To ota ṣidopotọ mẹ, mí mọ odohia hiadonu ṣidopo tintan lẹ tọn. To owé “Osọhia Hiadonu Ṣinawe lẹ tọn” mẹ, yè dọhó do yé ji titegbe. Enẹwutu, mí na dóalọ yé go to kleun mẹ kẹdẹdilé mí ko basi dó po owẹn whèta agùn ṣinawe lẹ tọn po.

Do ayi e go, to hiadonu ẹnẹ tintan lẹ mẹ, yè do osọ́kuntọ de hia, ṣigba osọ́ nọ tindo ninọ̀mẹ alọpãlọpa lẹ to whepoponu. Enẹwutu, núhe go mí na payi to kọ̀ndopọ́ he lọ mẹ wẹ yín dọ, núdidá gbẹte ẹnẹlẹ ṣite to Jiwheyẹwhe de to ofìn lọ nukọn, podọ osọ́kuntọ ẹnẹlẹ tin to awà awetọ ji bo to kẹ̀ntọ lọ sẹ̀n. Do ayi e go, sọn dòdó ojlẹ lẹ tọn, tadena osọ́ tọn to whepoponu wẹ nado dègbe awhànfunfun tọn. To ofi, mí mọ kẹ̀ntọ Klisti tọn he bẹ́ núyiwà sinsẹ̀n etọn tọn jẹagọ̀do, núyiwà awhàngbigba Oklunọ mítọn Jesu Klisti tọn go to aigba ji to ofi.

Yẹwhegán Zekalia dọhó do osọ́ ẹnẹ he yè dohia to godo po kẹkẹfọ ẹnẹ po (ZEKALIA 2 po ota 6 po). Ninọ̀mẹ dopo lẹ lọ yín mimọ po osọ́ ẹnẹlẹ po to hiadonu ẹnẹlẹ mẹ. To Owé Zekalia tọn mẹ, yè dọhó do gbigbado po homẹkẹn Ju lẹ tọn po ji, podọ owé Osọhia lọ tọn dọhó do homẹkẹn po awhàn po jẹagọ̀do Agùn nugbo lọ go. Huhlọn gbigbọ mawé tọn he lọ to azọ́nwà to Ahọludù Lomunu lẹ tọn mẹ nado vàsúdo bo sọ dohomẹkẹn Islaẹli, na yé omẹ nẹlẹ dopolọ wẹ to homẹkẹndo Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lọ sọn bibẹ́nu. Do ayi e go, mẹhe nọ vlẹ́ Klisti lọ nọ hẹ́ osọ́ vòvo donu ẹnẹ ji. Podọ whepoponu wẹ ninọ̀mẹ etọn nọ dọhó nukọnyìyì tọn to asiko delẹ mẹ.

Yẹwhegán Joẹli mọ huhlọn vàsúdo tọn helẹ, ehe yín huhlọn agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn lẹ, kẹdẹdi owán vòvo donu ẹnẹ he nọ dùnú súdo lẹ: enẹlẹ wẹ ahli, obọ̀, owẹ̀n po agbonọpatin po (JOẸLI 1:4). Do ayi e go, Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lọ nọtena Klisti to gọ́fla Etọn mẹ. Ewọ lọ wẹ Atin Sinsẹ́nnọ lọ, ehe yín Atin Ogbẹ̀ tọn, míwlẹ sọ tin to Ewọ mẹ. Ewọ lọ wẹ Vệntin, míwlẹ sọ wẹ alà lẹ (JOHANU 15). Do ayi e go, kẹ̀ntọ lọ ko tẹnpọ́n nado và Atin Sinsẹ́nnọ wiwé he lọ sùdo to ninọ̀mẹ ẹnẹlẹ mẹ gbọn osọ́kuntọ ẹnẹlẹ dali, ṣigba Jiwheyẹwhe dopagbè gbọn yẹwhegán dopolọ dali, nado gọ̀ Atin he lọ wá (JOẸLI 2:25).

Dinvie, hiadonu atọ̀n tintan lẹ ko biọ otànhó mẹ dote to whenuena hiadonu ẹnẹtọ lọ yín dindlẹn biọ vivọnu Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lọ mẹ. Podọ hiadonu atọ́ntọ tin na ede, dilé mí na mọ dó po Ju lẹ po. Podọ hiadonu ṣidopotọ lọ yín dindlẹn biọ vivọnu ojlẹ homẹgble whẹdida tọn mẹ. Podọ hiadonu ṣinawetọ lọ kàn whẹdida pẹ̀ngbè ṣinawe lẹ tọn he na biọ whenu hiadonu ṣidopotọ lọ tọn mẹ.

Ohiadonu tintan
Agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ to ninọ̀mẹ etọn tintan lọ mẹ:
Bibẹ́nu he ma tindo tùnmẹ

Whenuena Lẹngbọvu lọ to awuwle nado hùn hiadonu tintan lọ, dopo to mẹdidá ẹnẹlẹ lọ mẹ dawhá ogbè lélé po ogbè wanyinyẹn osò tọn de po, dọmọ: “Yẹn sọ mọ, bo pọ́n, osọ́ wéwé de; ewọ he sinai to e ji sọ tindo ogá dopo; yè sọ yí ojẹgbakun de nệ: é sọ tọ́njẹgbonu to awhàngbigba mẹ, podọ nado gbawhàn” (OSỌHIA 6:2).

To godo oyẹ he lọ tọn, mẹdepope matin he sọgan lẹn onú ylankan de, adavo e yín hùndohia gbọn Gbigbọ Wiwé dali. Do ayi e go, ehe wẹ bibẹ́nu huhlọn agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn to ninọ̀mẹ etọn tintan lọ mẹ. Ninọ̀mẹ osọ́ wéwé he lọ tọn to didohia jẹnukọn dọ, gbigbọ lọ yín núplọ́nmẹ homẹvọnọ tọn de bo ma sọ kudiho gbọn ohùn dali. Jẹnukọn, e ma ko yín mọ, na ewọ matindo huhlọn aihọn tọn to bibẹnu wutu gba. Podọ núyiwà he lọ do ede hia to ninọ̀mẹ sinsẹ̀n tọn de mẹ podọ to ninọ̀mẹ yisenọ tọn de mẹ. To whenẹnu, osọ́kuntọ lọ yín didohia di mẹklọ́tọ de. Na ewọ tindo ogá ehe matindo owhán de to e mẹ, ṣigba enẹ lọ to didohia dọ nùzántọ de wẹ ewọ. Nado zánnù jẹagọ̀do Oyín Klisti tọn He yín “Ohó Jiwheyẹwhe tọn” go (OSỌHIA 19:13), kẹ̀ntọ lọ matindo oyín de gba, adavo azọ́nyínkọ lẹ kẹdẹ.

Do ayi e go, Paul ko dọhó gbẹtọ nẹlẹ tọn dote, yèdọ yé he na sọawúhia po oplọ́n jonọ lẹ po bo nasọ dọ̀n núplọ́ntọ lẹ do yédelẹ de (OWALỌ 20:29-31). Núyiwà sinsẹ̀n tọn he lọ ma na dẹ̀n nado lá Jesu devo, kavi Wẹndagbe devo gba, ewọ sọ tin to aṣẹpipa huhlọn gbigbọ devo de tọn glọ́ (2 KỌLINTINU 11:3-4). Ehelẹ pó tin to gbonu na Ohó lọ po Wẹndagbe Klisti tọn po, podọ enẹwutu, e tin to dẹ̀hodo de glọ́ (GALATIA 1:6-9). Do ayi e go, e ma tlẹ jẹ dọ, yé ni yín apọsteli, kavi nado wàzọ́n de to otẹn Klisti tọn mẹ gba (2 KỌLINTINU 11:13-15). Na Agùn nugbo he yín didó do Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji, nọ dindona núyiwà lalonọ lẹ to whepopo, bo sọ nọ zé yé jlẹdo owẹn lọ po zinzán apọsteli tintan lẹ tọn po go, to whenẹnu, yé nọ mọ mẹplọ́ntọ helẹ di lalonọ lẹ (OSỌHIA 2:2).

Whenuena nukọnyìyì lọ gbẹ́sọ to susudeji, núplọ́nmẹ Nikolaitani tọn he jẹagọ̀do Owé Wiwé lẹ po núdepope he yé to wiwà lẹ po yín kinkọ̀ndai do ota dopo ji, podọ ehe dóna dó Yisenọ sinsẹ̀n gbẹpipli tintan tọn lẹ tọn hia. Enẹ lọ kẹdẹ godo wẹ ewọ na mọ jẹgbakún de yí te. Enẹwutu, oplọ́n lẹ po wiwà lẹ po ma sọgan yín núhe yè na ṣinyọn ojẹgbakunna gba, adavo gbẹtọ he mẹ yè do yé hia te kẹdẹ. Dawe lalonọ he lọ po núyíwà etọn po to nukọnyì nado hoavùn bo sọ gbawhàn yisenọ nugbo lẹ tọn.

Nukọnyìyì he yè dohia to hiadonu tintan mẹ yín kiklo biọ owhè kanwe-ko tintan lẹ mẹ. To ninọ̀mẹ lẹpo mẹ, nukọnyìyì he tọ́nsọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ wẹ alọkẹyí to titò lẹpo, yèdọ ehe yín ogándùdù, kaka jẹ whenuena e wá lẹzùn agùn aihọn tọn he yè yọ́nẹn po jlọjẹ huhlọn aigba ji tọn po sọn asiko Kọnstantẹn tọn mẹ. Podọ sọn whenẹnu yì, agùn nọ to otò lọ sẹ̀n mọ otò lọ lọsu sọ nọ sẹ̀n agùn lọ ga. Dinvie, hiadonu tintan lọ yí whenu whèta agùn atọ̀n tintan lẹ tọn.

Do ayi e go, sọn whẹ́whẹ́whenu, huhlọn agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn tin agọ̀ do Agùn nugbo Jesu Klisti tọn lọ go. Ewọ sọ ṣẹ̀ to ninọ̀mẹ he sọawúhia pẹvi de mẹ dogbọn núplọ́nmẹ Nikolaitani tọn dali (OSỌHIA 2:6). Enẹwutu, Johanu dọhó do alà he lọ go dilé é wlán dó dọ, “Yé tọ́nsọn míde jẹgbonu, ṣigba yé matin to mí mẹ gba…” (1 JOHANU 2:19). Dinvie, yé he lẹn dọ yisenọ wẹ yé lẹpo, yín bublú gbọn kẹ̀ntọ lọ dali to godo he yé ko klán sọn agùn Biblu mẹ tọn go bo ko sọ tọ́njẹgbonu yì. To enẹgodo, yé lẹzùn wẹnyannú na núplọ́nmẹ Balaami tọn (OSỌHIA 2:14), ehe hẹn okú gbigbọ mẹ tọn wá, podọ to vivọnu, yé jiya to alọ Jẹzebẹli he yín yẹwhegán yọnnu lalonọ de (OSỌHIA 2:20) tọn mẹ he ko yín nukọntọ yétọn gbigbọnọ.

Ohiadonu awetọ
Agọ̀jẹdo-Klistigotọ to ninọ̀mẹ etọn awetọ lọ:
Huhlọn zinzán po ohùn kọ̀ndai po

Whenuena yè hùn hiadonu awetọ lọ, mẹdidá gbẹte awetọ lọ, dawhá bo dọmọ, “Sẹ̀ wá pọ́n! Osọ́ devo de sọ tọ́njẹgbonu, he divệ: yè sọ yí huhlọnna ewọ he sinai to e ji, nado dè jijọho sọn aigba ji, podọ na yé ni to yénọzo hù: yè sọ yí ohi daho de do alọ mẹ nệ” (OSỌHIA 6:4).

Do ayi e go, Johanu ma mọ osọ́ wéwé to ofi kẹdẹdi to ninọ̀mẹ tintan tọn mẹ gba, adavo ehe divệ de. Na ojlẹ nado nọ̀ jijọho mẹ hẹ kọmẹnu yetọn lẹ ko juwáyì mlẹnmlẹn. Enẹwutu, nukọnyìyì sinsẹ̀n gbigbọnọ he yín agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn to ohó po wiwà po mẹ ko tindo huhlọn aihọn mẹ tọn lẹpo, podọ to whenẹnu, homẹkẹndido yisenọ nugbo lẹ tọn ṣẹ̀ bọ yè sọ ṣẹ̀ ohi zán. Kẹdẹdilé omẹ lẹpo ko mọdona sọn otànhó agùn tọn mẹ dó, ohùn susu gedegede yín kinkọ̀ndai gbọn núyiwá nukuntitọ́n agùn gbẹpiplinọ lẹ tọn dali.

Osọ́kuntọ he lọ matindo Ohó Jiwheyẹwhe tọn di Ohi Gbigbọ tọn lọ gba, ṣigba ewọ to ohi aihọn tọn zán gbọn huhlọn aihọn tọn dali. Enẹwutu, yè dè jijọho sọn aigba ji, podọ to whenẹnu, akọta lẹ po whẹndo lẹ po ṣẹ̀ avùnho hẹ yénọzo lẹ to oyín sinsẹ̀n bibasi tọn mẹ. Dinvie, to ninọ̀mẹ awetọ huhlọn sinsẹ̀n tọn podọ agọ̀jẹdo-Klistigotọ tọn he yín didohia gbọn osọ́kuntọ awetọ lọ tọn dali, yè dohomẹkẹn omẹ susu. Enẹ lọ wẹ ojlẹ homẹkẹn tọn lọ. Podọ ninọ̀mẹ he lọ wẹ tadèna osọ́ vệ lọ tọn. Podọ ohùn yé he yè hù lẹ tọn yín kinkọ̀ndai. Do ayi e go, hiadonu awetọ yín hinhẹn biọ ojlẹ he mẹ yè dọ̀n gbẹtọ lẹ gánnu-gánnu nado kẹalọyí Katoliki he yín sinsẹ̀n otò tọn bo sọ biọ Whèta Zinvlu tọn mẹ.

Ohiadonu atọ̀ntọ
Agọ̀jẹdo-Klistigotọ to ninọ̀mẹ etọn atọ̀ntọ lọ:
Whèta Zinvlu tọn lẹ lọ

Whenuena yè hùn hiadonu atọ̀ntọ, yẹn sè ogbè mẹdidá gbẹte atọ̀ntọ tọn to didọmọ, “Sẹ̀ wá pọ́n, do ayi e go, osọ́ yũ de; ewọ he sinai to e ji tindo ojlẹnú owhẹ awenọ to alọ etọn mẹ. Yẹn sọ sè ogbè de to ṣẹnṣẹn mẹdidá ẹnẹlẹ lọ tọn to didọmọ, Ojlẹ́ dopo olikun tọn na abọgankuẹ dopo, podọ ojlẹ́ balle gbado tọn atọ̀n na abọgankuẹ dopo; bo pọ́n, hiẹ gblealọdo amì po ovện po go blo” (OSỌHIA 6:5-6).

To ojlẹ awhàngbigba yé he yise to ninọ̀mẹ daho he lọ tọn mẹ godo, ojlẹ awusinyẹn tọn daho de sọawúhia. Whenẹnu wẹ okú wlé susu yé he yín etọn lẹ tọn to alọ de ji kavi to devo mẹ. Do ayi e go, Whèta Zinvlu tọn yín didohia gbọn osọ́ yũ de dali. Podọ osọ́kuntọ lọ wẹ tindo huhlọn lẹpo, na ewọ tindo nújlẹpò to alọ etọn mẹ. Podọ ga, ewọ po zinzán etọn lọ po go wẹ gbẹtọ lẹpo gánjẹ do. Ewọ lọ wẹ nọ mágbè eyín yé na mọ núde yí kavi lala. Enẹwutu, yé mẹhe ma jo yédelẹ hlan ẹn lẹ jiya badabada. Na yé sù to sọha mẹ talala, podọ to whenẹnu, okú jẹgodo na núyiwà etọn lọ.

Kẹdẹdilé yè to alọdlẹndó to dohia lọ mẹ dó, ojlẹ núwhèdo jọwamọ tọn pẹvide tin, enẹ wẹ, “Ojlẹ́ dopo olikun tọn na abọgankuẹ dopo, podọ ojlẹ́ balle gbado tọn atọ̀n na abọgankuẹ dopo”. Enẹwutu, yè ma sọgan gblealọdo amì lọ po ovện lọ po go gba. Dinvie, eyín mí na diọ ohó he lọ do gbigbọ mẹ, yèdọ to ninọ̀mẹ gbigbọ tọn mẹ, amì nọtena Gbigbọ Wiwé, podọ osọhia Ohó Jiwheyẹwhe tọn tọn yín niná gbọn Gbigbọ lọ dali. Podọ ga, ovện nọtena núyiwà ayajijẹ tọn he mẹde kẹalọyí gbọn osọhia nugbo de dali sọn Gbigbọ Wiwé Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Do ayi e go, to ninọ̀mẹ depope mẹ, yè nọ dè yisenọ nugbo lẹ sọn jlọjẹ jọwamọ lẹ kọ̀n.

Dinvie, hiadonu atọ̀ntọ lọ yín hinhẹn biọ ojlẹ Núvọjladó tọn mẹ, yèdọ biọ owhè kanwe-ko donu fọtọ̀nnukun-atọ̀ntọ tọn mẹ, ehe yè yọ́nẹn di Whèta Hinhọ́n tọn he mẹ kinklán biọ agùn po ahọlu po ṣẹnṣẹn, podọ to enẹ mẹ, huhlọn sinsẹ̀n tọn yín alọdótena.

Ohiadonu ẹnẹtọ
Agọ̀jẹdo-Klistigotọ to ninọ̀mẹ etọn ẹnẹtọ lọ mẹ:
Okú – podọ wuwlu hinhẹnwá

Whenuena yè hùn hiadonu ẹnẹtọ lọ, mẹdidá gbẹte ẹnẹtọ lọ dawhá ogbè lélé, dọmọ “Sẹ̀ wá pọ́n! Yẹn sọ pọ́n, do ayi e go, osọ́ avajẹ́ de; oyín ewọ he sinai to e ji tọn wẹ Okú, Kútòmẹ hihodo é to godo. Yè sọ ná huhlọn yé do dadẹnẹtọ aigba tọn ji, nado yí ohi, huvẹ, okú po kanlin he tin to aigba ji lẹ po do hù omẹ” (OSỌHIA 6:8).

To ninọ̀mẹ ẹnẹtọ núhe yè mọ to gbonu bo sọ taidi huhlọn Yisenọ lẹ tọn daho de wẹ huhlọn aihọn tọn daho to nugbo de mẹ, bo nasọ nọte kaka jẹ opòdo Whèta Agùn godogodo tọn lọ tọn.

Do ayi e go, to vivọnu podọ to nukọnyìyì ninọ̀mẹ ẹnẹtọ lọ tọn he tin to dinvie mẹ, whẹkàn ninọ̀mẹ atọ̀n tintan lẹ tọn yín hinhẹnbiọ e mẹ. Podọ eyín omẹ de sọgan ṣaka whẹkàn ninọ̀mẹ atọ̀n tintan lẹ tọn dopọ́, bé to whenẹnu, mí na tindo ẹnẹtọ lọ. Na núdepope matin ehe yè mọ to tintan lọ mẹ bo ṣẹ̀ po homẹvọ po to bibẹnu gba; mọwẹ ga dọ, núdepope ma yín ohùn-vệ lọ tọn bo sọ tin to ninọ̀mẹ awetọ lọ mẹ gba; podọ ga, mí ma sọgan mọ dólé e te pẹpẹ dọ ninọ̀mẹ atọ̀ntọ lọ yín didohia gbọn osọ́ yũ de dali gba. Podọ to vivọnu, whẹkàn nẹlẹ pó tọn, yèdọ ehe to alọdlẹndo ninọ̀mẹ dinvie tọn whenu delẹ tọn ma sọgan yín didohia gba. Do ayi e go, whẹkàn avajẹ́ tọn de wẹ yè dohia gbọn osọ́ godo tọn lọ po kunkuntọ etọn lọ po dali. Podọ yè ylọ osọ́kuntọ lọ dọ, “Okú”. E ma yín núpaṣa de gba to whenuena Owé Wiwé lẹ, dọmọ, “… Kútòmẹ hihodo e to godo.” Kẹdẹdilé mí tindo kandeji dọ ogbẹ̀ olọn tọn lọ wá gbọn Jesu Klisti dali dó, mọkẹdẹ wẹ okú gbigbọnọ lọsu wá gbọn agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ po zinzán etọn po dali ga.

To osọ́kuntọ ẹnẹtọ he lọ mẹ, mí mọ ninọ̀mẹ he to ojlẹ vivọnu tọn lọ dohia, dilé mí to mimọ ẹn dó po nukun mítọn lẹ po to dinvie. Do ayi e go, gbẹtọ lẹpo ma sọ yọ́nẹn dọ núplọ́nmẹ aihọn he lọ tọn ko yín didọ to hiadonu ẹnẹlẹ mẹ gba. Na onú lẹpo ko yín kinkọ̀ndopọ́ to ewọ mẹ wutu. To whedelẹnu, e nọ taidi bo sọ nọ dọhó di lẹngbọvu de, to whenẹnu, aṣẹpipa homẹkẹn tọn lẹ po hùsùdo mẹhe pò lẹ po tọn yín zinzán, podọ aṣẹpipa to onú popo ji sọ sọawúhia. Ṣogan ninọ̀mẹ sinsẹ̀n bibasi tọn gbẹsọ pò to ote, ṣigba yè ma mọ huhlọn Jiwheyẹwhe tọn depope to e mẹ finẹ gba. Na núyanwle yetọn dinvie tọn wẹ nado yí huhlọn aihọn tọn zán to ninọ̀mẹ sinsẹ̀n bibasi tọn glọ́. Do ayi e go, ehe lọ wá hinhọ́nnu gbọn goyíyí osọ́kuntọ he tin to osọ́ lọ ji tọn dali.

Dinvie, hiadonu ẹnẹ tintan lẹ do nukọnyìyì agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn hia sọn bibẹnu Alẹ̀nù Yọ́yọ́ tọn. Do ayi e go, yè dọhó do ninọ̀mẹ ẹnẹlẹ ji gbọn Yẹwhegán Joẹli mẹhe dọhó do owán ẹnẹ he tẹnpọ́n nado dù atin sinsẹ́nnọ Jiwheyẹwhe tọn he lọ sùdo dali (JOẸLI 1:4). Yẹwhegán Zekalia lọsu dọhó do nukọnyìyì helẹ go gbọn osọ́ ẹnẹlẹ didohia dali (ZEKALIA 1:8; ZEKALIA 6:2-5), podọ ga, e yín didohia gbọn azò ẹnẹlẹ dali (ZEKALIA 1:18-22). Agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọsu wẹ ota núplọ́nmẹ aihọn tọn tọn bo sọ yín didohia to osọ́kuntọ dopodopo he hẹn okàn lẹ lọ go to alọ yetọn lẹ mẹ. Enẹ wẹ nado dọ, dọ, huhlọn agùn tọn wẹ aṣẹpipa po ogándùdù po to huhlọn aigba ji tọn he ewọ to zinzán mẹ.

Ohiadonu atọ́ntọ
Hùhù Ju lẹ tọn to ojlẹ he wáyì lẹ po ehe ja lẹ tọn po mẹ

Whenuena yè hùn hiadonu atọ́ntọ lọ, awhágbè susu tin bo sọ sọawúhia hú mẹdidá gbẹte lọ tọn. Ehe lọ ma bọawu gba, na hiadonu he lọ matin to kọ̀ndopọ́ mẹ hẹ Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ tọn gba. Na hiadonu atọ́ntọ lọ biọ ojlẹ jọmiọn tọn mẹ apáde dilé yè to alọdlẹndo hùhù Ju lẹ tọn to ojlẹ he wáyì lẹ mẹ, podọ apáwhé awetọ lọ na sọawúhia godo he Agùn Asivu lọ tọn ko yín zizéyì Gigo mẹ. Podọ gbèsisọ hùhùsúdo Ju lẹ tọn na tin to nukunbibia daho de mẹ. Whenẹnu wẹ yé he yín Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lẹ tọn na yì paladisi mẹ to whenuena yé na tọ́nsọn aigba he ji. Podọ alindo Ju he yè na hùsúdo lẹ tọn na tin to agbà glọ́. Enẹwutu yé ma sọgan biọ Gigo Jiwheyẹwhe tọn mẹ gba, na yé ma kẹalọyí whẹdọgbọ to Klisti mẹ wutu.

“Whenuena é hùn hiadonu atọ́ntọ, yẹn sọ mọ to agbà glọ́, ayiha yé he yè hù na ohó Jiwheyẹwhe tọn, podọ na okunnuhó he go yé hẹn: yé sọ to awhádo ogbè lélé, dọmọ, Nawẹ e na dẹn dó, Oklunọ È, wiwénọ podọ nugbonọ, hiẹ ma na dawhẹ̀, bo sọ yíahọsu ohùn mítọn tọn to yé he tin to aigba ji lẹ go ba? Yè sọ yí aṣọ́vọ̀ wéwé hlan yé omẹ dopodopo; yè sọ dọ hlan yé dọ, yé ni gbọjẹ to ojlẹ vude mẹ whẹ́, kaka devihatọ yetọn lẹ, po mẹmẹsunnu yetọn lẹ po, he yè na hù dilé yè hù yéwlẹ dó nado sọgbè” (OSỌHIA 6:9-11).

Do ayi e go, yé Ju he yè ko hù to ojlẹ owhè fọtọ́n-fowe-kanwe-ko he ko wáyì lẹ tọn mẹ, po yé mliyọn donu ṣidopo he yè hù to kanwe-kò donu okotọ whenu lẹ, matindo kunnudidè Jesu Klisti tọn gba. Na yé tindo kunnudidè Ohó Jiwheyẹwhe tọn kẹdẹdilé yè ná hlan Islaẹli dó. Dinvie, yéwlẹ awhádo na ahọ́súyí yetọn, dọmọ, “Nawẹ e na dẹn dó, Oklunọ È, wiwénọ podọ nugbonọ, hiẹ ma na dawhẹ̀, bo sọ yíahọ́sú ohùn mítọn tọn to yé he tin to aigba ji lẹ go ba?”Podọ yé he yise to Jesu Klisti mẹ nugbo lẹ ko dọwhẹgbọ hẹ Jiwheyẹwhe bo ma sọ to awhádo na ahọ́súyíyí gba, adavo nado to dẹ̀hona yé he dohomẹkẹn yé lẹ kẹdẹdilé Mẹflitọ yetọn wà dó to didọ mẹ, dọmọ, “Otọ́, jóná yé; na yé ma yọ́n onúhe yé to wiwà gba” (LUKU 23:34). Ehe lọ sọ yín didọ gbọn odẹ̀ Stefani tọn dali to whenuena yè to zannu dlán ẹn gbọn kẹ̀ntọ etọn lẹ dali, dọmọ: “Oklunọ, a lẹn ylando he do okọ̀ na yé blo” (OWALỌ 7:60).

Dinvie, ayiha yé he tin to agbà glọ́ lẹ tọn yín hùhù na Ohó Jiwheyẹwhe tọn wutu, podọ na okunnuhó he yé tindo tọn kẹdẹdi Ju lẹ. Do ayi e go, yé nọtepọ́n wiwá Mẹssia lọ tọn. Kẹdẹdilé mí ko dọ dó dote, yé matindo osọhia Jesu Klisti Nazalẹti tọn kẹdẹdi Mẹssia yetọn gba. Enẹwutu, yé ma yín apáde Mẹfligọ̀ Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lẹ tọn gba. Na Jiwheyẹwhe tindo ninọ̀mẹ dèdovo de hlan omẹ Etọn Islaẹli lẹ kẹdẹdi titò Etọn whlẹngan tọn he É zédai jẹnukọnna dòdó aihọn tọn. Podọ yè ko dè omẹ Islaẹli tọn lẹ nado yín kunnudètọ Jiwheyẹwhe tọn nugbo lẹ sọn ojlẹ he mẹ É basi alẹ̀nùnù de hẹ yé te. Enẹwutu, yé dóna dèkunnuna Ẹn, yèdọ na Jiwheyẹwhe nugbo dopo akàn lọ.

Otànhódọtọ agùn tọn he yè yọ́nẹn lẹ bo sọ to nukundó lẹ ko pọ́n hlan bo sọ mọ dọ Islaẹli ko yín mẹhe Jiwheyẹwhe gbẹ́dai do apá dopo bọ Agùn sọ yí otẹn etọn mẹ. Enẹ lọ ma sọgbè hẹ Owé Wiwé gbọn alọ depope mẹ gba. Do ayi e go, Jiwheyẹwhe hẹn ayiha Islaẹli tọn sinyẹn bo sọ tọ́nnukunna yé na míwlẹ tọn wutu, na yè nido hùn nukunna mí, podọ na míwlẹ nido yín máhẹtọ to whlẹngan Etọn mẹ. Na oylọ Jiwheyẹwhe tọn po núniná Etọn lẹ po ma sọgan yín didèsẹ̀ gba. Yé ma sọgan yín gigọ̀do godo gba, podọ Jiwheyẹwhe ma sọgan diọ sọn gbèmima Etọn he É ko magbè etọn mẹ gba (LOMUNU 11). Dinvie, Ju he yè hù lẹ na yín whinwhlẹngan sọlé yé matindo dọpọ́n nado sè ohó de dogbọn Klisti tọn dali dó. Ehe lọ na sọawúhia na yé yise po ayiha yetọn lẹpo po bo sọ yọ́nẹn dọ Mẹssia lọ na wá bo sọ nọtepọ́n azán Etọn wutu.

Podọ to apáwhé awetọ hihiamẹ he kàn hiadonu atọ́ntọ lọ tọn, yè dọ hlan mí hézéhézé dọ, mẹhe yè hù helẹ yí aṣọ́vọ̀ wéwé de, ṣigba yé na nọtena ojlẹ de kaka jẹ whenuena devihatọ yetọn po mẹmẹsunnu yetọn lẹ po na yín hùhù ga kẹdẹdi yéwlẹ. Whenẹnu yé yín Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lẹ, yín alọdlẹndo to whepoponu di “ovisunnu lẹ po oviyọnnu lẹ po”. Ṣigba yé he sọn Islaẹli mẹ lẹ wẹ yè nọ ylọ dọ, “devisunnu lẹ po deviyọnnu lẹ po”. Dinvie, ohógbè he lọ yín mimọ to Owé OWALỌ 2:17-18 tọn mẹ to kọ̀ndopọ́ mẹ hẹ túntún Gbigbọ Wiwé tọn he sọawúhia to yé omẹ awelẹ ji, tintan tọn, do ovisunnu lẹ po oviyọnnu lẹ po ji, enẹgodo wẹ e na jẹdo devisunnu lẹ po deviyọnnu lẹ po ji.

Ohiadonu ṣidopotọ
Pinpọ́n hlan bibẹnu Azán Oklunọ tọn lọ tọn
Vàsúdo jọwamọ aihọn lọ blébu tọn

Do ayi e go, hiadonu ṣidopotọ lọ tin na ninọ̀mẹ godogodo tọn he kàn nukunbibia daho lọ to whenuena Azán Oklunọ tọn yín didohia. Podọ nado mọdona gbèdidè nukọnyìyì núyiwà he yè dọ lọ tọn, yé wẹ ehelẹ: Tintan, Agùn Asivu lọ tọn na yín zizéyì biọ Gigo mẹ. To whenẹnu, alẹ̀nùnù he tin to Vatikan po Islaẹli po, po otò he yè nọ ylọ PLO po ṣẹnṣẹn, podọ hẹ kọmẹnu Alabianu lẹ tọn ga na sọawúhia, podọ owhè atọ̀n-dá devizọ́n yẹwhegán awelẹ tọn to Jelusalẹm mẹ na ṣoawúhia. Podọ to vivọnu devizọ́n yetọn tọn godo, Ju fọtọ́n-kantọ̀n-konukun-ẹnẹlẹ na tin to gbèsisọ mẹ to Osó Ziọni tọn ji. Whenẹnu wẹ Alẹ̀nùnù lọ na yín gbigbà bọ yẹwhegán awelẹ na yín hùhù. To enẹgodo, ojlẹ owhè atọ̀n-dá nukunbibia daho lọ tọn po homẹkẹn tọn lọ po yèdọ to Ju lẹ ji (DANIẸLI 7:25),podọ huhlọn agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn to Akọta lẹpo ji na yín dọpọ́n de (OSỌHIA 13:5-7).

“Ṣigba to afọdoponẹji, to azán nukunbibia nẹlẹ tọn godo, yè na hẹn owhè dozinvlu, osùn ma to na yí hinhọ́n etọn hia, sunwhlẹvu nasọ flẹ́ sọn olọn, huhlọn olọn lẹ tọn lẹ wẹ yè nasọ whàn” (MATIU 24:29). To ojlẹ pẹvi nẹ whenu, vàsúdo po didiọ aihọn lọ blébu tọn po na sọawúhia. Podọ to whenẹnu, pẹ̀ngbè ṣinawe lẹ na tin po kinkọ̀n jẹgbonu ogò homẹgble tọn lẹ lọ po. To hiadonu ṣidopotọ mẹ, yè na whàn olọn po aigba po, bo nasọ dọ́n ẹn gbọn nukọnyìyì klandowiwé tọn mẹ. Whenẹnu wẹ núhe yè to búdina to egbé na sọawúhia: zannu lẹ na flẹ́ jẹ aigba, bọ yè nasọ whàn aihọn lọ blébu.

“Yẹn sọ mọ whenuena é hùn hiadonu ṣidopotọ, do ayi e go, whinwhàn daho de whàn; owhè sọ diyũ di odẹ́vọ̀ ofún tọn, osùn sọ di ohùn; Sunwhlẹvu olọn tọn lẹ sọ flẹ́ jẹ aigba, kẹdẹdilé votin nọ jà sinsẹ́n etọn he ma whẹ́n kọnyinai dó, whenuena yè gbọn alọ jẹhọn daho tọn mẹ whàn ẹn. Yè sọ há olọn sẹ̀ di hihá owé tọn whenuena yè há ẹ dopọ́; osó daho lẹ dopodopo po olopo dopodopo po wẹ yè hùngona sọn otẹn yetọn mẹ” (OSỌHIA 6:12-14).

To whenẹnu, wuwlu daho de po awubla daho de po na tin to aigba ji. Do ayi e go, núhe gbẹtọ lẹ ma lẹn gbèdé na sọawúhia ajiji do aihọn lẹpo ji. Enẹ lọ wẹ ojlẹ Akọta he zín Jelusalẹm dai lẹ tọn na dóalọte (LUKU 21:24). “Ohia na tin to owhè po osùn po mẹ, podọ to sunwhlẹvu lẹ mẹ; podọ to aihọn mẹ nukunbibia akọta lẹ tọn, to flujijẹ mẹ na gbigbó ohù tọn po agbowhẹn po. Gbẹtọ na to didaku na obú, podọ na nukundó onú nẹlẹ he ja aihọn ji tọn; na yè na whàn huhlọn olọn tọn lẹ” (LUKU 21:25-26).

To owéfọ he bọdo e go lẹ lọ mẹ, obú yetọn yín didohia, dọmọ: “Ahọlu aigba tọn lẹ, mẹgbõgbo lẹ, adọkunnọ lẹ, awhangán lẹ, mẹgángán lẹ, mẹmẹglọ lẹ dopodopo, podọ mẹmẹkannu lẹ dopodopo, sọ yí yéde whlá do odò slo mẹ, podọ to osó slo mẹ to osó daho lẹ ji; yé sọ to didọ hlan osó daho lẹ, po osé lẹ po, dọ, Họ́ jẹ mí ji, bo yí mí whlá sọn nukun Ewọ he sinai to ofìn ji lọ tọn mẹ, podọ sọn homẹgbleLẹngbọvu lọ tọn mẹ; na azán daho homẹgble etọn tọn ko wá; mẹnu wẹ tin sọgan nado nọte” (OSỌHIA 6:15-17).

Núplọ́nmẹ he dọ dogbọn Bẹyìlọnmẹ tọn dali dọ e na sọawúhia to nukunbibia godo ma yín Owé Wiwé mẹ tọn gba. Do ayi e go, yè dọ hlan mí dọ Jesu wá nado dè “… mí sọn homẹgble he ja mẹ” (1 TẸSALONIKA 1:10). “Na Jiwheyẹwhe ma dè mí na homẹgble gba, adavo nado mọ whlẹngan yí gbọn Jesu Klisti Oklunọ mítọn mẹ” (1 TẸSALONIKA 5:9).

Do ayi e go, jọmiọn Jiwheyẹwhe tọn he yè ná hlan gbẹtọ lẹpo gbọn owhẹgbọ he yè hẹnṣẹ̀ gbọn Lẹngbọvu Jiwheyẹwhe tọn dali to whenẹnu na doalọte kakadoi, podọ ofìn jọmiọn tọn lọ na lẹzùn ofìn whẹdida tọn. Whenẹnu wẹ Lẹngbọvu fifá lọ na lẹzùn Whẹdatọ lọ. Podọ homẹgble olọn tọn he na lì to whenuena Azán Oklunọ tọn lọ na to jùjù jei, yèdọ ehe gọ́na awúwiwlé whẹdida tọn lẹpo, po lilẹ́wé lọ po jẹnukọnna bibẹ́nu Ahọludu owhè fọtọ́n tọn. “Na azán daho homẹgble etọn tọn ko wá; mẹnu wẹ tin sọgan nado nọte?” (OSỌHIA 6:17). Podọ susu owéfọ lẹ tọn ko táhinhọ́n do onú lẹpo ji na mí ehe to na wá jọ, he tindo kànṣiṣa po azán he pó. Kẹdẹdilé yè ko dọ gbọn onú Yẹwhegán Isaia tọn mẹ, aigba lọ na whàn to fi podọ to odọn di avaja de. “Yè gbà aihọn jẹdo gbidigbidi, aihọn zùn yiyọ́ kọnyingbe gbidigbidi, aigba whàn ginanginan. Aihọn na mùsà bo dahli di ahànnumunọ, yè nasọ bẹ́ ẹ sẹ̀ di oflo; ylando etọn nasọ pẹnagbàn ẹn, é na jai, é ma to na fọn ba.” (ISAIA 24:19-20).

To ohó he mẹ, yè dọ na mí onú he na wájọ to vivọnu owhèta he tọn. Ṣigba kẹdẹdilé owéfọ devo lẹ dóhia do, yèdọ to enẹgodo núdidá lẹpo nasọ gọ̀wá ninọ̀mẹ yetọn gigonọ lọ mẹ, bo nasọ yín máhẹtọ to Ahọludu owhè fọtọ́n tọn mẹ. Podọ ehe ma mọ tẹnmẹ to Jiwheyẹwhe nukọn lẹ na tindo vivọnu. Podọ ehe yín dagbe hlan Ẹn lẹ na tindo tẹnmẹ, podọ onú lẹpo nasọ lẹ̀gọ̀wá whánpẹ mẹ.