya gwaabo.

Orukiiko rwamakanisa agetereine omu 1991 omuri Nürnberg, Bugirimaani, ebihandiko 8 bikahandiikwa aha bikwatireine nokujaguza ba Ruhanga bobushatu kandi bikamuhongerwa. Okutandikaho »ba Ruhanga bobushatu«, »Obushatu« nebindi nebindi tihiine ahu biri kushangwa nakakye omu Bibuli. Emirundi 6,700 omu ndagaano enkuru nitushangamu Ekigambo »MUKAMA Ruhanga« kikozesiibwe omu bukye (singular). Emirundi etari kubarwa nitushoma ahari Ruhanga wenka. Entumwa Paulo aha kutandika naha kuhendera kwamabaruha ge, akaramutsya abebembezi bamakanisa, ahandikire nkoku kishemereire kuba kihikire okuhitsya nahati nebiro byona, “Obutoosha ku tuba nitubashabira, tusiima Ruhanga, Ishe wa MUKAMA waitu Yesu Kristo…” (Kol. 1:3). “Ruhanga ow`obwengye omwe wenka aheebwa ekitiinisa ebiro byona ahabwa Yesu Kristo. Amiina.” (Abarooma 16:27). Entumwa yuda nawe nahendera ebaruha ye omu muriingo nigo gumwe, “Ruhanga ogwo omwe wenka, Omujuni waitu owaatujunire ahabwa Yesu Kristo MUKAMA waitu, aheebwe ekitiinisa ekyobukama bwe nobutegyeki nobushoboorozi, ebi yaabaire aine ira ryona, hati nebiro byona. Amiina. (Omushororoongo 25).

Entumwa, namunoonga Petero hamwe na Paulo, omu mabaruha gaabo ni bahimbisa Ruhanga, Isheboona kurabira omuri Yesu Kristo, MUKAMA waitu. Reka ekyahandikirwe kyegambiriire, “Ruhanga asiimwe, Ishe wa MUKAMA waitu Yesu Kristo…” (Abaefeso 1:3; 1 Petero 1:3 nahandi nahandi).

Tihariho Ruhanga omu iguru oraziire ondiijo muntu ari Ruhanga, nkoku kyarangiriirwe omu nkiiko zitari zimwe na zimwe. Nangwa nengamba »omwana otahwaho« terimu omu Bibuli, kureka »Isheboona Otahwaho«. Ebyo byoona ni enyikiriza yekikafiiri omu Bakristaayo aba bihwabihirwe kandi baahabisiibwe eki bakurwanisa okuhitsya aha kufa. Ruhanga nOMWE kuruga omu kutandika okuhitsya omu butahwaho. Ayeyorekire, buzimazima, omu miriingo mingi. Ahabwokujunwa kwiitu Akatweshuurirwa nka Isheboona ari omu Iguru, nkOmwana omu nsi kandi kurabira omu Mwoyo Arikwera.

Omu nteraane za Karizimatiki nibegamira munonga kuhangutsya Omwoyo Arikwera ahu hatari nekyokureberaho na kimwe ekiri kushangwa omu Bibuli. Nahabwekyo, tushemereire kuta ebintu nkebyo omu kugyezesibwa kandi tugyeregyeranise ebiriyo ni bikorwa hamwe na muheru yobushoborozi bwEkigambo kya Ruhanga. Ti bibiina byaba Pentekooti, ti bakarizimatiki ngu nirwo rupimo – ekyo nikyo kyahandikirwe ekirikwera, Ekigambo kya Ruhanga ekiri kugumaho ebiro n`ebiro.

Omu nteraane zobwegaitsi eza karizimatiki omuntu nabaasa kuhurira, “Mutima Orikwera, ninkukunda. Mutima Orikwera, ni nkuramya. Mutima Orikwera, ninkuhobera.” Nebindi nebindi. Ebi byona tibiri bya Bibuli nakakye. Ruhanga nomwe, Ou okuhimbisa nekitinisa bishemereire. Ebi nibyo bigambo ebiri kuruga omu kanwa ka MUKAMA waitu omu ndagaano entsya, *“Kwonka obunaku nibwija, kandi bwahikire, obu abaramya abamazima bariramizamu Isheboona omu Mwoyo nomu mazima; ahakuba Isheboona asherura abari nkabo kumuramya. Ruhnaga nOmwoyo, kandi abamuramya bashemereire kumuramiza omu Mwoyo nomu mazima.” (Yohaana 4:23-24).*omwoyo Arikwera Niwe Mwoyo wa Ruhanga. Omwoyo Orikwera Niwe omwe Owabiire nagyendagyenda ahaiguru yamaizi omu bunaku bwokuhanga (Okutandika 1). Omwoyo Orikwera akaba aija ahari baanabi. Omwoyo ogwe niwe omwe owaizire aha Mwana wa Ruhanga ahanyima yokubatizibwa (Mat.3:17), ahu obwijwiire obwa Ruhanga obu bwamutuuramu (Col.2:9). Omwoyo niwe omwe Akashuma nkamaani ga Ruhanga omu Kanisa aha kiro kya Pentekooti. Aho niho Ruhanga Yayetahiire omu bikiriza. Nkoku yayeshuuriirwe omu mucunguzi, ari kureebwa kushushanikyomu biri gwomuntu omu ni, Nagaruka Ayeyoreka nOmwoyo Arikwera omu bacungwiirwe.