Dinvie, mí to dindọ̀nsẹpọ́ ohia yọ́yọ́ de, ehe sọ tin na kànṣiṣa núyiwà agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn he yìyì to aigba ji po politiki po, po huhlọn agùn bibasi gbigbọ mẹ tọn po. Do ayi e go, whẹ̀jijọ de tin ehe wutu Jiwheyẹhwe do nọ zán apjlẹ nẹlẹ. E sọgan yín dọ e ma ko sọawúhia gbaungba do mọ gba, ṣigba to dinvie e ko sọ sọawúhia hézéhézé kẹdẹdilé e yín wiwà dó gbọn ohia helẹ mẹ.

To Owé Osọhia 17 tọn mẹ, ahọludù aihọn godo tọn lọ tọn yín didohia to ninọ̀mẹ etọn godo tọn mẹ. Podọ aṣẹpipa he to finẹ lọ yín zinzán gbọn ayọ̀detọ lọ dali, yèdọ ehe to kanlin he lọ kùn. Ehe lọ tùnmẹ dọ, ewọ tindo huhlọn do aṣẹpipa aihọn godogodo lọ tọn ji bo nasọ yí zán na azọ́n ede titi tọn. Enẹwutu, Johanu sè ogbè de, he to didọmọ, “Sẹ̀wá fi; yẹn na yí whẹ̀dida ayọ̀detọ daho lọ tọn hia we, he sinai to osìn susu ji: mẹhe ahọlu aigba tọn lẹ to ayọ̀de hẹ, mẹhe yè yí ovện ayọ̀dide etọn tọn do hẹn aihọnmẹnu lẹ nù nùgọhò” (OSỌHIA 17:1-2). Dinvie, mì jale bo flin dọ, Jiwheyẹwhe wẹ to whẹ̀da sọn núpinpọ́n Etọn mẹ. Hlan gbẹtọ lẹpo, núyiwà lọ sọgan sọawúhia gbọnvo mlẹnmlẹn. Ṣigba huhlọnnọ aigba ji tọn lẹ tẹnpọ́n po vivẹnu yetọn lẹ po nado tindo nukundagbe po ayọ̀detọ he lọ po. Gbẹtọ aigba tọn lẹpo ko hẹn whẹ̀dida titegbe lọ bú gbọn núyiwà ayọ̀detọ lọ tọn dali. Do ayi e go, Johanu wlán dọ, “Mọwẹ é hẹn mi to gbigbọ mẹ yì zùngbo mẹ: yẹn sọ mọ yọnnusi de, é sinai to kanlin wlanwlan vệ de ji, he gọ́na oyín nùzinzán tọn lẹ, é tindo ota ṣinawe, azò ao” (OSỌHIA 17:3).

To titò mẹ nado mọdona tùnmẹ apajlẹ he lọ tọn mlẹnmlẹn, mí dóna gọ̀yì pọ́n to whlẹndo mẹ, ohógó he yín “yọnnu” tọn, bo nasọ din tadèna ehe lọ tọn sọn ninọ̀mẹ dọdai Owé Wiwé lẹ tọn mẹ. Na to Alẹ̀nù Hóhó mẹ, Jiwheyẹwhe do Islaẹli hia whlasusu kẹdẹdi asi Etọn podọ di Agùn Etọn he dóna yí jinukún Ohó Etọn tọn. Ṣigba to godo mẹ, Ewọ gbẹ́ ẹ dai na mawàdódó etọn wutu, bo sọ dọhó dogbọn galilọ etọn gbigbọ mẹ tọn he tin to kọ̀ndopọ́ mẹ hẹ boṣiọsinsẹ̀n. Do ayi e go, ewọ lẹ́ sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ podọ gbọn enẹ lọ dali e jó Jiwheyẹwhe do. Gbọn alọkẹyí jinukún devo de dali, ewọ basi galilọ gbigbọ mẹ tọn. “Dowhẹ̀gbè hẹ onọ̀ mìtọn, dowhẹ̀gbè; na ewọ ma yín asi ṣie gba, mọ yẹn ma sọ yín asú etọn gba: bo sọ gbọ ewọ ni dè ogàlilọ etọn lẹ sẹ̀ sọn nukunmẹ etọn mẹ, po ayọ̀dide etọn lẹ po sọn anọ́ etọn lẹ ṣẹnṣẹn … Mọwẹ to ovi etọn lẹ ji wẹ yẹn ma to nasọ tindo lẹblanu; na ovi ogàlọtọ tọn wẹ yé. Na onọ̀ yetọn ko wà ogàlọnú lọ: ewọ he mọhó yetọn ko yí owinyan do wà” (HOSEA 2:2, 4-5).

Do ayi e go, Oklunọ dọ hlan yẹwhegán Jelemia dọmọ, “Hiẹ ko mọ enẹ he Islaẹli agọ̀jotọ ko wà? Ewọ ko hẹji yìaga osó he yìaga lẹpo ji podọ to atin mú lẹpo glọ́, bo ko zán ogàlilọ to finẹ” (JELEMIA 3:6). Dinvie, aijijẹ sọn Jiwheyẹwhe de podọ sọn Ohó Etọn de nọ plánmẹ sọn sinsẹ̀n bibasi na Jiwheyẹwhe mẹ biọ boṣiọsinsẹ̀n mẹ. Podọ eyín enẹ lọ sọawúhia, yè nọ ji ayọ̀vi he yè nọ ylọ dọ, “ovi ayọ̀detọ lọ tọn lẹ”. Enẹwutu, yè dọ dogbọn omẹ nẹlẹ tọn dali, dọ, “Wiwà yetọn ma na dikena yé nado lẹ́do Jiwheyẹwhe yetọn de gba: na gbigbọ ogàlilọ tọn tin to gblagbla yetọn mẹ, yé ma sọ yọ́n Oklunọ gba … Yé ko yí odanuwà do zán do Oklunọ go; na yé ko dè ovi jonọlẹ tọn” (HOSEA 5:4, 7).

Yẹwhegán Hosia ma mọ apade oyẹde lọ tọn kẹdẹ gba, ṣigba ewọ mọ apade titegbè lọ ga. Na ewọ mọ fligọ̀ Agùn alẹnù yọ́yọ́ lọ tọn tọn, kẹdẹdilé yè ko dọ hlan ẹn do, “Yẹn na sọ dà we hlan dẽ kakadoi: mọwẹ, yẹn na dà we hlan dẽ to dódó mẹ, podọ to whẹdida mẹ, podọ to dagbewanyi mẹ, podọ to lẹblanu mẹ, yẹn bo na sọ dà we hlan dẽ to nugbowà mẹ: hiẹ bo na sọ yọ́n Oklunọ.” (AMỌSI 2 :19-20). Na Jiwheyẹwhe diọzùn gbẹtọ bo sọ doai ninọ̀mẹ wanyi tọn de pannukọn Agùn Etọn. Ewọ kẹdẹdi Oklunọ sọ lẹzùn Mẹfligọ̀tọ, podọ na okú Etọn to satin ji ko hẹn owhẹdọgbọ po jona ylando po wá na omẹ depope he na kẹalọyí I sè lẹ, yèdọ to owanyi po lẹblanu po mẹ, na Ewọ ko na dódó Jiwheyẹwhe tọn hlan yé mẹhe yí I sè lẹ, Ewọ ko sọ ylọ jẹgbonu agbasa kọ̀ndopọ́ tọn de ehe yè ylọ dọ Agùn kavi mẹyinwanna Etọn, bọ agùn lọ sọn tin to ninọ̀mẹ asivu tọn de mẹ. Podọ mẹfligọ̀ lẹ po wẹ Agùn Asivu lọ tọn, podọ Ewọ yèdọ Mẹfligọ̀tọ lọ wẹ Asisúnọ lọ.

Podọ whenuena Johanu Baptiste ko yín didóhlan sọn Jiwheyẹwhe de, ewọ dọhó dogbọn Asivu po Asisunọ po dali, dọmọ: “Ewọ mẹhe tindo asiyọ́yọ́ wẹ asisúnọ: ṣigba họ́ntọn asisúnọ tọn, he ṣite bo to ogbè etọn sè jaya susu na é sè ogbè asisúnọ tọn wutu: enẹwutu yè hẹn ayajẹ ṣie he zùn gigọ́.” (JOHANU 3:29). Podọ osẹ́n po yẹwhegán lẹ po tin kaka jẹ Johanu whenu, sọn ojlẹ nẹ mẹ gbộn wẹ yè to yẹwhehó ahọludù Jiwheyẹwhe tọn tọn dọ, (LUKU 16:16) na Johanu wẹ yín omẹ tintan he zán ohógó he yín Asivu po Asisúnọ po tọn, yèdọ ehe tin to kànṣiṣa mẹ po Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn po, ewọ wẹ mẹhe wléawuna aliho lọ, mẹhe dóhia aliho hóhó lọ po yọ́yọ́ lọ. Podọ to ninọ̀mẹ he mẹ, Asivu lọ, he yín Agùn Nugbo lọ, mẹhe yè ylọ jẹ gbonu lẹ, yèdọ, “piplimẹ lọ” to whenu alẹ̀nùnù Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ tọn lẹ po mẹ, to owé MATIU 25, Jesu dọhó dó Ewlọsu go di Asisúnọ de podọ núyọ́nẹntọ de, podọ wiwénọ de, podọ awhli he to gbèji lẹ wléawu di asivu de he na wá tin po asisúnọ lọ po, to Núdùdù Alọwlé Hunwhẹ lọ kọ̀n to asiko nẹ mẹ, to whenuena Klisti na lẹ́gọ̀wá. Gbẹtọ susu gédégédé he na tin to gigo mẹ lẹ ko yín didóhia to owé OSỌHIA 19:7 tọn mẹ, podọ yé to awhádó, dọmọ, “Homẹ mítọn ni hùn, mí ni jaya, bo na yẹyi I, na alọwle Lẹngbọvu lọ tọn whenu wá, asi etọn ko sọ sọ́nu do ogo.”

Podọ kẹdẹdi Malia he yín zinzán gbọn Jiwheyẹwhe dali, he kẹalọyí okún nugbo lọ kẹdẹdi awhli to gbèji de, ewọ yise to Ohó opagbè azán nẹ tọn lọ mẹ to whenuena Klisti yín jiji, mọdopolọ wẹ Asivu de dóna tin to vivọnu azán helẹ tọn do, he na kẹalọyí Ohó pagbè tọn lọ to azán egbé tọn mẹ. Ṣigba, agùn de sọ tin he ko jai sọn Núplọ́nmẹ Nugbo Biblu tọn mẹ, bo ko sọ bla yédelẹ do onú jonọ lẹ go po okún ylankan lọ po, to owé OSỌHIA 17 tọn mẹ, yè do aijijẹ daho núyiwà lọ tọn hia titegbe. Na yè ylọ ewọ dọ, “ayọ̀detọ daho lọ”. Dinvie, nado mọdona ohóta he lọ dagbedagbe, mí dóna yì Owé Osọhia 12 tọn mẹ bo sọ pọ́n hlan awà etọn awetọ lọ ji, fie Owé Wiwé sọ dọhó dogbọn yọnnu de tọn dali te, ṣigba ehe na yín dogbọ Agùn nugbo lọ tọn dali. Do ayi e go, vogbingbọn daho de tin to ṣẹnṣẹn odohia Owé Osọhia 12 tọn po Owé Osọhia 17 tọn po mẹ, na apajlẹ dọdai tọn helẹ tọn wutu, mí na wá mọdona tùnmẹ lọ hézéhézé.

Do ayi e go, yè yí owhè do dóaṣọ̀na yọnnu he tin to Owé Osọhia 12 tọn mẹ, bọ osùn sọ tin to afọ etọn lẹ glọ́. Podọ to nugbo de mẹ, owhè nọ dọhó dogbọn Jesu Klisti Dódó mítọn tọn dali; e nọ dọhó dogbọn ojọmiọn ehe tọn dali mí to ote gbộn, podọ dogbọn alẹ̀nùnù yọ́yọ́ he tin to huhlọn mítọn mẹ tọn dali. Dinvie, osùn he ji yọnnu he lọ sinai te nọtena Alẹ̀nù Hóhó po pagbè he tin to E mẹ lẹpo po. Do ayi e go, Alẹ̀nù Hóhó wẹ dòdónu na Yọ́yọ́ lọ. Kẹdẹdilé osùn nọ yí huhlọn etọn sọn owhè si to ninọ̀mẹ jọwamọ tọn de mẹ dó, mọdopolọ wẹ hlan pagbè po dọdai Alẹ̀nù Hóhó tọn lẹ po táhinhọ́n na Alẹ̀nù Yọ́yọ́ ehe mẹ yé omẹ pó yín ṣiṣẹ̀ te to alọ dagbe de mẹ.

Dinvie, Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ tọn yín didóai bo sọ nọte do dòdónu Hóhó tọn lọ tọn ji. Do ayi e go dọ, Jesu po apọsteli lẹ po dlẹnalọdo Alẹ̀nù Hóhó titegbe; podọ to ojlẹ nẹ lọ mẹ, yè ma ko wlán Alẹ̀nù Yọ́yọ́ lọ gba. Enẹwutu, núpope he kàn titò Whlẹngan tọn sọgan yín pinpọ́n hlan godo biọ Alẹ̀nù Hóhó mẹ. Podọ Alẹ̀nù Hóhó po Yọ́yọ́ po wẹ yín Biblu dopo. Na ode ma sọgan sọgbè matin awetọ lọ gba. Podọ to Alẹ̀nù Hóhó mẹ, Jiwheyẹwhe dọdọdai jẹnukọn, bo lá bo sọ dopagbè Whlẹngan tọn; ṣigba to Alẹ̀nù Yọ́yọ́ mẹ, É ná mí núhe É ko dopagbè etọn.

Do ayi e go, jẹgbakun po sunwhlẹvu wiawe lẹ he tin to ota yọnnusi ayọ̀detọ lọ tọn ji, dọhó dogbọn núyiwà he yín Agùn Nugbo lọ yín mẹhe yè ṣinyọn jẹgbakunna po núplọ́nmẹ apọsteli wiawe lẹ tọn po. To apajlẹ Owé Osọhia 12 tọn tọn mẹ, yọnnu lọ tin po ovi de po, bọ ewọ sọ tin to awufiẹsa ovijiji tọn mẹ. Ehe lọ tùnmẹ dọ, to Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ lọ tọn lọ mẹ wẹ, yèdọ yé he ko kẹalọyí jinukún wiwé Ohó pagbè tọn lọ tọn kaka jẹ vivọnu to egbé, wẹ na yín ovisunnu po oviyọnnu he tọ́njẹgbonu to awhàngba mẹ lẹ, podọ yéwlẹ nasọ yín Asivu he sọgbè lọ. Na omẹ susu wẹ yè ylọ, ṣigba pẹvi de wẹ yè na dè. Podọ omẹ didè lẹ na tọ́njẹgbonu wá sọn ṣẹnṣẹn yé he yè ylọ lẹ tọn to whèta agùn dopodopo tọn mẹ.

“Dlagọni lọ sọ ṣite to nukọn yọnnusi he wléawu bo to ovi na ji lọ tọn, nado hù ovi etọn sunnu dù lé yè ji i” (OSỌHIA 12:4). Do ayi e go, ehe lọ yín onú jónọ titegbe dọ, dlagọni lọ po kanlin he ji yọnnusi ayọ̀detọ lọ po sinai do kẹdẹdilé Owé Osọhia 17 tọn lọ dọ, yé omẹ awelẹ tindo ota ṣinawe azò ao, ehe tùnmẹ dọ ahọludù Satani tọn he tin to aigba ji wẹ ahọludù agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn. Ehe lọ yín onú he sọgbè talala de. Do ayi e go, Satani pégo bo dó ahọludù etọn ai to aigba ji fi, bọ dawe etọn lọ sọ to aṣẹpa to e ji bo sọ nọ wà núhe é tindo gbọdemẹ etọn nado wà.

Gãnṣo omẹ didè lẹ ma na gbọn whẹ̀dida sinsinyẹn osọhia mẹ tọn lọ mẹ gba, ṣigba yé dóna gbọn asiko whlepọ́n tọn gli de mẹ to whenuena mizọn-mizọn na wá yé ji do. Ehe lọ yín didohia to núyiwà de mẹ dọ, dlagọni lọ ṣite to yọnnusi lọ nukọn he wléawu bo to ovi na ji lọ tọn, nado hù ovi etọn sunnu dù lé yè ji i. Podọ gbọn huhlọn etọn he tin to aigba go lọ dali, Agùn lọ na jiya. Dẹnsọlé politiki po huhlọn agùn tọn lẹ po na kọ̀ndopọ́, huhlọn agùn tọn na zán gbọdemẹ etọn do huhlọn politiki tọn ji, bo nasọ do mizọn-mizọn na ẹn. Podọ yé he ma na dẹ́ na núyiwà politiki tọn kavi na núyiwà agùn tọn he to azọ́nwà lọ lẹpo dóna jiya.

Dinvie, mí na gọ̀do ayọ̀detọ daho he sinai to kanlin lọ po ota ṣinawe azò ao lọ po de. Do ayi e go, agùn he ko jai wẹ yọnnu nẹ lọ; na ewọ wẹ huhlọn agùn aihọn tọn he yè dọhó etọn gbaungba to apajlẹ he mẹ, ewọ na zán domamọnanu agùn tọn po nukọntọ politiki tọn lẹ po, ewọ bo na sọ lẹzùn huhlọn aṣẹpatọ tọn de hlan ede, yedọ to oglọ nujijọ lọ tọn. Podọ Owé Wiwé lẹ dlẹnalọdó é dọ yè doaṣọna ẹn avọ̀ ogefunwunmẹ po avọ̀ vệ whẹkan wlanwlan tọn po, po sika po zannu akuẹgegenu po po pali po OSỌHIA 17:4, ehe ma sọ dohudo tùnmẹ devo de tọn gba. Nuyiwà omẹ dopo gẽ de tọn wẹ tin to aigba ji, he ji ohó he lọ ṣẹ do nugbonugbo. Dọmọ:“É tindo kọfu sika tọn de to alọ etọn mẹ, he gọ́ na osùnù lẹ, podọ na ofẹ́n ayọdide etọn tọn.” Podọ wangbẹna whanpẹ etọn tọn wẹ yín kọfu osùnù tọn lẹ he tin to alọ etọn mẹ.

Podọ nupaṣamẹ lọ sọ yín nugbo, dọ yọnnu he tin to owé OSỌHIA 17 tọn mẹ wẹ onọ̀ lọ, ehe mí sọgan hia sọn afọ 5 lọ mẹ, “Yè sọ wlán oyín de do nukọn etọn, dọ, NUDABLA DE, BABILỌNI DAHO, ONỌ̀ YỌNNU AYỌDETỌ LẸ TỌN, PO OSÙNÙ AIHỌN TỌN LẸ PO.” Podọ ohógó he gbọn godo na ewọ ma yín (Babẹli) gba, “ṣigba ewọ yín yiylọ dọ Babilọni Daho.” Ṣigba ewọ tindo ovi yọnnu susu, yé he tọ́njẹgbonu wá sọn ede lẹ, kẹdẹdilé onọ̀ lọ jai sọn Jiwheyẹwhe nukọn do, bo sọ lẹzùn mawàdódónọ hlan Jiwheyẹwhe do, mọwẹ hlan ovi yọnnu etọn lẹ ga, yedọ he yín agùn gbẹpipli lẹ, he tọ́njẹgbonu sọn Ohó Nugbo Jiwheyẹwhe tọn lọ mẹ, bo sọ lẹpannukọn tùnmẹ yétọn titi lẹ bo sọ doai núplọ́nmẹ yétọn titi lẹ po zédai he yé basi na yédelẹ po, na yé ko kẹalọyí zédai otànhóhó tọn lẹ sọn onọ̀ yetọn de bo sọ ṣaka ẹ dopọ po Owé Wiwé lọ po, podọ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ, yé basi ayọdide gbigbọ mẹ tọn, enẹwutu wẹ yè do ylọ yé dọ, “Ayọdetọ” pannukọn Jiwheyẹwhe Lọsu.

Podọ onú he Johanu ko wlánwé etọn to afọ 6 tọn mẹ yín awujinu de, dọmọ: “Yẹn sọ mọ yọnnusi lọ nù ohùn mẹwiwé tọn mú, po ohùn kunnudetọ Jesu tọn lẹ tọn po: whenuena yẹn mọ ẹn, avò, daho vò mi.” Do ayi e go, otàn agùn tọn nọ ná sọha alọpãlọpa de do hùhù daho Yisenọ tintan tọn lẹ tọn ji. Na osọha daho he núwlántọ lẹn dọ e sọgan yín wẹ mliyọn-mliyọn donu kande-kòatọ́n e lán atọ̀n. Ṣigba osọha he yé he yè hù to hùhù nẹ lọ mẹ na yise he yé dó na Jesu Klisti tọn wutu, yín yinyọ́nẹn hlan Jiwheyẹwhe kẹdẹ. E ma yín onú paṣamẹ de dọ Johanu yín awujinọ sọmọ bọ whenuena é mọ yọnnusi lọ nù ohùn mẹwiwé lẹ tọn gọ́hò po ohùn yé he yè hù na Jesu tọn lẹ wutu po. Podọ na mẹhe yè dọhlan otànhó agùn tọn po lẹ, ehe ma yín domọna hlan yé gba. Ṣigba yè hù susu to yé he yise nugbo to Klisti mẹ lẹ bo sọ bianukunna yé gbọn núyiwà agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ tọn dali gbọn whèta lẹ mẹ. Podọ to Owé Osọhia 18 tọn mẹ, yè dọ to vivọnu etọn finẹ lọ, dọ, “… Na owọn towe wẹ yè yí do klọ akọta lẹpo. Na ohò etọn mẹ wẹ yè mọ ohùn yẹwhegán lẹ tọn, po omẹ yè hù to aigba ji lẹ po tọn te” (OSỌHIA 18:23-24).

Do ayi e go, otànhó agùn tọn yín hinhẹn biọ sisósisó ohùn yé he yè hù lẹ tọn mẹ. Ṣigba to Opli Vatikan tọn Awetọ lọ kẹdẹ mẹ, yèdọ ehe ṣẹ̀ sọn owhè fọtọ́n-fẹnnẹ-kẹ̀nnẹ e lán awetọ (1962) mẹ jẹ owhè fọtọ́n-fẹnnẹ-kẹ̀nnẹ e lán atọ́ntọ (1965) mẹ wẹ yè yigbè to kọ̀ndopọ́ mẹ dọ owhẹ̀hó he tin to Ju lẹ ji, ma sọ sọgan wàzọ́n bà gba. To whenẹnu, Ju lẹ nọ yín yiylọ kẹdẹdi “Hlọnhùtọ-Klisti tọn lẹ”. Na gbọn owhẹ̀hó he Pãpa lẹ, yèdọ ode bọdo ode go ko zé do Ju lẹ ji tọn lọ dali wutu wẹ yè dohòmẹkẹn yé, bọ yè bẹ́ nútindo yetọn lẹ, bo nọ to yé danpé sọn otẹn de mẹ jẹ devo mẹ, bo sọ yín hùhù gbọn agùndaho lẹ dali. Podọ onú dopolọ sọ jọ̀ do yé he yise jẹagọ̀do agọ̀jẹdo-Klistigotọ lọ go. Ṣigba mẹnu wẹ mọdona núde dogbọn hùhù he yín otò Ilelandi tọn dali kaka jẹ egbé? Mẹnu wẹ mọdona dogbọn núhe tin to nújijọ̀ he yín dodinnanú otò Speini tọn tọn dali kavi dogbọn ehe yín Hùnwhẹ Whèdlọzán Mẹwiwé Batelemi tọn dali to otò Flansi tọn mẹ? Bé mẹnu wẹ sọ mọdona núhe mẹ agùnvi plọstẹtan tọn lẹ po piplimẹ agùn plọstẹtan tọn lẹ po ko tọ́ngbọn wáyì to otò Elopia tọn mẹ to ofi? Bé mẹnu ka wẹ mọdona núde dogbọn ogbẹ ylankan he yè ylọ dọ núyiwà yẹwhehódidọ Lomunu lẹ tọn dali to otò Ọstlia tọn mẹ, yèdọ mẹhe de yè bẹ́ nútindo lẹ sọn bo yàn yé jẹgbonu sọn nútindo lẹ lọ kọ̀n bo sọ nọnọ̀ finọ̀tẹn yetọn lẹ mẹ? Bé etẹwẹ tin to owhẹ̀hó he yè degbè yetọn tọ́njẹgbonu nẹlẹ pó mẹ, nado dọ titegbe dọ ehe yè dọ to Opli Tliẹnti tọn tó, bo sọ zédo yé he yise to onú devo mẹ lẹ ji? Do ayi e go, whẹ̀hó nẹlẹ ma ko yín gigọ̀do godo gbèdé gba. Na dopolọ wẹ núyànwle yetọn lọ podọ mọwẹ jijọ̀ núplọ́nmẹ hóhó nẹ lọ tọn te. Ṣigba ninọ̀mẹ lọ kẹdẹ wẹ yín núhe diọ. Bé e ma yín yé he yise jẹagọ̀ lẹpo, nado dọ taun dọ Yisenọ he yise to Biblu mẹ lẹ wẹ yè gbẹ́sọ to yiylọ dọ plọ́ngiglọ́nátọ lẹ po boṣiọsẹ̀ntọ lẹ po, po oyín devodevo lẹpo po?

Dinvie, to Owé OSỌHIA 17:7 tọn mẹ, mí mọ núdabla ninọ̀mẹ lọ tọn to vivọnu lọ, ehe yín apajlẹ dopo he to hinhọ́nnu dogọ́. Na angẹli lọ to kinkànbiọ Johanu, dọ, “Etẹwutu wẹ avòvò we? Yẹn na dọhó núdabla yọnnu lọ tọn na we, po kanlin he zé é jei tọn po, he tindo ota ṣinawe, azò ao.” Ewọ sọ mọ tùnmẹ he jẹgodona lọ yí dólé, dọ, “Kanlin he hiẹ mọ, ko tin, e ma sọ tin bà; e nasọ tọ́nsọn odò mapòte mẹ jẹgbonu, bo yì biọ dindọ̀n mẹ” (OSỌHIA 17:8). Do ayi e go, huhlọn he lọ ma sọn aga wá gba, adavo sọn odò. Enẹwutu, nukọntọ lọ po yé he hodo é lẹ po na yín dindọn dlán dindọ̀n mẹ kẹdẹdi Juda. Podọ to ojlẹ de mẹ wáyì, Lomunu lẹ gbẹ́ huhlọn Ahọludù Lomunu yetọn tọn dai, ṣigba to vivọnu azán lẹ tọn gbọn dopoyínyín agùn po politiki po tọn dali, podọ gbọn huhlọn akuẹzinzán tọn dali, ahọludù he lọ nasọ fọ́ntite na huhlọn de, yèdọ ehe e ma ko tindo gbèdé.

Podọ omẹ de tin to finẹ he ma ko mọ tùnmẹ he lọ bo ma ko sọ mọdona odohia he lọ, mì bo gbọ na mayise godo tọn he tin to ewọ mẹ lọ ni yín didèsẹ̀ gbọn owéfọ he lọ dali, dọ, “Podọ ofi wẹ ayiha he tindo núyọ́nẹn te. Ota ṣinawe lẹ, osó daho ṣinawe wẹ, ehe ji yọnnu lọ sinai do” (OSỌHIA 17:9). Dinvie, yè do kọ̀ndopọ́ he lọ hia to vivọnu hlan otòdaho he lọ, yèdọ ehe yè dó to osó ṣinawe ji lọ. Enẹwutu, mẹdepope he ko hia po ayipipa po dóna mọdona odohia lọ bo nasọ sọgan dó e ai kẹdẹdilé e jẹ dó. Do ayi e go, yè nọ ylọ otòdaho Lomunu lẹ tọn he lọ dọ, “madopòdo tọn lọ”, ṣigba e na yín vivàsúdo to madẹnmẹ. Kẹdẹdilé Jiwheyẹwhe dọ dó to Ohó Etọn mẹ, núyọ́nẹn wiwé po wuntùntùn he sọgbè lọ po dopọ́ wẹ tin to dandan mẹ nado mọdona bo sọ tùnwun onú nẹlẹ lọ.

Do ayi e go, ota ṣinawe lẹ lọ dilé mí ko mọ dó, matindo tadèna dopo gẽ gba. Na yéwlẹ sọ wẹ nukọntọ dèdovo ṣinawe to ahọludù vòvo lẹ mẹ. To whenuena Johanu mọ númimọ lọ to osó Patmọsi tọn ji, atọ́n ko tin dote, bọ ṣidopotọ lọ tin to finẹ, podọ ṣinawetọ lọ na tin to azán godo tọn lẹ mẹ. Podọ dogọ́, yéwlẹ sọ wẹ apajlẹ ota ṣinawe he tin to ṣẹnṣẹn Ahọludù Lomunu lẹ tọn he yè gọ̀dóai lọ tọn. Enẹwutu, mí hia to Owé OSỌHIA 17:11 tọn mẹ, dọmọ, “Kanlin he ko tin, bo ma sọ tin bà, yèdọ ewọ wẹ ṣinatọ̀ntọ, e sọ tin to omẹ ṣinawe lẹ mẹ, bo sọ jei dindọ̀n mẹ.” Ehe yín onú vivẹ talala de. Na to ofi, mí ofi mí to hihia dogbọn ṣinatọ̀ntọ dali, podọ yè ko do ehe lọ lọsu hia kẹdẹdi gbékanlin lọ ga.

Enẹwutu, mẹdepope he ko basi olẹ́do de dogbọn otò Vatikan tọn dali, na mọdona núhe yè dọ hlan whẹntọ́ntọ lẹ whẹpo yéwlẹ lọsu do yì bo sọ yì mọ po nukun yetọn lẹ po. Na onú tintan he yé dọ wẹ yín dọ, ajọ́wàtẹn de wẹ otò Vatikan tọn na ede po núhe ahọlu aigba tọn de sọgan tindo lẹpo po. Mọwẹ mí mọdona dó dọ gbọn núdodindin oyọ́nẹn tọn dali, ṣinatọ̀ntọ lọ tin to ṣinawetọ lọ mẹ, ṣigba bo tin na ede kẹdẹdilé otò Vatikan tọn te. E bọawu talala, dọ otò de to gblagbla otò de tọn mẹ, otò he tin na ede to gblagbla otò etọn tọn mẹ. Do ayi e go, yè ma sọgan dọ ẹ gbaungba gba. Na afọzédotetọ otò he lọ tọn tin to ofi popo, kẹdẹdilé akọta devo depope kavi otò devo depope ko tindo dó. Dawe he yè nọ ylọ Bẹnito Musolini ná kandèji Pãpa he to aṣẹpa to otò Vatikan tọn mẹ gbọn Alẹ̀nùnù to Agùn mẹ po Họnmẹ tọn po dali to owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kantọ̀n e lán ṣinẹnẹtọ (1929) mẹ, na dọdai Biblu tọn nido wá ṣiṣẹ̀ mẹ lò. Podọ to azán kòtọ osùn ṣinawetọ, owhè fọtọ́n-fẹnẹ-kantọ̀n e lán wiatọ̀ntọ (1933) tọn mẹ, wẹ núhe yè yọ́nẹn kẹdẹdi “Reichskonkordat” he tin to gblagbla Hitlẹ po Piusi Widopotọ po tọn mẹ. To alọ nẹ lọ ji, nukọntọ katoliki tọn awelẹ tindo huhlọn aṣẹpipa agùn lọ tọn tọn to godo yetọn.

Podọ enẹwutu ga, yè ná mí tùnmẹ he jẹgodona, dọmọ, “Osìn he hiẹ mọ lẹ, to fie ayọ̀detọ lọ sinai te, wẹ gbẹtọ lẹ, agùn pipli lẹ, akọta lẹ, po ogbè lẹ po” (OSỌHIA 17:15). Dinvie, matin oyẹ mayise tọn, otò Elopia tọn ko tin dote e dóna nọ̀ to fie agùn pipli akọta lẹ tọn po ogbè lẹ po tọn te to ojlẹ nẹ lọ mẹ. Podọ ga Owé OSỌHIA 17:18 tọn matindo tadèna de gba. Ehe lọ wẹ mí hia to filé lọ, dọ, “Yọnnusi he hiẹ sọ mọ lọ, wẹ otòdaho lọ, he to ahọludù to ahọlu aihọn mẹ tọn lẹ ji”.

Dinvie, bé mẹnu wẹ sọgan kọ́ dọ omẹ gbõgbo lẹpo, nado dọ taun dọ politikinọ he jlo nado yìaga lẹpo nọ tọ́nwhẹn yì otò Lomu tọn mẹ? Na eyín otò Vatikan tọn de ma ko tin, mẹdepope ma tlẹ sọgan flinnú jẹ otòdaho nẹ lọ go gba. Ṣigba na ehe lọ ton wutu, sọn gbẹtọ susu he nọ dótó núyiwà he yín bibasi gbọn nukọntọ hójlawémá tọn lẹpo tọn dali gbọn owé lẹ dali bo sọ nọ yín hinhẹnwá kẹdẹdi núyiwà titegbe lẹ lọ to hójlawéma televiziọn tọn lẹ kavi hladio tọn lẹ mẹ.

Gãnṣo okàn gbọdemẹ madódògbo politki tọn yín onú bọawuna otò hunnukun titegbe aigba ji tọn lẹpo. Na huhlọn dopo gẽ wẹ tin to aihọn mẹ, yèdọ ehe nọ do ogándùdù ahọlu lẹ tọn, po otògán lẹ tọn po hia to mẹdekànnujẹ po aṣẹpipa po mẹ to gbaungba podọ to núglọ́. Podọ ga dọ, nùdonùgo huhlọn daho lẹpo tọn dopo gẽ wẹ tin to aigba ji.