Kwa watu wake wa agano Israeli, Mungu aliamuru “agano la tohara” na pia Sabato kama “ishara ya milele ya agano.” Tohara tayari inarudi kwa Ibrahimu: “Yeye aliyezaliwa katika nafsi yako nyumba, na yeye aliyenunuliwa kwa fedha yako lazima atahiriwe; na agano langu litakuwa katika miili yenu kuwa agano la milele.” (Mwanzo 17:13)

“Na alipokea ishara ya tohara, kama muhuri ya kuhesabiwa hakii ya imani aliyokuwa nayo kabla hajatahiriwa, ili awe baba ya wote waaminio, ingawa hawakutahiriwa; ili wao pia wahesabiwe haki; ya kutahiriwa kwa wale ambao si wa tohara tu, bali na wale ambao pia walifuata nyayo za imani ya baba yetu Ibrahimu, aliyokuwa nayo akiwa bado hajatahiriwa.” (Warumi 4:11-12) Amina.

Tohara ya mvulana yeyote aliyezaliwa siku ya nane ilikuwa wajibu takatifu katika Israeli. Ilitakiwa kuwa ukumbusho wa tendo la kwanza la kuzaa peponi ambamo wanadamu wote walivutwa ndani yake kuanguka. Wakati wa Kutoka kwa wana wa Israeli kutoka Misri, Bwana alitaka hata kumuua Nabii Musa kwa sababu alikuwa amesahau kumtahiri mwanawe. Hiyo ilirekebishwa na mama (Kutoka 4). Mwana wa Mungu pia alitahiriwa siku ya nane, kwa maana ilimbidi kuzaa matokeo ya anguko katika mwili Wake wa duniani tangu kuzaliwa kwake hadi kifo msalabani. Kila kitu ambacho Mungu amepanga kinahusiana na fidia ya historia ya kutisha ya wanadamu kupitia kwa Mungu mpango wa Wokovu. Ingawa hakuwa na dhambi, alizaliwa kwa Roho, Ilimbidi kubeba vitu vyote katika mwili wake wa nyama kwa niaba yetu. “Yeye mwenyewe alizichukua dhambi zetu katika mwili wake juu ya mti, hata sisi tukiwa wafu kwa dhambi, tuwehai kwa haki: Nakwakupigwa kwake mliponywa.” (1. Petero 2:24)

Paulo alitahiriwa siku ya nane pia (Wafilipi 3:5) na alimtahiri mfanyakazi mwenzake Timotheo kwa sababu ya kuwajali Wayahudi (Matendo yamitume 16). Hata hivyo, mtume aliandika yafuatayo kwa Wakorintho: “Je, mtu ye yote ameitwa akiwa ametahiriwa? asiwe asiyetahiriwa. Je! mtu ye yote ameitwa akiwa hajatahiriwa? asitahiriwe.” (1. Wakoritho 7:18)

Kisha akafichua jambo muhimu katika swali hili: “… tohara ni hiyo ya moyo, katika roho, wala si katika andiko…” (Warumi 2:29)

Baada ya Paulo kusema mara kwa mara na kuandika juu ya tohara, alitoa muhtasari kwa maneno yafuatayo:

“Kwa maana katika Kristo Yesu kutahiriwa hakufai neno, wala kutotahiriwa, bali kiumbe kipya. Na wengi wanaotembea kufuatana kwa kanuni hiyo, amani na iwe juu yao, na rehema, na juu ya Israeli wa Mungu.” (Wagalatia 6:15-16)

Juu ya somo la kushika Sabato, mimi hupokea mara kwa mara maswali, hasa kwa vile ni sehemu ya Amri Kumi (Kumbukumbu latorati 5). Katika Mwanzo 2:3 imeandikwa: “Mungu akaibarikia siku ya saba, nayo kwa kuwa ndani yake alistarehe, akaacha kufanya kazi yake yote aliyoifanya Mungu aliumba na kufanya.”

Mungu hakuitakasa tu siku ya saba, bali aliiweka kwa ajili yake watu wa Israeli kama siku ya mapumziko kamili; hata hawakuruhusiwa washa moto siku hiyo (Kutoka 35:3).

“Kazi ifanyike siku sita; lakini siku ya saba ni sabato ya pumziko, takatifu kwa Bwana: kila mtu afanyaye kazi yo yote katika siku ya sabato, yeye hakika atauawa. Kwa hiyo wana wa Israeli watashika Sabato, kuitunza Sabato katika vizazi vyao vyote, kwa aagano la milele. Ni ishara kati yangu na wana wa Israeli kwa milele; maana kwa siku sita Bwana alifanya mbingu na nchi, na siku ya saba siku alistarehe, akaburudishwa.” (Kutoka 31:15-17)

Kuhusu Israeli, Bwana alisema, “Tena niliwapa sabato, ili iwe ishara kati yangu na wao, wapate kujua hayo Mimi ndimi Bwana niwatakasaye.” (Ezekiel 20:12)

“Uzitakase sabato zangu; nazo zitakuwa ishara kati yangu nao, ili mpate kujua ya kuwa mimi ndimi BWANA, Mungu wenu.” (Ezekiel 20:20)

“Ulishuka juu ya mlima Sinai, ukasema nao kutoka mbinguni, ukawapa hukumu za haki, na sheria za kweli, njema amri nzuri na maagizo: Ukawajulisha sabato yako takatifu, ukawaamuru maagizo, na amri, na sheria, kwa mkono wa Musa mtumishi wako…” (Nehemia 9:12-14)

Hakutoa amri hii kwa Kanisa la Agano Jipya, kwa sasa sio juu ya kazi iliyokamilishwa ya uumbaji, lakini kuhusu kazi iliyokamilishwa ya ukombozi; si kuhusu pumziko takatifu Sabato, lakini kuhusu “pumziko la milele” katika Mungu. “Maana kama Yoshua angaliwapa raha, asingenene siku nyingine baadaye. Basi, imesalia raha ya sabato kwa watu wa Mungu. Kwa yeye huyo ameingia katika raha yake, naye amestarehe katika kazi zake mwenyewe, kama Mungu alifanya kutoka kwake.” (Waebrania 4:8-10)

Paulo aliandikia Kanisa la Agano Jipya hivi: “Basi, mtu asiwahukumu ninyi katika vyakula au vinywaji, au kwa sababu ya sikukuu au sikukuu mpya mwezi, au siku za sabato…” (Wakolosai 2:16)

Tayari katika Agano la Kale, Mungu alitaja siku ya kwanza ya Agano la Kale juma, linalofuata Sabato, kuhusiana na mpango wa Wokovu, hasa kuhusiana na kutikiswa kwa miganda ya malimbuko: “Naye atautikisa mganda mbele za Bwana, ili ukubaliwe kwa ajili yenu; siku ya pili baada ya Sabato kuhani atautikisa.” (Walawi 23:11)

“Nanyi mtajihesabia tangu siku ya pili baada ya Sabato, kuanzia siku ile mliyouleta mganda wa sadaka ya kutikiswa; sabato saba itakuwa kamili: Hata kesho baada ya Sabato ya saba mnahesabu siku hamsini; nanyi mtamtolea sadaka ya unga mpya Bwana.” (Walawi 23:15-16) Hiyo ilikuwa siku ya Pentekoste – siku ya hamsini. Wakati kumwagwa kwa Roho Mtakatifu kulifanyika siku ya Pentekoste (Matendo yamitume 2), mganda wa malimbuko ya mavuno ya ngano ilikuwa kutingizwa na kubatizwa kuwa mwili mmoja kwa Roho Mtakatifu.

Kulingana na ripoti zinazolingana za Mathayo, Marko, Luka, na Yohana, Bwana wetu alifufuka siku ya kwanza ya juma (Mathayo 28; Marko 16; Luka 24; Yohana 20).

Imeripotiwa kuwa Paulo alisherekea Meza ya Bwana pamoja na waamini katika siku ya kwanza ya juma: “Na siku ya kwanza ya juma, wanafunzi walipokusanyika kumega mkate…” (Matendo yamitume 20:7)

Hata sadaka maalum ilitolewa siku ya kwanza ya mwezi juma: “Siku ya kwanza ya juma kila mmoja wenu alale karibu naye akiba, kama Mungu alivyomfanikisha, ili kusiwe na mikusanyiko wakati mimi ninapo kuja.” (1. Wakorintho 16:2) Amri moja kwa moja ya kuadhimisha Jumapili, hata hivyo, haipatikani katika Maandiko Matakatifu.

Ni kweli kwamba Mungu aliamuru Sabato kwa watu wa Israeli kama siku ya kupumzika.

Ni kweli kwamba Mungu alitangaza siku ya kwanza ya juma pia.

Ni kweli kwamba Bwana alifufuka siku ya kwanza ya juma.

Ni kweli kwamba alizungumza na wanafunzi huko Emausi wakati hiyo siku.

Ni kweli kwamba alijidhihirisha kwa wanafunzi kumi na mmoja katika jioni ya siku hiyo hiyo.

Ni kweli kwamba alikuwa na mkutano mwingine nao wiki moja baadaye.

Ni kweli kwamba waamini walikusanyika siku ya kwanza ya juma.

Ni kweli kwamba Paulo alisherekea Meza ya Bwana siku ya kwanza ya wiki.

Ni kweli kwamba Wayahudi waaminifu waliendelea kushika Sabato kama kila mara.

Ni kweli kwamba Constantine aliwakataza Wayahudi kushika Sabato.

Ni kweli kwamba Konstantino aliamuru Jumapili kwa wote wakristo kama siku ya mapumziko.

Sio kweli ni kwamba wale wote wasioshika Sabato wanayo alama ya mnyama.

Sio kweli kwamba wale wote wanaoshika Jumapili wana alama ya mnyama.

Si kweli kwamba kushika Sabato ni Muhuri wa Mungu.

Hakuna andiko hata moja katika swali hilo. SIKU YA BWANA si Sabato wala Jumapili; badala yake, ni siku ya kutisha ya hukumu iliyotangazwa katika Agano la Kale na Agano Jipya. Na Muhuri wa Mungu ni Roho Mtakatifu, si siku moja (Waefeso 1:13; 4:30; a. o.). Alama ya mnyama imeunganishwa na nambari ya mwanadamu (sio ya siku), ambayo inajumlisha hadi 666 (Ufunuo 13:18). Tayari tumeshughulikiamada hii katika machapisho mengine.

Wakati wa Milenia, Sabato inaanza kutumika tena. “Na hiyo itakuwa, mwezi mpya hata mwezi mpya, na kutoka mwezi mmoja Sabato kwa mwingine, wote wenye mwili watakuja kuabudu mbele zangu, asema Bwana Bwana.” (Isaya 66:23)

Inajulikana sana kwamba Bwana wetu pia Paulo walitumia kila fursa kuwahubiria Wayahudi siku ya Sabato. Ningefanya vivyo hivyo. Vivyo hivyo, ningehudhuria kila mkutano unaofanywa na Mola wetu baada ya hapo Ufufuo wake siku ya kwanza ya juma (Mathayo 16:2-9; Luka 24:1; Yohana 20:19-26).

Maisha yangu yote, nimehubiri kila Sabato na kila Jumapili ambayo nilipata fursa ya kufanya hivyo. Yeyote anayesisitiza kuweka siku fulani anapaswa kujiuliza kama anaweza kuwa chini ya ushawishi wa madhehebu fulani ambayo, kwa mfano, huifanya Sabato kuwa kuu chini ya Kristo, badala ya kukubali Neno lote la Mungu.