Mẹde ma sọgan mọdona lé e bọawu dó na susu to yẹwhenọ lẹ mẹ nado gbẹ́kọ nukọnyìyì otànhó lẹ tọn go bo sọ nọ jó yé do. Jiwheyẹwhe kẹdẹ wẹ mọdona yín e yín dọ yé nọ jlo bo nọ sú nukun yetọn lẹ kavi yé ma jlo nado dindona nugbo lọ. Sọn asiko Kọnstantẹn tọn mẹ, yèdọ sọn bibẹ́nu agùn ahọludu Lomunu tọn he yín ojlẹ nukọnyìyì tọn, wẹ yè ṣẹ̀ hódọ do otànhó agùn tọn go titegbe. Sọn owhè kanwe-kò atọ́ntọ do jẹ widopotọ mẹ, Sesali po aṣẹpatọ nọ dè Papa lẹ po sọawúhia. Sọn whenẹnu, ojlẹ nukọnyìyì mẹhe yè nọ ylọ dọ yẹwhenọ lẹ tọn sọawúhia bọ yé sọ yí onú lẹpo hẹn to alọ yetọn lẹ mẹ.

Yè wlán to owé he yín: B. Harenberg, Chronik der Menschheit, pg. 287 mẹ, dọ, “Nado glọ́nalina mẹjizinnọ otògán he yín Janman-Lomunu tọn podọ na ahọvi Lomunu tọn to didè Papa lẹ tọn mẹ, Papa Nikolausi II (awetọ) degbè gbọn osẹ́n he zé ovòdidè to alọ yẹwhenọzọ́n lẹ tọn dali to Juwáyìzángbè to opli yẹwhenọ lẹ tọn mẹ to owhè fọtọ́n e lán kande-fọtọ̀nnukun-ẹnẹtọ (1059) tọn mẹ.” Sọn whenẹnu wẹ Papa lẹ lẹzùn aṣẹpatọ huhlọnnọ aihọn lẹpo tọn, na yé tindo huhlọnnọ susu gedegede he to búdina lọnzòdomẹ. Ehe lọ ma ko pé gba. Dinvie, yè degbè onú lẹpo tọn na dagbe agùn tọn. To vivọnu, e ma yín Sesali lẹ po aṣẹpatọ lẹ po wẹ nọ dè Papa lẹ gba, adavo dọ Papa lẹ nido nọ dè aṣẹpatọ lẹ.

To owé he yín: B. Harenberg, Chronik der Menschheit, pg. 288 mẹ, yè wlán dọ, “Lomu, osùn atọ̀ntọ, owhè fọtọ́n e lán kande-gbàntọ́ntọ (1075) tọn mẹ. Gbèdide Papa lẹ tọn. To ehe yè nọ ylọ dọ gbèdide Papa lẹ tọn mẹ, to opli agùn tọn he yè basi to azán afín tọn gbè, Papa Gleguwa VII (ṣinawetọ) degbè dọ biṣọpu Lomunu tọn lẹ ni lẹzùn aṣẹpatọ agùn aihọn lẹpo tọn he matindo opòdo. Papa kẹdẹ wẹ tindo jlọjẹ nado zé gbaja aṣẹpipa tọn do awù yetọn lẹ go bo sọgan dè ahọlu lẹ sọn azinpò yetọn lẹ ji, bo sọ sọgan tú yé dote sọn alẹ̀nùnù whiwhlé tọn he yín ahọlu wàzọ́n mawàdódó tọn bọ mẹdepope ma sọ sọgan dawhẹ̀ na yé.” Etẹ wẹ aihọn politikinọ he po agùn huhlọnnọ he po tindo to opọ́ po Agùn Jesu Klisti tọn po, kavi lilá owẹndagbe Etọn tọn po Ahọludu Jiwheyẹwhe tọn po? Aṣẹpatọ lẹpo, yèdọ yín e yín to avọ̀ otòvi lẹ tọn mẹ kavi to azọ́nvọ̀ mẹ, ko tindo ahọludu yetọn titi lẹ kẹdẹ.

Yè dè Papa lẹ to azọ́nwhé dahodaho he yé ko dádai hlan yédelẹ mẹ. Whenẹnu wẹ yè zé yé do aisintẹn daho he yín (Sedia gestatoria) lẹ mẹ bo sọ nọ yín lilá pé. Dinvie, aihọn lẹpo nọ pọ́n hlan yé bo sọ nọ mọ alọgọ́ yetọn lẹ po dagbewà po, po whẹ̀yídọ yetọn po yí sọn yéde. Eyín yè ko dó e bọ yè ma dohia to lalo mẹ dọ to agùn aihọn he tọn lọ mẹ, núdepope matin he kọ̀ndopọ́ hẹ Owé Wiwé lẹ gba; bé yè sọgan yí ehe whlá do gbẹtọ lẹpo, ehe mẹ yè lẹzùn ylando hlan Jiwheyẹwhe te? To ofi, mí ma to whẹ̀gbledo omẹ susu he tin to agùn aihọn he lọ tọn mẹ, kavi Papa mọhunkọ tọn di gbẹtọ gba, adavo zédai yetọn po zinzán yetọn lẹ po to agùn lọ mẹ. E dóna yín gbèdena nado dohia yín e yín dọ mí ko biọ oklọ daho de mẹ kavi bo dánúdai to otànhó gbẹtọ lẹ tọn mẹ, e sọgan yín to mayọ́nẹn mẹ.

Kẹdẹdi whenu Biblu tọn lẹ, dinvie wẹ mí pannukọn avùn gbigbọ mẹ tọn daho lọ. To whelẹponu, mẹsusu tin bo ko dọhó do ohóta otànhó agùn tọn he ji. Dọtẹ Matẹn Lutẹ ko dọhó titegbe to azán etọn lẹ mẹ jẹagọ̀do zinzán Papa lẹ tọn. Didè ohógbè etọn lẹ tọn ma sọgbè hẹ asiko mítọn dinvie tọn, podọ enẹwutu wẹ míwlẹ to vẹvẹ to otẹn etọn mẹ. To ewọ mẹ, agùn awelẹ hòavùn sinsinyẹn pannukọn yénọzo lẹ, yèdọ Plọtẹstannọ lẹ po Katolikinọ lẹ po. Ewọ ma hẹn onú lẹ do awubibọ mẹ bo yín yiylọ nugbonugbo gbọn Jiwheyẹwhe dali nado zé ogbè etọn daga to ninọ̀mẹ yẹwhegán Alẹ̀nù Hóhó mẹ tọn lẹ godo gba.

To ohó nukọn tọn etọn hlan yẹwhenọ Daniẹli mẹ, to Biblu winwlán Awetọ whenu, é wlán dọ, “File wẹ oyẹ Papa tọn nugbo he tin to awhágbè aṣẹpipa ylankan etọn tọn mẹ dọ, agùn lẹpo po ofin lẹpo po nido yín mẹdawhẹ̀na gbọn ewọ dali, ṣigba mẹde matin nado dawhẹ̀na ewọ gba. Po Kapi.Solite po: Kẹdilé owhè to aga na osùn dó, mọkẹdẹ wẹ Papa tin to aga na ahọlu lẹ dó. Fidepope aṣẹ̀pipa tin te, huhlọn tin finẹ nado paṣẹ̀, omẹ he pò lẹpo dóna sètónu… Whenuena Papa klọ alindọn susu biọ olọnzòdomẹ, mẹde matin nado dọmọ, ‘etẹ wẹ hiẹ to wiwà?’ Ehelẹ pó ma yín núpinplọ́n kẹdẹ gba, ṣigba e yín bibasi to wiwà mẹ: Na ahọlu lọ ma yín ahọlu gba, ṣigba Papa lọ wẹ é na zé ede whèna kẹdẹdi azọ́nvi de podọ po ojlọjẹ etọn lẹpo po nado donùnùgona afọ etọn. Enẹ wẹ Pita wiwé dọ to Owé 2 Pita 3:3 tọn mẹ, dọ, yé na wá po ovlẹ po to azán godo tọn lẹ mẹ, bo na to zọnlinzin to ojlo yéde tọn lẹ mẹ. To ehe mẹ, é tùnmẹ ohó Daniẹli tọn to owé DANIẸLI 11:36 tọn mẹ, dọ, ‘Ewọ nasọ nọ zé ede daga, bo sọ nọ hẹn ede klo to yẹwhe lẹpo ji, bo sọ nọ dọhó onú jawujawu lẹ tọn do Jiwheẹwhe yẹwhe lẹ tọn go: ewọ nasọ mọdagbe kaka hòmẹgble do yín hinhẹn lódo; na enẹ he yè dótana na yín wiwà.’

Enẹwutu wẹ Papa lọsu do ná ohia ewlọsu tọn, na é to gigopana ede to diho helẹ mẹ, bo to didọ, dọ ewọ na yìji hú whlẹngantọ. Owé Wiwé wẹ dóna hẹn ẹn ṣẹ̀ to ofin etọn ji nado dègbena gigo etọn. Ṣigba e na yín alenọ dọ ewọ mẹhe to yinyàn mẹhe yè wle gbọn ohódọ jẹagọ̀do é go dali to ojlẹ de mẹ kẹdẹdilé Owé Wiwé dọ dó; é hòdẹ̀do yé, bo gblewhẹ̀do yé, bo fiọ yé kẹdẹdi mẹhe jẹagọ̀do yise etọn bo sọ yín ovi Lẹgba tọn lẹ, bo to bibasi egbésọ-egbésọ. Dinvie, omẹ etọn lẹ to awhádo podọ to whelẹponu dọ agùn, yèdọ Papa tin to aga na Owé Wiwé. Enẹ wẹ nado dọ núhe Daniẹli tùnmẹ dọ, ewọ na dọhó onú jawujawu lẹ tọn jẹagọ̀do Jiwheyẹwhe yẹwhe lẹ tọn go. …

Mẹplántọ ylankan he pò bo dohòmẹkẹ̀n Ohó Jiwheyẹwhe tọn lẹ wà ẹ to mayọ́nẹn mẹ. Ṣigba ewọ wà ẹ to wuntuntun mẹ bo sọ ylọ Owé Wiwé lẹ po Ohó Jiwheyẹwhe tọn po gbọn ehe dali é jlo nado yín aṣẹpatọ daho bo sọ gblewhẹ̀domẹ kẹdẹdilé núplọ́nmẹ Lẹgba tọn to fie é jlo podọ whenuena é sọ jlo dó. Enẹwutu wẹ é do jó ede na yè nido nọ ylọ ẹ dọ, yẹwhe aigbanù tọn, yèdọ Jiwheyẹwhe yẹwhe lẹ tọn, Oklunọ oklunọ lẹ tọn, Ahọlu ahọlu lẹ tọn, e ma yín wiwé de kẹdẹ gba ṣigba bo tin to Jiwheyẹwhe mẹ kavi yẹwhe-gbẹtọ, dilé Klisti Lọsu yín Jiwheyẹwhe podọ gbẹtọ dó, vikali mẹhe tọn é jlo nado yín bo sọ zé ede daga hú I.

Podọ ga, to Owé 2 TẸSALONIKA 2:3-4 tọn mẹ, Mẹwiwé Paul dlẹnalọdó ohó Daniẹli tọn, dọ: Yè na do gbẹtọ ylandonọ lọ hia, yèdọ ovikún vivà tọn lọ, mẹhe jẹagọ̀ bo sọ zé ede daga hú núhe yè ylọ dọ Jiwheyẹwhe lẹpo, kavi ehe yè nọ sẹ̀n, bo sinai to tẹmpli Jiwheyẹwhe tọn mẹ bo sọ to ede dohia dọ ewọ wẹ Jiwheyẹwhe. Na núdepope matin ehe sọgan zé ede daga hú Jiwheyẹwhe po Whànpẹ Etọn po, adavo ehe jẹagọ̀do Jiwheyẹwhe he yè nọ ylọ, bo nọ dọyẹwhehó Etọn, bo sọ nọ doyẹyigona Ẹn, nado dọ, yèdọ jẹagọ̀do Ohó Jiwheyẹwhe tọn po sinsẹ̀n bibasi hlan Jiwheyẹwhe po go…

To ofi, dawe ylandonọ lọ podọ ovikún vivà tọn lọ matùnmẹ dọ, ewọ yín ylandonọ hlan ede bo sọ dọ̀n, kavi “privatus”, yèdọ ylandonọ hlan ede gba, ṣigba to gbaungba, yèdọ mẹhe plán omẹ he pò lẹ bọ yé hodo é to ylando po dindọ̀n po mẹ. … Azọ́n Papa tọn ylandonọ he ko yín wiwà to ninọ̀mẹ awe ji.

Tintan, na é hẹn onú yọ́yọ́ devo lẹ biọ sinsẹ̀n di ehelẹ, “mausim” he yín ojlẹ sẹnibibasi tọn, po ojlẹ homẹhùnhùn tọn po, po osìn wiwé po, po sinsẹ̀n bibasi hlan mẹwiwé lẹ po, podọ yè ni yì hútò, gbèdide lẹ po hùnzinzọn po, po sinsẹ̀n bibasi po, nùbibla lẹ po owhè lẹ po, po onú mọhunkọtọn lẹpo po. Gbọnvo na enẹlẹ, é dotukla bo sọ zánnùdo sinsẹ̀n nugbo lọ po Ohó Jiwheyẹwhe tọn po, po yise po, bo sọ hẹn kọnmiọnu azinzọ̀nnọ lẹ tọn wá, po onú devodevo lẹ po.

Awetọ, é hòhùwhẹ Yisenọ lẹ po osẹ́n susu gedegede po, ehe dali é dá oylan dai to ofie Jiwheyẹwhe majlo ylando te; nado sẹsinwhena é flú susu to núdidá Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ, yèdọ to ofie é jlo podọ whenuena é jlo. To mọ wiwà mẹ, yè nọ hia mẹdepope he nọ dù bọta po azin lẹ po, po fromage po, po oyìnnọ po, po olan po dọ ylandonọ, ṣogãn Jiwheyẹwhe ko jó núhelẹ hlan mí vọnu nado yín ayajẹnọ to wiwé mẹ, matin ylando. É sọ nọ flú ojlẹ lẹ po azán lẹ po gbọn ylando dali, to ofie é jlo podọ whenuena é jlo, enẹwutu mí dóna blánù bo sọ dù owhè lẹ. Na núdùdù alọpãlọpa lẹ tọn to asiko dopolọ mẹ, yèdo to akla akuẹ gegenu dùdù po ovện nùnù po mẹ, é ko dọ dọ mí yín ylandonọ to whenuena mí to dùdù.

Podọ ga, é sọ flú sinsẹ̀nhọ̀ lẹ po núzinzán he é ko lẹ̀wé lẹ po dọ, mẹdepope ma na sọgan dóalọ osé kavi atin de go, nado dọ agbà lọ po núzinzán he tin to agbà lọ ji lẹ po go. E yín onú huhlọnnọ de dọ sunnu he yè ma dè nado yín agùnvi de ma sọgan dóalọ kọfo de, kavi núzinzán sika tọn de, kavi ehe yè ma degbèna de go gba. Whenuena yè to na klọ ẹ, yè ma sọ degbè dọ ni yín bibasi gbọn yọnnu he nọ wàzọ́n to sinsẹ̀nhọ̀ mẹ lẹ kẹdẹ dali gba, na yẹwhenọ lẹ dóna klọ ẹ jẹnukọn: osẹ́n pipé lọ wẹ yín dọ ylando tin to kọfo lọ mẹ… Dogọ́ alọwle he yín zizédai gbọn Jiwheyẹwhe dali dóna yín ylando, whenuena eyín bibasi gbọn asiko he yè ma degbè etọn dali. Podọ adọzán dóna yín fuflú to ylando mẹ to whedepopenu he é jlo.

Yè wlán to owé he yín: M. Luther, Bibel, II. Ausgabe, pg. 836 tọn mẹ, dọ, “… Núdepope matin he yè jódo to onú he yè plọ́ jei lẹ mẹ gba, é nasọ to nukọnyì to gbèdide atọ̀ntọ Jiwheyẹwhe tọn he yè basi to titò gbẹ́pipli lẹ tọn mẹ, yèdọ é ma gbẹ́ alọwle kẹdẹ na yẹwhenọ lẹ gba, ṣigba bo to nùzàn ga, bo to yẹyidè sọn omẹ go, bo to mẹgbẹ́dai bo sọ to vivàsúdo, na yè nido do é hia di mawé, agbasalannọ, onú dihonọ to ofie mẹde ma sọgan sẹ̀n Jiwheyẹwhe te. To mọ wiwà mẹ, é ma yọ́nẹn dọ Jiwheyẹwhe ko dona alọwle, bo ylọ ẹ dọ alẹ̀nùnù Etọn po homẹhùnhùn Etọn po, bo degbè gbọn jonaylando dali dọ, yè ni hẹn adọ́zán do wiwé mẹ podọ do yẹyi mẹ, podọ to enẹ mẹ, yè ma to na hia wantúntún ylankan agbasa tọn jẹ gba. Enẹwutu, klisti godo tọn dóna hòdẹ̀do núhe Jiwheyẹwhe dona, bo klán núhe Jiwheyẹwhe bládopọ́ do vòvo, bo dọ vlẹko do núhe Jiwheyẹwhe to pipa go: To popo lẹpo mẹ, nado zé ede daga bo jẹagọ̀do núhe Jiwheyẹwhe wà lẹpo, bo plọ́ bo sọ vàsúdo. Papa ma degbè na alọwle wiwé mọtọnhunkọ, kavi na e nido sọawúhia kẹdẹ gba, ṣigba na ewọ jlo nado nọ mẹdekannu bo ma jẹagọ̀do núhe é jlo, bo matin to mẹdepope glọ kavi yín blibla po mẹdepope po gba.”

To owé he yín: O. Markmann, Endzeit, Entrückung, Antichrist, pg. 62 tọn mẹ, dọ, “To ohógbè kọ̀ndopọ́ tọn mẹ hẹ Biblu he yè dọ gbọn Buṣina dali, yè wlán ehe dọ: ‹‹Tùnmẹ he dọ, dọ Papa na yín agọ̀jẹdo-Klistigotọ, yín aṣẹpipa he tọ́nsọn agùn Plọtẹstannọ hóhó lẹ mẹ bo sọ yín zinzán to zédai yetọn lẹ mẹ gbọn agùn vọjlado tọn dali to otò Flansi tọn mẹ, … ma dóna yín zizédaga to ota Plọtẹstannọ lẹ tọn mẹ gba, na to pinpọ́n mẹ, enẹ ko tin hóhó jẹnukọnna vọjlado to owhè kanwe-kò donu ṣinẹnẹtọ mẹ… podọ gbọn owhè kanwe-kò lẹpo mẹ kaka jẹ whenuena Lutẹ sọ vọ́ ẹ dọ.››

Godo he mí ko zé ehe jlẹdo Owé Wiwé lẹ go, to wiwà mẹ e yín domọna hézéhézé dọ, yè kẹalọyí onú lẹpo bọ yè diọ núyiwà sinsẹ̀n tọn lẹpo. Sọn yise nugbo “… ehe yè ko yí hlan mẹwiwé lẹ whladopo” (JUDA 1:3) lọ mẹ, núdepope ma sọ yín pipòdai gba. Whedepopenu he yè jlo nado dá zédai de, yè dóna zé Ohó lọ do apádopo whẹ́. Whẹpo yè nado dá núplọ́nmẹ yọ́yọ́ de, núplọ́nmẹ nugbo Biblu tọn ma sọ tin to ofi nẹ gba. Hlan ehe, mí tindo whẹ̀jijọ nado zé Owé Wiwé lẹ jlẹdo gbèdide núdidá mẹde titi tọn lẹ go. Na pọ́ndego de podọ kẹdẹdilé mí ko dọ dó, dọmọ, “Mẹde ma hẹ́ aga yì olọn, adavo mẹhe jẹte sọn olọn, yèdọ Ovi gbẹtọ tọn lọ” (JOHANU 3:13). Yè dọhó nugbo Jiwheyẹwhe tọn he yè ma dóna mọdona jẹagọ̀ hézéhézé, gãnṣo zédai he yín dọ yè zé Malia to agbasalan mẹ yì olọn yín didọ jẹagọ̀do Ohó Jiwheyẹwhe tọn go. Bé mí ma dóna sọgbè hẹ Jiwheyẹwhe bo mọ́ gbèdide Papa tọn lẹpo, bo sọ nọ pọ́n yé di agọ̀jẹdo-Klistigotọ, na yé jẹagọ̀ nugbo do núplọ́nmẹ Klisti tọn lẹ go?

Gbèdide he yín dọ, “Mẹdepope he matindo agùn kẹdẹdi onọ etọn ma sọgan tindo Jiwheyẹwhe di Otọ́ etọn gba!” ko hẹn obú jẹ gbẹtọ lẹpo ji, kẹdẹdilé yè dá gbẹtọ nado nọ̀ kọ̀ndopọ́mẹ hẹ Jiwheyẹwhe. Núṣiwà de wẹ ehe yín to vlẹkẹsi de mẹ to whenuena yè plọ́nmẹ dọ, Klisti wẹ dó agùn Katoliki tọn lọ ai bọ omẹ lẹpo yín Katolikinọ, yèdọ Malia lọsu ga. Otànhó agùn tọn lẹpo ko do nukọnyìyì dinvie tọn lẹ hia. To owhè kanwe-kò Yisenọ tintan lẹ tọn mẹ, gbẹ́pipli agùn Katoliki Lomunu lẹ tọn de matin, kavi devo depope matin dilé mí ko dohia dó to owé he mẹ gba. Asiko he jẹnukọnna apọsteli lẹ mọdona ninọ̀mẹ yise alọpãlọpa lẹ tọn ṣigba bo ma yín agùn he yè kọ̀ndopọ́ kẹdẹdilé e sọawúhia dó sọn azán Kọnstantẹn tọn lẹ mẹ gba. To ojlẹ nẹ mẹ, Papa lẹ matin, yẹwhenọ lẹ matin, kavi onú mọtọnhunkọ lẹ gba. To awubla de me, yèdọ agùn Plọtẹstannọ lẹ tọn ma payi to núdodindin yetọn lẹ mẹ to owhè kanwe-kò he wáyì lẹ mẹ bo hẹn yé go gba. Eyín ayido ego dọ ohóta he nọ sọawúhia to whelẹponu kavi lala. E sọgan yín linlẹn dopoyínyín tọn de, nugbo nukunhunhun ma yín linlẹn Yise tọn de gba, yèdọ awubla de wẹ. Plọtẹstannọ lẹ klán sọn agùn Katolikanọ lẹ tọn mẹ po kàndeji de po nado yín agùn Jesu Klisti tọn, ṣigba yé ma yígbè na awufiẹsa lọ podọ nado zinzọnlin to hinhọ́n Yisenọ tintan lẹ tọn ji gba. Ehe yín didọ taidi tasọdona podọ di onú ylankan de to asiko he wáyì lẹ mẹ.

Dinvie aṣẹpipa Papa lẹ tọn to yédelẹ dohia taidi núyọ́nnanọ di Pita podọ biṣọpu lẹ di apọsteli lẹ, ṣigba etẹwẹ yé yín to nugbo de mẹ? Onú de matin he yè ylọ dọ aisintẹn Pita tọn to Jelusalẹm mẹ kavi to Lomọnu mẹ gba. Dogọ́ onú de matin he yè ylọ dọ aisintẹn tintan Pita tọn gba. To núplọ́nmẹ apọsteli lẹ tọn he yè basi opli etọn to Jelusalẹm mẹ, Jakọbu tẹdẹ́ do e ji hézéhézé to whenuena Pita po Banabas, po Paul po dọhó godo, Jakọbu sẹsinwhena onú lẹpo gbọn pinplánmẹ Gbigbọ Wiwé tọn dali kẹdẹdi Ohó dọdai tọn (OWALỌ 15:13). To afọ etọn 28 mẹ, mí hia dọ, “Na e sọ yọ́n to nukun Gbigbọ Wiwé tọn mẹ, podọ to nukun mítọn mẹ ga…” Jiwheyẹwhe to whelẹponu nọ yí omẹ he É jlo, whladopo hlan omẹ he podọ hlan asiko devo mẹ, yèdọ omẹ devo. Aliho delẹ tin ehe mẹ Pita kavi Paul po omẹ devo he pò lẹpo po yín zinzán gbọn Oklunọ dali te. Onú dopo gê he yè ma yọ́nẹn, wẹ yín omẹ he to aga. Linlẹn ehe lọ wá aga to oglọ domọnanú mẹde titi tọn de tọn dali, ṣigba bo tindo dódònu Biblu mẹ tọn de.

Papa lẹ do yédelẹ hia nado yín vikali Klisti tọn, ṣigba to Biblu mẹ onú mọtọnhunkọ de matin gba. Yé to yédelẹ ylọ dọ biṣọpu he to aga lẹ, ṣigba onú mọtọnhunkọ lẹ de matin to Ahọludu Jiwheyẹwhe tọn mẹ gba. Apọsteli Pita to alọdlẹndó Klisti, e ma yín Papa gba to whenuena é wlánwé dọmọ, “Na mì ko taidi lẹngbọ he búali, ṣigba dinvie mì to lilẹ́gọ̀ do lẹngbọhọtọ lọ de po Biṣọpu alindọn mìtọn lẹ tọn po” (1 PITA 2:25). Papa nọ ylọ yédelẹ dọ Lẹngbọhọtọ Daho. Na wẹ ehe sọgan yín linlẹnpọ́n dó? Na Klisti tọn wẹ mí hia dọ, Ewọ wẹ Lẹngbọhọtọ Dagbe he zé Ogbẹ̀ Etọn liai na lẹngbọ Etọn lẹ (JOHANU 10), dogọ́ Ewọ wẹ Ota Agùn Etọn tọn (EFESUNU 5:22). Fie wẹ ota devo tọ́nsọn? E sọgan yín to agùn Papa lọsu titi tọn mẹ ṣigba bo ma yín to Agùn Jesu Klisti tọn mẹ gba.

To osi de mẹ, aihọn lẹpo nọ ylọ Papa dọ, “Otọ́ Wiwé”. Owé Wiwé degbè dọ, “Mì sọ ylọ mẹde otọ́ mìtọn to aihọn mẹ blo: na omẹ dopo wẹ Otọ́ mítọn olọn tọn” (MATIU 23:9). Gbẹtọ mliyọn susu to nùzán do Jiwheyẹwhe go kẹdẹdilé yè to zinzán ohógbè he jẹ dọ yé ni zán hlan Jiwheyẹwhe ṣigba bo to zinzán hlan gbẹtọ de. Fie wẹ Otọ́ Wiwé lọ te? Olọn mẹ wẹ É tin te kavi Lomu? Otọ́ ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹpo tọn tin to olọn mẹ. Donanọ wẹ Oyín Wiwé Etọn ni yín!

Mẹhe tindo tẹnmẹ he jẹ to agùn mẹ lẹ nọ yín mẹdoyẹyigona bo sọ nọ sẹ̀n. Mẹde ma sọgan yín awuwhànnọ pannukọn yé, kẹdẹdi Owé Wiwé yé na dọ hlan osé po osó lẹ po, dọmọ, “Yé sọ to didọ hlan osó daho lẹ, po osé lẹpo, dọ, họ́ jẹ mí ji, bo yí mí whlá sọn nukun ewọ he sinai to ofi lọ ji tọn mẹ, podọ sọn hòmẹgble Lẹngbọvu lọ tọn mẹ” (OSỌHIA 6:16).

Agùn Katoliki Lomunu tọn ko hẹn aihọn lẹpo yise dọ, zédai wiwé de wẹ ewọ yín to aigba ji, nado dọ, dọ, agùn he Klisti hẹn wá ayi mẹ, yèdọ ehe kẹdẹ mẹ wẹ whlẹngan tin te. Enẹ ma yín nugbo gba. Ohógbè he jẹagọ̀do otànhóhó owhè kanwe-kò donu atọ̀n he ko jẹnukọn lẹ tọn to ojlẹ Yisenọ tintan lẹ tọn mẹ. Mọkẹdẹ wẹ agùn pipli depope ma yín didóai gbọn Klisti dali bo ma sọ sọgan whlẹnmẹ gba. Sọn asiko núvọjlado tọn mẹ wẹ núplọ́nmẹ alọpãlọpa helẹ sọawúhia gbọn agùn vòvo lẹ dali. Dinvie, yè ma táhinhọ́n do kọ̀ndopọ́ po núplọ́nmẹ nugbo lọ po, po wiwà lẹ po ji gba adavo nado kọ̀n yé mẹhe jlo nado yín dopo lẹ dopọ́ to maho núplọ́nmẹ yetọn lẹ pọ́n. To gblagbla nukọnyìyì helẹ tọn mẹ, Jesu Klisti gbẹ́sọ to Agùn Etọn dóai. É ylọ yé jẹgbonu sọn akọta lẹpo mẹ, podọ sọn ogbè lẹpo mẹ gbọn gbèdide Wẹndagbe Madopòdo Ewlọsu tọn dali. Yé mẹhe nátó ogbè Etọn lẹpo dóna tọ́njẹgbonu bo na yín hinhẹn wá titò mẹ nado dèafọ po Ohó Etọn po to dọpọ́n pipé de mẹ po Agùn Klisti tọn po jẹ gigo azán kọlilẹ́wá Etọn tọn whenu.

Agùn Jesu Klisti tọn ma yín adọkunnọ to onú aihọn tọn lẹ mẹ gba. É matindo sika kavi fataka kẹdẹdilé Pita dọ dó to whenẹnu gba, ṣigba Agùn lọ yín adọkunnọ to gbigbọ mẹ. Satani do adọkun aihọn he tọn lẹpo hia Jesu. Ṣigba Jesu gbẹ́, na Ewọ yọ́nẹn kẹdẹdi opagbè lọ dọ, Ewọ na wá dùahọlu na ahọludu aihọn lẹpo tọn. Podọ to ehe mẹ, mí mọ agọ̀jẹdo-Klistigo. Otànhó gbẹtọ tọn yín núgbọnvo mlẹnmlẹn matin Papa lẹ gba. Enẹwutu wẹ vọfọ́n basi tọ́ de mado tin, bọ awhàn susu do tin po hòmẹkẹ̀n lẹ po, podọ gbẹtọ mliyọn susu wẹ yè hù. Afànumẹ lẹ gọ̀ do nọtẹn yetọn lẹ mẹ. Mẹhe yè ylọ dọ devizọ́nwàtọ lẹ wleawuna ali núnámẹ tọn.

Akuẹdidó yetọn ma sọgan plá adọkun Vatikan tọn gba. Mẹdepope he mọ adọkun he tin to boṣiọ pipa he yè nọ ylọ dọ Mẹwiwé Pita tọn kọ̀n to whenuena ewọ mọ bọ yè dóaṣọ̀na ẹn po sika po, po zannu akuẹgegenu lẹ po, po pali lẹ po (OSỌHIA 17:4) po onú núzinzán akuẹgegenu he pò lẹpo. Enẹwutu wẹ aihọn lẹpo do nọ ylọ Lomu dọ otò wiwé de. Mẹdepope he wá agahúnjlẹtẹn aihọn lẹpo tọn to otò Lomu tọn mẹ, na pé (Banki Gbigbọ Wiwé tọn) he yè ylọ to ogbè Lomu tọn mẹ dọ, “Banco di Santo Spirito”. Adọkun susu helẹ matin to owhé gbẹtọ Katolikinọ lẹ tọn gbè gba, adavo to sinsẹ̀nhọ̀ Vatikan tọn mẹ.

Agùn Katoliki Lomunu lẹ tọn wẹ yín huhlọn he to azọ́nwà to politiki po agùn pã lẹpo po mẹ to núyiwà dopodopo mẹ, bo sọ yín mẹjizinnọ yèdọ gbọn gbèdide osinọ mẹhe hodo Jesu lẹ tọn dali. Agùnvi yetọn lẹpo ko tindo ninọ̀mẹ pinplán yetọn lẹ glọ. Yé yín mimọ to ogán lẹ mẹ, to azọ́nwhé vòvo lẹ mẹ, to oplọ́nyìji-alavọ lẹ mẹ, to ajọ́wàtẹn lẹ mẹ, to dotowhé lẹ mẹ, to owéhọ́ yọpọvu lẹ tọn mẹ, podọ owéhọ́ devodevo lẹ mẹ ga… Yé hòavùn titegbe na agùn Katoliki Lomunu lẹ tọn di agùn ahọlu tọn. Yé wẹ yín hónámẹtọ podọ núwlántọ núhe yè ko wlán dogbọn politikinọ Whèzẹtẹn tọn po Whèyihọ̀ tọn lẹ po dali. Onú winwlán Katoliki tọn he yín, “Opus Dei” tin to ofi lẹpo. Podọ ga, hlan Plọtẹstannọ po kọ̀ndopọ́nọ lẹ po. Kẹdẹdilé e ko tin to hóhówhenu, yèdọ dinvie ga, ohógbè de yín zinzán dọ: Opòdo wẹ na do ninọ̀mẹ dopodopo hia.

Ṣogãn agùn Katoliki tọn nọ dọ, dọ whlẹngan wá gbọn Katoliki kedẹ dali, bọ agùnvi etọn lẹ gbẹ́sọ to aigba lẹ̀wézòmẹ tọn ji to okú yetọn godo, ṣogãn yé yín máhẹtọ to kọnmiọnnu azinzọ̀nnọ lẹ tọn mẹ to gbẹ̀whenu yetọn, bọ yé ma sọ kẹalọyí whlẹngan. Bé nẹmunẹmu wẹ whlẹngan he agùn he ko námẹ to whenẹnu? Yèdọ sinsẹ̀n bibasi hlan oṣiọ lẹ tin. Ṣigba to Biblu mẹ, núdepope ma yín mimọ dogbọn ehe dali gba. To oṣiọditẹn, yè nọ dọ hlan oṣiọnọ lẹ dọmọ, “E hẹnhòmẹhùn Oklunọ nado zé nọvisunnu mítọn kavi nọviyọnnu mítọn do gigo mẹ.” Onúwinwlán he tin to osé oṣiọditẹn tọn go to didohia dọ, “To ofi, gbọjẹ to jijọho mẹ…”, kavi “Gbọjẹ to Jiwheyẹwhe mẹ…” Ṣigba to sinsẹ̀n bibasi hlan oṣiọ lẹ whenu, yè nọ dọ, dọ e ma hẹnhòmẹ Oklunọ tọn hùn nado zé oṣiọ lọ do gigo Etọn mẹ gba, ṣigba é dóna tọ́ngbọn lẹ̀wézòmẹ dali whẹ́. Mẹdepope he yín awujinọ do linlẹn he ji dóna yọ́nẹn dọ núde to finẹ bo ma sọgbè gba.

Jesu Klisti kànbiọ yé to whenẹnu dọ, “Baptẹm Johanu tọn, olọn mẹ wẹ e tin sọn, kavi sọn gbẹtọ lẹ de?” (LUKU 20:4). To egbé, É sọgan kànbiọ ga dọ, “Bé vọjlado po vọfọ́n he bọdo e go lẹpo po, olọn mẹ wẹ yé tin sọn, kavi sọn gbẹtọ lẹ de?” Whenẹnu owékantọ lẹ matindo gblọndo de na ohókànbiọ he gba. Nẹmunẹmu wẹ owékantọ egbé tọn lẹ? Ogblọndo tẹ wẹ yé sọgan ná? Ode matin ehe yé sọgan ná gba! Ohùn mẹhe yè hù lẹpo tọn na dọhó to Whẹ̀dazángbè jẹagọ̀do nukọntọ agùn whẹndo he dọ̀n agùn Plọtẹstannọ lẹ tọn do godo sọn agùn-onọ Lomunu tọn lọ mẹ, yèdọ mẹhe jó ogbẹ̀ yetọn na Biblu he nido sọgan yín hihia bọ nugbo he tin to É mẹ lẹpo sọawúhia hézéhézé to zògbantin ji. Otànhó agùn tọn daho po ehe tin dinvie to alọnu-alọnu po yín oklọ titegbe de. To owhè pẹde he ko wáyì lẹ mẹ, ehe yè nọ ylọ dọ, zédai Nisene tọn hẹn ohógbè he, dọmọ, “… to ota ji, agùn wiwé apọsteli lẹ tọn” ṣigba to dinvie yé nọ hia dọ, “… agùn wiwé Katoliki tọn podọ apọsteli lẹ tọn”.

Mẹnu wẹ dawe he lọ sọn onú pinpọ́n Owé Wiwé tọn mẹ, mẹhe aihọn lẹpo to pinpọ́n hlan bo sọ dọhó hlan Malénu fọtọ́n donu kanwe-atọ́n to bọluhòtẹn to otò Casablanka tọn mẹ, mẹhe dona bokọnọ de to otò Abijan tọn mẹ, bo sọ dọhó to opli ONI tọn ji to otò Niwu Yọki tọn mẹ kavi to Oplitẹn Agùn Aihọn lẹpo tọn mẹ to otò Geneva tọn mẹ podọ to ohódọtẹn Elopianu lẹ tọn mẹ to otò Stlasbọgu tọn mẹ, mẹhe yè yọ́nẹn gbọn aihọn lẹpo mẹ bo sọ dlá otò Skandinavianu lẹ tọn pọ́n, eyín yè ma tlẹ kẹalọyí?

Azọ́nwhé po huhlọn he kọ̀ndopọ́ hẹ yé lẹ po yín alọdlẹndó to Owé Wiwé mẹ, to ota ji, yèdọ to Owé Osọhia tọn mẹ. Alọdindlẹn he magbọvọ he lọ yín zinzán to osọha núọtọ̀n-kande-kòatọ́n e lán dopo (666) mẹ (OSỌHIA 13:17-18). To finẹ, yè dọ hlán mí hézéhézé dọ, “… na sọha gbẹtọ de tọn wẹ: sọha etọn sọ basi núọtọ̀n-kande-kòatọ́n e lán dopo.” Osọha he lọ sọgbè hẹ oyín dawe he lọ tọn to ogbè Latẹn tọn mẹ, ehe yè ma sọgan zán hlan omẹ devo de to aigba ji, dọ, “Awúsọhia Ovisunnu Jiwheyẹwhe tọn tọn”, he tùnmẹ dọ,

(MẸHE YÈ DIỌ DO TẸNMẸ OVI JIWHEYEWHE TỌN TỌN MẸ)

V I C A R I V S F I L I I D E I

5+1+100 1+5+1+50+1+1+500 +1 =666

To nugbo de mẹ, e ma yín gbọn núṣiwà dali wẹ aṣẹpatọ Lomunu tọn lẹ zán ohógbè he yín “LATIN REX SACERDOS”, ehe tùnmẹ dọ, “Ahọludu yẹwhenọ Latẹn tọn” gba. Kosi Lomu tọn lẹ diọ ẹ do Lomu Papa lẹ tọn. Ohógbè he lọsu tindo wékún dopolọ he sọgbè hẹ osọha núọtọ̀n-kande-kòatọ́n e lán dopo (666) lọ tọn.

(AHỌLUDU YẸWHENỌ LATẸN TỌN)

L A T I N V S R E X S A C E R D O S

50 +1+5+10+100+500 =666

To Owé Osọhia 17 tọn mẹ, yè dlẹnalọdó zédai aihọn tọn he hézéhézé di onọ. Na yè ko klọ aihọn lẹpo bo jlẹbó do yé bo sọ plán yé jẹagọ̀ biọ huhlọn ohógbè majiki he tọn glọ, podọ Oklunọ Lọsu ko dọhó whẹ̀dida tọn do aisitẹn etọn ji. To Owé OSỌHIA 18:7-8 tọn mẹ, yèdọ núhe yè nọ ylọ dọ otòdaho madopòdo hlan mí to ojlẹ pẹvi de mẹ dọ, yè na họ́ ẹ. “Nẹmunẹmu wẹ é to gigopana ede, bo sọ nọnọ̀ ogbẹ̀dùdù mẹ, awufiẹsa po homẹgble mọtọnhunkọ po wẹ mì ni ná ẹn: na é ko dọ to ayiha ede tọn mẹ, dọ, Ai ahọsi tọn wẹ yẹn sín, yẹn ma yín asúṣiọsi gba, yẹn ma to awublanu na mọ. Enẹwutu wẹ azọ̀nylankan etọn na wá gbèdopo, okú, awublanu, po hùvẹ po; yè na yí miyọn do fiọ ẹ mlẹnmlẹn: na huhlọnnọ wẹ Jiwheyẹwhe Oklunọ he to owhẹ̀ etọn dá.” Kaka jẹ dinvie, Ohó Jiwheyẹwhe tọn dopodopo ko yín ṣiṣẹ̀ na ojlẹ he yè ko dè lọ, podọ whladopo dogọ́ ode ma to na pò ai gba.

Do Ohó Jiwheyẹwhe tọn dopo gê he to ote po aṣẹpipa Etọn po ji, wẹ yè degbèna yé mẹhe yín nugbonọ lẹpo nado gọ̀wá Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ, bo nasọ yise kẹdẹdilé Owé Wiwé lẹ dọ dó.

Ehe ma ná tùnmẹ núdindọn de tọn gba. Owhẹ̀dida godo tọn lọ gbẹ́sọ tin to Jiwheyẹwhe kẹdẹ de, to nugbo de mẹ, Mẹhe na dáwhẹ̀ do Ohó Etọn ji. Mí to hódọ do Katolikinọ mliyọn donu fẹnẹ (800,000,000) hunkọ aihọn lẹpo tọn ji, ehe mẹ yé omẹ pó yise to núplọ́nmẹ he yé plọ́n lẹ mẹ, bo ma mọdona dọ, núplọ́nmẹ aihọn he tọn ma tọ́nsọn Klisti de gba, podọ whedepopenu matin he agùn Katoliki tọn yín Agùn Jesu Klisti tọn gba. Mọkẹdẹ wẹ hlan agùn Plọtẹstannọ lẹ ga. Nugbo gbẹtọ susu to whlẹngan din. Gbẹtọ susu tindo adọgbo do núplọ́nmẹ agùn yetọn lẹ tọn go po agùnvi agùn yetọn lẹ po tọn go na whlẹngan. Yé ma yọ́nẹn dọ, yè to yé klọ bo sọ to yé tafù na ogbẹ̀ madopòdo gba. Eyín oklọ mọtọnhunkọ sọawúhia to sinsẹ̀n de mẹ matin alọdlẹndó Klisti, bé e dó huhlọn. Ṣigba eyín enẹlẹ pó sọawúhia to Oyín Klisti tọn mẹ, yè ma to na jona gbèdé. Núhe Jiwheyẹwhe dọ to Azán Pẹntikọsti tọn gbè to Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ tọn mẹ gbọn onù mẹdidè etọn tọn dali gbẹ́sọ tin to ote kakadoi, dọ, “E nasọ wá jọ, mẹdepope he na ylọ oyín Oklunọ tọn, yè na whlẹngan” (OWALỌ 2:21; JOẸLI 3:5). Nugbo whlẹngan he tin to kànṣiṣamẹ hẹ Oklunọ Mẹhe hẹn whlẹngan wá kẹdẹ dali, ko yín didèsẹ̀ bo gọ̀do núplọ́nmẹ po núyiwà agùn tọn devo lẹpo ji. E sọgan yín dọ, yẹwhenọ lọ matlẹ mọdona ehe gba.

Agùn daho Plọtẹstannọ lẹ tọn lẹ nọ dọ, dọ yé sọgbè hẹ Owé Wiwé lẹ. Eyín enẹ yín nugbo, etẹ wẹ yín núyiwà otànhó he matin to Biblu mẹ tọn he yé kẹalọyí tọn? Agùn Katoliki tọn lẹ sọgbè hẹ awelẹ, dọmọ yé nọ tùnmẹ Biblu di otànhó de. To núpinpọ́n sisosiso de mẹ, otànhó he go yè wàzọ́n do po owéfọ Biblu tọn de po wẹ sọgan yín mimọ. To otànhó mọtọnhunkọ lẹ mẹ, Oklunọ mítọn ylọ sinsẹ̀ntọ mọtọnhunkọ lẹ to zinzán ohógbè he yín “yaya” tọn hlan yé mẹ, dọ, “… yaya wẹ yé to taliaina mi, bo sọ to ogbèdai gbẹtọ lẹ tọn plọ́nmẹ di núplọ́nmẹ yetọn lẹ … É sọ dọ hlan yé, dọ, Nugbo wẹ mìwlẹ gbẹ́ osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn dai, na mì nido yìn otànhóhó mìtọn lẹ.” (MALKU 7:7, 9). To owéfọ he po devo lẹ po ji, e dóna yín didọ, dọ, núyiwà agùn lẹpo tọn tin to yaya, eyín yé ma basi yé kẹdẹdi to ojlo po Ohó Jiwheyẹwhe tọn po mẹ. Yaya wẹ yé to odẹ̀ he yín ṣapelẹ tọn, yaya wẹ odẹ̀ he yè nọ ylọ “undo gbè we Malia”, yaya wẹ owhẹ̀ntintọ́n yetọn lẹpo, yaya wẹ núyiwà agùn tọn lẹpo, yaya wẹ popo lẹpo! Yè ma dó ojlo Jiwheyẹwhe tọn ai gbọn Papa dali gba, adavo gbọn yẹwhegán po apọsteli lẹ po dali he yín mimọ whladopo podọ kakadoi to Owé Wiwé lẹ mẹ.

Etẹwẹ dinvie? Bé e bọwu nado gbọṣi wiwà dopolọ mẹ to yaya to whenuena nugbo lọ ko sọawúhia gbaungba podọ oklọ lọ lọsu ko sọ sọawúhia to gbaungba to hinhọ́n núdohiamẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn tọn mẹ? Sọn ojlẹ núdohiamẹ he tọn mẹ, omẹ dopodopo tindo azọ́n to Jiwheyẹwhe nukọn. “Enẹwutu ojlẹ wunvi tọn lẹ go wẹ Jiwheyẹwhe dènukunsẹ̀ sọn; ṣigba to dinvie é degbèna gbẹtọ lẹ to ofi popo dọ yé ni dó lẹnvọjọ” (OWALỌ 17:30). Mẹdepope he hia anádemẹ he ma na tindo owhẹ̀jijọ de to Whẹ̀dazángbè gba. Mẹhe Jiwheyẹwhe do Ede hia lẹ kẹdẹ mẹ wẹ É sọgan yín sinsẹ̀n te. Yéwlẹ wẹ mẹhe É do Ohó Etọn, Oyín Etọn po Ojlo Etọn po hia. Gbọn ojọmiọn Etọn dali, yé wẹ mẹhe tindo dọpọ́n whlẹngan mẹde titi tọn pọ́n.

Ojlọjẹ he yín dọ, Papa po yẹwhenọ lẹ po tindo adọgbo pẹvi de nado dọ nugbo lọ hlan gbẹtọ lẹ. Ṣigba mẹdepope matin to devizọ́nwàtọ gbigbọnọ lẹ mẹ, sọn yẹwhenọ he tin to otòpẹvi lẹ mẹ jẹ otòdaho lẹ mẹ gba, enẹwutu mẹhe hia anádemẹ he ma sọgan vò to ayiha etọn mẹ sọn dinvie yì gba, na ewọ ko mọ nugbo lọ wutu. Yé mẹhe yè ko diọ bo ko sọ tafú gbọn agùn dali lẹ, tindo jlọjẹ nado gọ̀ huhlọn yetọn po hihiajẹ yetọn po yí, nado tindo gbèmimá mẹde titi tọn hlan Klisti podọ nado mọdona nugbo lọ. Yọpọvu he yè baptizi lẹ do gbèyìyì de mẹ, ma sọgan yín kinkànbiọ dọ, bé yé jlo nado yín agùnvi yetọn wẹ? Matin wuntuntun yetọn, kavi gbèsisọ yetọn nado yígbè dọ yè ko hẹn yé yín agùnvi. Enẹ wẹ jlọjẹ gbẹtọ tọn po huhlọn gbẹtọ tọn po to owhè kanwe-kò donu kanwe-kòtọ mẹ! Ehe tin to agọ̀jijẹ mẹ hlan mẹdekannujẹ agùn tọn, e bo sọ yín nukọnyìyì ehe yè ylọ dọ Agùnbibasi tọn he ṣẹ̀ sọn owhè fọtọ́n e lán fowe-kanwe-kò (1500) he wáyì lẹ mẹ. Agùn daho devo he pò lẹ lọsu ko zán ninọ̀mẹ he ma sọgbè hẹ Biblu tọn. Yé sọ tindo whẹ̀gbledo to Jiwheyẹwhe nukọn. Ehe wẹ ojlẹ ogbèmimá tọn he dóna yín alọkẹyí gbọn gbẹtọ lẹpo dali to Jiwheyẹwhe nukọn.

Azọ́n wéma he tọn wẹ nado ná domọnanú he sọgbè de hihiatọ owé he tọn lọ tọn lẹ. Mẹdepope matin he sọgan yí ohó helẹ sè to nukuntintọn mẹ gba, ṣigba na omẹ lẹpo ni dinpọ́n to Owé Wiwé lẹ po otànhó agùn tọn lẹ po mẹ, to whenẹnu ewọ na biọ ogbèmimá de mẹ.

Yè ylọ yé dọ núyọ́nẹntọ
He tọ́nwhẹn jẹagọ̀do nugbo lọ go
Yé mẹhe gbẹ́sọ to núṣiwà mẹ
Wẹ yè na ylọ dọ nulunọ lẹ

Mẹde ma sọgan mọdona lé e bọawu dó na susu to yẹwhenọ lẹ mẹ nado gbẹ́kọ nukọnyìyì otànhó lẹ tọn go bo sọ nọ jó yé do. Jiwheyẹwhe kẹdẹ wẹ mọdona yín e yín dọ yé nọ jlo bo nọ sú nukun yetọn lẹ kavi yé ma jlo nado dindona nugbo lọ. Sọn asiko Kọnstantẹn tọn mẹ, yèdọ sọn bibẹ́nu agùn ahọludu Lomunu tọn he yín ojlẹ nukọnyìyì tọn, wẹ yè ṣẹ̀ hódọ do otànhó agùn tọn go titegbe. Sọn owhè kanwe-kò atọ́ntọ do jẹ widopotọ mẹ, Sesali po aṣẹpatọ nọ dè Papa lẹ po sọawúhia. Sọn whenẹnu, ojlẹ nukọnyìyì mẹhe yè nọ ylọ dọ yẹwhenọ lẹ tọn sọawúhia bọ yé sọ yí onú lẹpo hẹn to alọ yetọn lẹ mẹ.

Yè wlán to owé he yín: B. Harenberg, Chronik der Menschheit, pg. 287 mẹ, dọ, “Nado glọ́nalina mẹjizinnọ otògán he yín Janman-Lomunu tọn podọ na ahọvi Lomunu tọn to didè Papa lẹ tọn mẹ, Papa Nikolausi II (awetọ) degbè gbọn osẹ́n he zé ovòdidè to alọ yẹwhenọzọ́n lẹ tọn dali to Juwáyìzángbè to opli yẹwhenọ lẹ tọn mẹ to owhè fọtọ́n e lán kande-fọtọ̀nnukun-ẹnẹtọ (1059) tọn mẹ.” Sọn whenẹnu wẹ Papa lẹ lẹzùn aṣẹpatọ huhlọnnọ aihọn lẹpo tọn, na yé tindo huhlọnnọ susu gedegede he to búdina lọnzòdomẹ. Ehe lọ ma ko pé gba. Dinvie, yè degbè onú lẹpo tọn na dagbe agùn tọn. To vivọnu, e ma yín Sesali lẹ po aṣẹpatọ lẹ po wẹ nọ dè Papa lẹ gba, adavo dọ Papa lẹ nido nọ dè aṣẹpatọ lẹ.

To owé he yín: B. Harenberg, Chronik der Menschheit, pg. 288 mẹ, yè wlán dọ, “Lomu, osùn atọ̀ntọ, owhè fọtọ́n e lán kande-gbàntọ́ntọ (1075) tọn mẹ. Gbèdide Papa lẹ tọn. To ehe yè nọ ylọ dọ gbèdide Papa lẹ tọn mẹ, to opli agùn tọn he yè basi to azán afín tọn gbè, Papa Gleguwa VII (ṣinawetọ) degbè dọ biṣọpu Lomunu tọn lẹ ni lẹzùn aṣẹpatọ agùn aihọn lẹpo tọn he matindo opòdo. Papa kẹdẹ wẹ tindo jlọjẹ nado zé gbaja aṣẹpipa tọn do awù yetọn lẹ go bo sọgan dè ahọlu lẹ sọn azinpò yetọn lẹ ji, bo sọ sọgan tú yé dote sọn alẹ̀nùnù whiwhlé tọn he yín ahọlu wàzọ́n mawàdódó tọn bọ mẹdepope ma sọ sọgan dawhẹ̀ na yé.” Etẹ wẹ aihọn politikinọ he po agùn huhlọnnọ he po tindo to opọ́ po Agùn Jesu Klisti tọn po, kavi lilá owẹndagbe Etọn tọn po Ahọludu Jiwheyẹwhe tọn po? Aṣẹpatọ lẹpo, yèdọ yín e yín to avọ̀ otòvi lẹ tọn mẹ kavi to azọ́nvọ̀ mẹ, ko tindo ahọludu yetọn titi lẹ kẹdẹ.

Yè dè Papa lẹ to azọ́nwhé dahodaho he yé ko dádai hlan yédelẹ mẹ. Whenẹnu wẹ yè zé yé do aisintẹn daho he yín (Sedia gestatoria) lẹ mẹ bo sọ nọ yín lilá pé. Dinvie, aihọn lẹpo nọ pọ́n hlan yé bo sọ nọ mọ alọgọ́ yetọn lẹ po dagbewà po, po whẹ̀yídọ yetọn po yí sọn yéde. Eyín yè ko dó e bọ yè ma dohia to lalo mẹ dọ to agùn aihọn he tọn lọ mẹ, núdepope matin he kọ̀ndopọ́ hẹ Owé Wiwé lẹ gba; bé yè sọgan yí ehe whlá do gbẹtọ lẹpo, ehe mẹ yè lẹzùn ylando hlan Jiwheyẹwhe te? To ofi, mí ma to whẹ̀gbledo omẹ susu he tin to agùn aihọn he lọ tọn mẹ, kavi Papa mọhunkọ tọn di gbẹtọ gba, adavo zédai yetọn po zinzán yetọn lẹ po to agùn lọ mẹ. E dóna yín gbèdena nado dohia yín e yín dọ mí ko biọ oklọ daho de mẹ kavi bo dánúdai to otànhó gbẹtọ lẹ tọn mẹ, e sọgan yín to mayọ́nẹn mẹ.

Kẹdẹdi whenu Biblu tọn lẹ, dinvie wẹ mí pannukọn avùn gbigbọ mẹ tọn daho lọ. To whelẹponu, mẹsusu tin bo ko dọhó do ohóta otànhó agùn tọn he ji. Dọtẹ Matẹn Lutẹ ko dọhó titegbe to azán etọn lẹ mẹ jẹagọ̀do zinzán Papa lẹ tọn. Didè ohógbè etọn lẹ tọn ma sọgbè hẹ asiko mítọn dinvie tọn, podọ enẹwutu wẹ míwlẹ to vẹvẹ to otẹn etọn mẹ. To ewọ mẹ, agùn awelẹ hòavùn sinsinyẹn pannukọn yénọzo lẹ, yèdọ Plọtẹstannọ lẹ po Katolikinọ lẹ po. Ewọ ma hẹn onú lẹ do awubibọ mẹ bo yín yiylọ nugbonugbo gbọn Jiwheyẹwhe dali nado zé ogbè etọn daga to ninọ̀mẹ yẹwhegán Alẹ̀nù Hóhó mẹ tọn lẹ godo gba.

To ohó nukọn tọn etọn hlan yẹwhenọ Daniẹli mẹ, to Biblu winwlán Awetọ whenu, é wlán dọ, “File wẹ oyẹ Papa tọn nugbo he tin to awhágbè aṣẹpipa ylankan etọn tọn mẹ dọ, agùn lẹpo po ofin lẹpo po nido yín mẹdawhẹ̀na gbọn ewọ dali, ṣigba mẹde matin nado dawhẹ̀na ewọ gba. Po Kapi.Solite po: Kẹdilé owhè to aga na osùn dó, mọkẹdẹ wẹ Papa tin to aga na ahọlu lẹ dó. Fidepope aṣẹ̀pipa tin te, huhlọn tin finẹ nado paṣẹ̀, omẹ he pò lẹpo dóna sètónu… Whenuena Papa klọ alindọn susu biọ olọnzòdomẹ, mẹde matin nado dọmọ, ‘etẹ wẹ hiẹ to wiwà?’ Ehelẹ pó ma yín núpinplọ́n kẹdẹ gba, ṣigba e yín bibasi to wiwà mẹ: Na ahọlu lọ ma yín ahọlu gba, ṣigba Papa lọ wẹ é na zé ede whèna kẹdẹdi azọ́nvi de podọ po ojlọjẹ etọn lẹpo po nado donùnùgona afọ etọn. Enẹ wẹ Pita wiwé dọ to Owé 2 Pita 3:3 tọn mẹ, dọ, yé na wá po ovlẹ po to azán godo tọn lẹ mẹ, bo na to zọnlinzin to ojlo yéde tọn lẹ mẹ. To ehe mẹ, é tùnmẹ ohó Daniẹli tọn to owé DANIẸLI 11:36 tọn mẹ, dọ, ‘Ewọ nasọ nọ zé ede daga, bo sọ nọ hẹn ede klo to yẹwhe lẹpo ji, bo sọ nọ dọhó onú jawujawu lẹ tọn do Jiwheẹwhe yẹwhe lẹ tọn go: ewọ nasọ mọdagbe kaka hòmẹgble do yín hinhẹn lódo; na enẹ he yè dótana na yín wiwà.’

Enẹwutu wẹ Papa lọsu do ná ohia ewlọsu tọn, na é to gigopana ede to diho helẹ mẹ, bo to didọ, dọ ewọ na yìji hú whlẹngantọ. Owé Wiwé wẹ dóna hẹn ẹn ṣẹ̀ to ofin etọn ji nado dègbena gigo etọn. Ṣigba e na yín alenọ dọ ewọ mẹhe to yinyàn mẹhe yè wle gbọn ohódọ jẹagọ̀do é go dali to ojlẹ de mẹ kẹdẹdilé Owé Wiwé dọ dó; é hòdẹ̀do yé, bo gblewhẹ̀do yé, bo fiọ yé kẹdẹdi mẹhe jẹagọ̀do yise etọn bo sọ yín ovi Lẹgba tọn lẹ, bo to bibasi egbésọ-egbésọ. Dinvie, omẹ etọn lẹ to awhádo podọ to whelẹponu dọ agùn, yèdọ Papa tin to aga na Owé Wiwé. Enẹ wẹ nado dọ núhe Daniẹli tùnmẹ dọ, ewọ na dọhó onú jawujawu lẹ tọn jẹagọ̀do Jiwheyẹwhe yẹwhe lẹ tọn go. …

Mẹplántọ ylankan he pò bo dohòmẹkẹ̀n Ohó Jiwheyẹwhe tọn lẹ wà ẹ to mayọ́nẹn mẹ. Ṣigba ewọ wà ẹ to wuntuntun mẹ bo sọ ylọ Owé Wiwé lẹ po Ohó Jiwheyẹwhe tọn po gbọn ehe dali é jlo nado yín aṣẹpatọ daho bo sọ gblewhẹ̀domẹ kẹdẹdilé núplọ́nmẹ Lẹgba tọn to fie é jlo podọ whenuena é sọ jlo dó. Enẹwutu wẹ é do jó ede na yè nido nọ ylọ ẹ dọ, yẹwhe aigbanù tọn, yèdọ Jiwheyẹwhe yẹwhe lẹ tọn, Oklunọ oklunọ lẹ tọn, Ahọlu ahọlu lẹ tọn, e ma yín wiwé de kẹdẹ gba ṣigba bo tin to Jiwheyẹwhe mẹ kavi yẹwhe-gbẹtọ, dilé Klisti Lọsu yín Jiwheyẹwhe podọ gbẹtọ dó, vikali mẹhe tọn é jlo nado yín bo sọ zé ede daga hú I.

Podọ ga, to Owé 2 TẸSALONIKA 2:3-4 tọn mẹ, Mẹwiwé Paul dlẹnalọdó ohó Daniẹli tọn, dọ: Yè na do gbẹtọ ylandonọ lọ hia, yèdọ ovikún vivà tọn lọ, mẹhe jẹagọ̀ bo sọ zé ede daga hú núhe yè ylọ dọ Jiwheyẹwhe lẹpo, kavi ehe yè nọ sẹ̀n, bo sinai to tẹmpli Jiwheyẹwhe tọn mẹ bo sọ to ede dohia dọ ewọ wẹ Jiwheyẹwhe. Na núdepope matin ehe sọgan zé ede daga hú Jiwheyẹwhe po Whànpẹ Etọn po, adavo ehe jẹagọ̀do Jiwheyẹwhe he yè nọ ylọ, bo nọ dọyẹwhehó Etọn, bo sọ nọ doyẹyigona Ẹn, nado dọ, yèdọ jẹagọ̀do Ohó Jiwheyẹwhe tọn po sinsẹ̀n bibasi hlan Jiwheyẹwhe po go…

To ofi, dawe ylandonọ lọ podọ ovikún vivà tọn lọ matùnmẹ dọ, ewọ yín ylandonọ hlan ede bo sọ dọ̀n, kavi “privatus”, yèdọ ylandonọ hlan ede gba, ṣigba to gbaungba, yèdọ mẹhe plán omẹ he pò lẹ bọ yé hodo é to ylando po dindọ̀n po mẹ. … Azọ́n Papa tọn ylandonọ he ko yín wiwà to ninọ̀mẹ awe ji.

Tintan, na é hẹn onú yọ́yọ́ devo lẹ biọ sinsẹ̀n di ehelẹ, “mausim” he yín ojlẹ sẹnibibasi tọn, po ojlẹ homẹhùnhùn tọn po, po osìn wiwé po, po sinsẹ̀n bibasi hlan mẹwiwé lẹ po, podọ yè ni yì hútò, gbèdide lẹ po hùnzinzọn po, po sinsẹ̀n bibasi po, nùbibla lẹ po owhè lẹ po, po onú mọhunkọtọn lẹpo po. Gbọnvo na enẹlẹ, é dotukla bo sọ zánnùdo sinsẹ̀n nugbo lọ po Ohó Jiwheyẹwhe tọn po, po yise po, bo sọ hẹn kọnmiọnu azinzọ̀nnọ lẹ tọn wá, po onú devodevo lẹ po.

Awetọ, é hòhùwhẹ Yisenọ lẹ po osẹ́n susu gedegede po, ehe dali é dá oylan dai to ofie Jiwheyẹwhe majlo ylando te; nado sẹsinwhena é flú susu to núdidá Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ, yèdọ to ofie é jlo podọ whenuena é jlo. To mọ wiwà mẹ, yè nọ hia mẹdepope he nọ dù bọta po azin lẹ po, po fromage po, po oyìnnọ po, po olan po dọ ylandonọ, ṣogãn Jiwheyẹwhe ko jó núhelẹ hlan mí vọnu nado yín ayajẹnọ to wiwé mẹ, matin ylando. É sọ nọ flú ojlẹ lẹ po azán lẹ po gbọn ylando dali, to ofie é jlo podọ whenuena é jlo, enẹwutu mí dóna blánù bo sọ dù owhè lẹ. Na núdùdù alọpãlọpa lẹ tọn to asiko dopolọ mẹ, yèdo to akla akuẹ gegenu dùdù po ovện nùnù po mẹ, é ko dọ dọ mí yín ylandonọ to whenuena mí to dùdù.

Podọ ga, é sọ flú sinsẹ̀nhọ̀ lẹ po núzinzán he é ko lẹ̀wé lẹ po dọ, mẹdepope ma na sọgan dóalọ osé kavi atin de go, nado dọ agbà lọ po núzinzán he tin to agbà lọ ji lẹ po go. E yín onú huhlọnnọ de dọ sunnu he yè ma dè nado yín agùnvi de ma sọgan dóalọ kọfo de, kavi núzinzán sika tọn de, kavi ehe yè ma degbèna de go gba. Whenuena yè to na klọ ẹ, yè ma sọ degbè dọ ni yín bibasi gbọn yọnnu he nọ wàzọ́n to sinsẹ̀nhọ̀ mẹ lẹ kẹdẹ dali gba, na yẹwhenọ lẹ dóna klọ ẹ jẹnukọn: osẹ́n pipé lọ wẹ yín dọ ylando tin to kọfo lọ mẹ… Dogọ́ alọwle he yín zizédai gbọn Jiwheyẹwhe dali dóna yín ylando, whenuena eyín bibasi gbọn asiko he yè ma degbè etọn dali. Podọ adọzán dóna yín fuflú to ylando mẹ to whedepopenu he é jlo.

Yè wlán to owé he yín: M. Luther, Bibel, II. Ausgabe, pg. 836 tọn mẹ, dọ, “… Núdepope matin he yè jódo to onú he yè plọ́ jei lẹ mẹ gba, é nasọ to nukọnyì to gbèdide atọ̀ntọ Jiwheyẹwhe tọn he yè basi to titò gbẹ́pipli lẹ tọn mẹ, yèdọ é ma gbẹ́ alọwle kẹdẹ na yẹwhenọ lẹ gba, ṣigba bo to nùzàn ga, bo to yẹyidè sọn omẹ go, bo to mẹgbẹ́dai bo sọ to vivàsúdo, na yè nido do é hia di mawé, agbasalannọ, onú dihonọ to ofie mẹde ma sọgan sẹ̀n Jiwheyẹwhe te. To mọ wiwà mẹ, é ma yọ́nẹn dọ Jiwheyẹwhe ko dona alọwle, bo ylọ ẹ dọ alẹ̀nùnù Etọn po homẹhùnhùn Etọn po, bo degbè gbọn jonaylando dali dọ, yè ni hẹn adọ́zán do wiwé mẹ podọ do yẹyi mẹ, podọ to enẹ mẹ, yè ma to na hia wantúntún ylankan agbasa tọn jẹ gba. Enẹwutu, klisti godo tọn dóna hòdẹ̀do núhe Jiwheyẹwhe dona, bo klán núhe Jiwheyẹwhe bládopọ́ do vòvo, bo dọ vlẹko do núhe Jiwheyẹwhe to pipa go: To popo lẹpo mẹ, nado zé ede daga bo jẹagọ̀do núhe Jiwheyẹwhe wà lẹpo, bo plọ́ bo sọ vàsúdo. Papa ma degbè na alọwle wiwé mọtọnhunkọ, kavi na e nido sọawúhia kẹdẹ gba, ṣigba na ewọ jlo nado nọ mẹdekannu bo ma jẹagọ̀do núhe é jlo, bo matin to mẹdepope glọ kavi yín blibla po mẹdepope po gba.”

To owé he yín: O. Markmann, Endzeit, Entrückung, Antichrist, pg. 62 tọn mẹ, dọ, “To ohógbè kọ̀ndopọ́ tọn mẹ hẹ Biblu he yè dọ gbọn Buṣina dali, yè wlán ehe dọ: ‹‹Tùnmẹ he dọ, dọ Papa na yín agọ̀jẹdo-Klistigotọ, yín aṣẹpipa he tọ́nsọn agùn Plọtẹstannọ hóhó lẹ mẹ bo sọ yín zinzán to zédai yetọn lẹ mẹ gbọn agùn vọjlado tọn dali to otò Flansi tọn mẹ, … ma dóna yín zizédaga to ota Plọtẹstannọ lẹ tọn mẹ gba, na to pinpọ́n mẹ, enẹ ko tin hóhó jẹnukọnna vọjlado to owhè kanwe-kò donu ṣinẹnẹtọ mẹ… podọ gbọn owhè kanwe-kò lẹpo mẹ kaka jẹ whenuena Lutẹ sọ vọ́ ẹ dọ.››

Godo he mí ko zé ehe jlẹdo Owé Wiwé lẹ go, to wiwà mẹ e yín domọna hézéhézé dọ, yè kẹalọyí onú lẹpo bọ yè diọ núyiwà sinsẹ̀n tọn lẹpo. Sọn yise nugbo “… ehe yè ko yí hlan mẹwiwé lẹ whladopo” (JUDA 1:3) lọ mẹ, núdepope ma sọ yín pipòdai gba. Whedepopenu he yè jlo nado dá zédai de, yè dóna zé Ohó lọ do apádopo whẹ́. Whẹpo yè nado dá núplọ́nmẹ yọ́yọ́ de, núplọ́nmẹ nugbo Biblu tọn ma sọ tin to ofi nẹ gba. Hlan ehe, mí tindo whẹ̀jijọ nado zé Owé Wiwé lẹ jlẹdo gbèdide núdidá mẹde titi tọn lẹ go. Na pọ́ndego de podọ kẹdẹdilé mí ko dọ dó, dọmọ, “Mẹde ma hẹ́ aga yì olọn, adavo mẹhe jẹte sọn olọn, yèdọ Ovi gbẹtọ tọn lọ” (JOHANU 3:13). Yè dọhó nugbo Jiwheyẹwhe tọn he yè ma dóna mọdona jẹagọ̀ hézéhézé, gãnṣo zédai he yín dọ yè zé Malia to agbasalan mẹ yì olọn yín didọ jẹagọ̀do Ohó Jiwheyẹwhe tọn go. Bé mí ma dóna sọgbè hẹ Jiwheyẹwhe bo mọ́ gbèdide Papa tọn lẹpo, bo sọ nọ pọ́n yé di agọ̀jẹdo-Klistigotọ, na yé jẹagọ̀ nugbo do núplọ́nmẹ Klisti tọn lẹ go?

Gbèdide he yín dọ, “Mẹdepope he matindo agùn kẹdẹdi onọ etọn ma sọgan tindo Jiwheyẹwhe di Otọ́ etọn gba!” ko hẹn obú jẹ gbẹtọ lẹpo ji, kẹdẹdilé yè dá gbẹtọ nado nọ̀ kọ̀ndopọ́mẹ hẹ Jiwheyẹwhe. Núṣiwà de wẹ ehe yín to vlẹkẹsi de mẹ to whenuena yè plọ́nmẹ dọ, Klisti wẹ dó agùn Katoliki tọn lọ ai bọ omẹ lẹpo yín Katolikinọ, yèdọ Malia lọsu ga. Otànhó agùn tọn lẹpo ko do nukọnyìyì dinvie tọn lẹ hia. To owhè kanwe-kò Yisenọ tintan lẹ tọn mẹ, gbẹ́pipli agùn Katoliki Lomunu lẹ tọn de matin, kavi devo depope matin dilé mí ko dohia dó to owé he mẹ gba. Asiko he jẹnukọnna apọsteli lẹ mọdona ninọ̀mẹ yise alọpãlọpa lẹ tọn ṣigba bo ma yín agùn he yè kọ̀ndopọ́ kẹdẹdilé e sọawúhia dó sọn azán Kọnstantẹn tọn lẹ mẹ gba. To ojlẹ nẹ mẹ, Papa lẹ matin, yẹwhenọ lẹ matin, kavi onú mọtọnhunkọ lẹ gba. To awubla de me, yèdọ agùn Plọtẹstannọ lẹ tọn ma payi to núdodindin yetọn lẹ mẹ to owhè kanwe-kò he wáyì lẹ mẹ bo hẹn yé go gba. Eyín ayido ego dọ ohóta he nọ sọawúhia to whelẹponu kavi lala. E sọgan yín linlẹn dopoyínyín tọn de, nugbo nukunhunhun ma yín linlẹn Yise tọn de gba, yèdọ awubla de wẹ. Plọtẹstannọ lẹ klán sọn agùn Katolikanọ lẹ tọn mẹ po kàndeji de po nado yín agùn Jesu Klisti tọn, ṣigba yé ma yígbè na awufiẹsa lọ podọ nado zinzọnlin to hinhọ́n Yisenọ tintan lẹ tọn ji gba. Ehe yín didọ taidi tasọdona podọ di onú ylankan de to asiko he wáyì lẹ mẹ.

Dinvie aṣẹpipa Papa lẹ tọn to yédelẹ dohia taidi núyọ́nnanọ di Pita podọ biṣọpu lẹ di apọsteli lẹ, ṣigba etẹwẹ yé yín to nugbo de mẹ? Onú de matin he yè ylọ dọ aisintẹn Pita tọn to Jelusalẹm mẹ kavi to Lomọnu mẹ gba. Dogọ́ onú de matin he yè ylọ dọ aisintẹn tintan Pita tọn gba. To núplọ́nmẹ apọsteli lẹ tọn he yè basi opli etọn to Jelusalẹm mẹ, Jakọbu tẹdẹ́ do e ji hézéhézé to whenuena Pita po Banabas, po Paul po dọhó godo, Jakọbu sẹsinwhena onú lẹpo gbọn pinplánmẹ Gbigbọ Wiwé tọn dali kẹdẹdi Ohó dọdai tọn (OWALỌ 15:13). To afọ etọn 28 mẹ, mí hia dọ, “Na e sọ yọ́n to nukun Gbigbọ Wiwé tọn mẹ, podọ to nukun mítọn mẹ ga…” Jiwheyẹwhe to whelẹponu nọ yí omẹ he É jlo, whladopo hlan omẹ he podọ hlan asiko devo mẹ, yèdọ omẹ devo. Aliho delẹ tin ehe mẹ Pita kavi Paul po omẹ devo he pò lẹpo po yín zinzán gbọn Oklunọ dali te. Onú dopo gê he yè ma yọ́nẹn, wẹ yín omẹ he to aga. Linlẹn ehe lọ wá aga to oglọ domọnanú mẹde titi tọn de tọn dali, ṣigba bo tindo dódònu Biblu mẹ tọn de.

Papa lẹ do yédelẹ hia nado yín vikali Klisti tọn, ṣigba to Biblu mẹ onú mọtọnhunkọ de matin gba. Yé to yédelẹ ylọ dọ biṣọpu he to aga lẹ, ṣigba onú mọtọnhunkọ lẹ de matin to Ahọludu Jiwheyẹwhe tọn mẹ gba. Apọsteli Pita to alọdlẹndó Klisti, e ma yín Papa gba to whenuena é wlánwé dọmọ, “Na mì ko taidi lẹngbọ he búali, ṣigba dinvie mì to lilẹ́gọ̀ do lẹngbọhọtọ lọ de po Biṣọpu alindọn mìtọn lẹ tọn po” (1 PITA 2:25). Papa nọ ylọ yédelẹ dọ Lẹngbọhọtọ Daho. Na wẹ ehe sọgan yín linlẹnpọ́n dó? Na Klisti tọn wẹ mí hia dọ, Ewọ wẹ Lẹngbọhọtọ Dagbe he zé Ogbẹ̀ Etọn liai na lẹngbọ Etọn lẹ (JOHANU 10), dogọ́ Ewọ wẹ Ota Agùn Etọn tọn (EFESUNU 5:22). Fie wẹ ota devo tọ́nsọn? E sọgan yín to agùn Papa lọsu titi tọn mẹ ṣigba bo ma yín to Agùn Jesu Klisti tọn mẹ gba.

To osi de mẹ, aihọn lẹpo nọ ylọ Papa dọ, “Otọ́ Wiwé”. Owé Wiwé degbè dọ, “Mì sọ ylọ mẹde otọ́ mìtọn to aihọn mẹ blo: na omẹ dopo wẹ Otọ́ mítọn olọn tọn” (MATIU 23:9). Gbẹtọ mliyọn susu to nùzán do Jiwheyẹwhe go kẹdẹdilé yè to zinzán ohógbè he jẹ dọ yé ni zán hlan Jiwheyẹwhe ṣigba bo to zinzán hlan gbẹtọ de. Fie wẹ Otọ́ Wiwé lọ te? Olọn mẹ wẹ É tin te kavi Lomu? Otọ́ ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹpo tọn tin to olọn mẹ. Donanọ wẹ Oyín Wiwé Etọn ni yín!

Mẹhe tindo tẹnmẹ he jẹ to agùn mẹ lẹ nọ yín mẹdoyẹyigona bo sọ nọ sẹ̀n. Mẹde ma sọgan yín awuwhànnọ pannukọn yé, kẹdẹdi Owé Wiwé yé na dọ hlan osé po osó lẹ po, dọmọ, “Yé sọ to didọ hlan osó daho lẹ, po osé lẹpo, dọ, họ́ jẹ mí ji, bo yí mí whlá sọn nukun ewọ he sinai to ofi lọ ji tọn mẹ, podọ sọn hòmẹgble Lẹngbọvu lọ tọn mẹ” (OSỌHIA 6:16).

Agùn Katoliki Lomunu tọn ko hẹn aihọn lẹpo yise dọ, zédai wiwé de wẹ ewọ yín to aigba ji, nado dọ, dọ, agùn he Klisti hẹn wá ayi mẹ, yèdọ ehe kẹdẹ mẹ wẹ whlẹngan tin te. Enẹ ma yín nugbo gba. Ohógbè he jẹagọ̀do otànhóhó owhè kanwe-kò donu atọ̀n he ko jẹnukọn lẹ tọn to ojlẹ Yisenọ tintan lẹ tọn mẹ. Mọkẹdẹ wẹ agùn pipli depope ma yín didóai gbọn Klisti dali bo ma sọ sọgan whlẹnmẹ gba. Sọn asiko núvọjlado tọn mẹ wẹ núplọ́nmẹ alọpãlọpa helẹ sọawúhia gbọn agùn vòvo lẹ dali. Dinvie, yè ma táhinhọ́n do kọ̀ndopọ́ po núplọ́nmẹ nugbo lọ po, po wiwà lẹ po ji gba adavo nado kọ̀n yé mẹhe jlo nado yín dopo lẹ dopọ́ to maho núplọ́nmẹ yetọn lẹ pọ́n. To gblagbla nukọnyìyì helẹ tọn mẹ, Jesu Klisti gbẹ́sọ to Agùn Etọn dóai. É ylọ yé jẹgbonu sọn akọta lẹpo mẹ, podọ sọn ogbè lẹpo mẹ gbọn gbèdide Wẹndagbe Madopòdo Ewlọsu tọn dali. Yé mẹhe nátó ogbè Etọn lẹpo dóna tọ́njẹgbonu bo na yín hinhẹn wá titò mẹ nado dèafọ po Ohó Etọn po to dọpọ́n pipé de mẹ po Agùn Klisti tọn po jẹ gigo azán kọlilẹ́wá Etọn tọn whenu.

Agùn Jesu Klisti tọn ma yín adọkunnọ to onú aihọn tọn lẹ mẹ gba. É matindo sika kavi fataka kẹdẹdilé Pita dọ dó to whenẹnu gba, ṣigba Agùn lọ yín adọkunnọ to gbigbọ mẹ. Satani do adọkun aihọn he tọn lẹpo hia Jesu. Ṣigba Jesu gbẹ́, na Ewọ yọ́nẹn kẹdẹdi opagbè lọ dọ, Ewọ na wá dùahọlu na ahọludu aihọn lẹpo tọn. Podọ to ehe mẹ, mí mọ agọ̀jẹdo-Klistigo. Otànhó gbẹtọ tọn yín núgbọnvo mlẹnmlẹn matin Papa lẹ gba. Enẹwutu wẹ vọfọ́n basi tọ́ de mado tin, bọ awhàn susu do tin po hòmẹkẹ̀n lẹ po, podọ gbẹtọ mliyọn susu wẹ yè hù. Afànumẹ lẹ gọ̀ do nọtẹn yetọn lẹ mẹ. Mẹhe yè ylọ dọ devizọ́nwàtọ lẹ wleawuna ali núnámẹ tọn.

Akuẹdidó yetọn ma sọgan plá adọkun Vatikan tọn gba. Mẹdepope he mọ adọkun he tin to boṣiọ pipa he yè nọ ylọ dọ Mẹwiwé Pita tọn kọ̀n to whenuena ewọ mọ bọ yè dóaṣọ̀na ẹn po sika po, po zannu akuẹgegenu lẹ po, po pali lẹ po (OSỌHIA 17:4) po onú núzinzán akuẹgegenu he pò lẹpo. Enẹwutu wẹ aihọn lẹpo do nọ ylọ Lomu dọ otò wiwé de. Mẹdepope he wá agahúnjlẹtẹn aihọn lẹpo tọn to otò Lomu tọn mẹ, na pé (Banki Gbigbọ Wiwé tọn) he yè ylọ to ogbè Lomu tọn mẹ dọ, “Banco di Santo Spirito”. Adọkun susu helẹ matin to owhé gbẹtọ Katolikinọ lẹ tọn gbè gba, adavo to sinsẹ̀nhọ̀ Vatikan tọn mẹ.

Agùn Katoliki Lomunu lẹ tọn wẹ yín huhlọn he to azọ́nwà to politiki po agùn pã lẹpo po mẹ to núyiwà dopodopo mẹ, bo sọ yín mẹjizinnọ yèdọ gbọn gbèdide osinọ mẹhe hodo Jesu lẹ tọn dali. Agùnvi yetọn lẹpo ko tindo ninọ̀mẹ pinplán yetọn lẹ glọ. Yé yín mimọ to ogán lẹ mẹ, to azọ́nwhé vòvo lẹ mẹ, to oplọ́nyìji-alavọ lẹ mẹ, to ajọ́wàtẹn lẹ mẹ, to dotowhé lẹ mẹ, to owéhọ́ yọpọvu lẹ tọn mẹ, podọ owéhọ́ devodevo lẹ mẹ ga… Yé hòavùn titegbe na agùn Katoliki Lomunu lẹ tọn di agùn ahọlu tọn. Yé wẹ yín hónámẹtọ podọ núwlántọ núhe yè ko wlán dogbọn politikinọ Whèzẹtẹn tọn po Whèyihọ̀ tọn lẹ po dali. Onú winwlán Katoliki tọn he yín, “Opus Dei” tin to ofi lẹpo. Podọ ga, hlan Plọtẹstannọ po kọ̀ndopọ́nọ lẹ po. Kẹdẹdilé e ko tin to hóhówhenu, yèdọ dinvie ga, ohógbè de yín zinzán dọ: Opòdo wẹ na do ninọ̀mẹ dopodopo hia.

Ṣogãn agùn Katoliki tọn nọ dọ, dọ whlẹngan wá gbọn Katoliki kedẹ dali, bọ agùnvi etọn lẹ gbẹ́sọ to aigba lẹ̀wézòmẹ tọn ji to okú yetọn godo, ṣogãn yé yín máhẹtọ to kọnmiọnnu azinzọ̀nnọ lẹ tọn mẹ to gbẹ̀whenu yetọn, bọ yé ma sọ kẹalọyí whlẹngan. Bé nẹmunẹmu wẹ whlẹngan he agùn he ko námẹ to whenẹnu? Yèdọ sinsẹ̀n bibasi hlan oṣiọ lẹ tin. Ṣigba to Biblu mẹ, núdepope ma yín mimọ dogbọn ehe dali gba. To oṣiọditẹn, yè nọ dọ hlan oṣiọnọ lẹ dọmọ, “E hẹnhòmẹhùn Oklunọ nado zé nọvisunnu mítọn kavi nọviyọnnu mítọn do gigo mẹ.” Onúwinwlán he tin to osé oṣiọditẹn tọn go to didohia dọ, “To ofi, gbọjẹ to jijọho mẹ…”, kavi “Gbọjẹ to Jiwheyẹwhe mẹ…” Ṣigba to sinsẹ̀n bibasi hlan oṣiọ lẹ whenu, yè nọ dọ, dọ e ma hẹnhòmẹ Oklunọ tọn hùn nado zé oṣiọ lọ do gigo Etọn mẹ gba, ṣigba é dóna tọ́ngbọn lẹ̀wézòmẹ dali whẹ́. Mẹdepope he yín awujinọ do linlẹn he ji dóna yọ́nẹn dọ núde to finẹ bo ma sọgbè gba.

Jesu Klisti kànbiọ yé to whenẹnu dọ, “Baptẹm Johanu tọn, olọn mẹ wẹ e tin sọn, kavi sọn gbẹtọ lẹ de?” (LUKU 20:4). To egbé, É sọgan kànbiọ ga dọ, “Bé vọjlado po vọfọ́n he bọdo e go lẹpo po, olọn mẹ wẹ yé tin sọn, kavi sọn gbẹtọ lẹ de?” Whenẹnu owékantọ lẹ matindo gblọndo de na ohókànbiọ he gba. Nẹmunẹmu wẹ owékantọ egbé tọn lẹ? Ogblọndo tẹ wẹ yé sọgan ná? Ode matin ehe yé sọgan ná gba! Ohùn mẹhe yè hù lẹpo tọn na dọhó to Whẹ̀dazángbè jẹagọ̀do nukọntọ agùn whẹndo he dọ̀n agùn Plọtẹstannọ lẹ tọn do godo sọn agùn-onọ Lomunu tọn lọ mẹ, yèdọ mẹhe jó ogbẹ̀ yetọn na Biblu he nido sọgan yín hihia bọ nugbo he tin to É mẹ lẹpo sọawúhia hézéhézé to zògbantin ji. Otànhó agùn tọn daho po ehe tin dinvie to alọnu-alọnu po yín oklọ titegbe de. To owhè pẹde he ko wáyì lẹ mẹ, ehe yè nọ ylọ dọ, zédai Nisene tọn hẹn ohógbè he, dọmọ, “… to ota ji, agùn wiwé apọsteli lẹ tọn” ṣigba to dinvie yé nọ hia dọ, “… agùn wiwé Katoliki tọn podọ apọsteli lẹ tọn”.

Mẹnu wẹ dawe he lọ sọn onú pinpọ́n Owé Wiwé tọn mẹ, mẹhe aihọn lẹpo to pinpọ́n hlan bo sọ dọhó hlan Malénu fọtọ́n donu kanwe-atọ́n to bọluhòtẹn to otò Casablanka tọn mẹ, mẹhe dona bokọnọ de to otò Abijan tọn mẹ, bo sọ dọhó to opli ONI tọn ji to otò Niwu Yọki tọn mẹ kavi to Oplitẹn Agùn Aihọn lẹpo tọn mẹ to otò Geneva tọn mẹ podọ to ohódọtẹn Elopianu lẹ tọn mẹ to otò Stlasbọgu tọn mẹ, mẹhe yè yọ́nẹn gbọn aihọn lẹpo mẹ bo sọ dlá otò Skandinavianu lẹ tọn pọ́n, eyín yè ma tlẹ kẹalọyí?

Azọ́nwhé po huhlọn he kọ̀ndopọ́ hẹ yé lẹ po yín alọdlẹndó to Owé Wiwé mẹ, to ota ji, yèdọ to Owé Osọhia tọn mẹ. Alọdindlẹn he magbọvọ he lọ yín zinzán to osọha núọtọ̀n-kande-kòatọ́n e lán dopo (666) mẹ (OSỌHIA 13:17-18). To finẹ, yè dọ hlán mí hézéhézé dọ, “… na sọha gbẹtọ de tọn wẹ: sọha etọn sọ basi núọtọ̀n-kande-kòatọ́n e lán dopo.” Osọha he lọ sọgbè hẹ oyín dawe he lọ tọn to ogbè Latẹn tọn mẹ, ehe yè ma sọgan zán hlan omẹ devo de to aigba ji, dọ, “Awúsọhia Ovisunnu Jiwheyẹwhe tọn tọn”, he tùnmẹ dọ,

(MẸHE YÈ DIỌ DO TẸNMẸ OVI JIWHEYEWHE TỌN TỌN MẸ)

V I C A R I V S   F I L I I   D E I

5+1+100   1+5      +1+50+1+1+500 +1   =  666

To nugbo de mẹ, e ma yín gbọn núṣiwà dali wẹ aṣẹpatọ Lomunu tọn lẹ zán ohógbè he yín “LATIN REX SACERDOS”, ehe tùnmẹ dọ, “Ahọludu yẹwhenọ Latẹn tọn” gba. Kosi Lomu tọn lẹ diọ ẹ do Lomu Papa lẹ tọn. Ohógbè he lọsu tindo wékún dopolọ he sọgbè hẹ osọha núọtọ̀n-kande-kòatọ́n e lán dopo (666) lọ tọn.

(AHỌLUDU YẸWHENỌ LATẸN TỌN) 

L A T I N V S   R E X   S A C E R D O S

50   +1  +5        +10    +100  +500     =  666

To Owé Osọhia 17 tọn mẹ, yè dlẹnalọdó zédai aihọn tọn he hézéhézé di onọ. Na yè ko klọ aihọn lẹpo bo jlẹbó do yé bo sọ plán yé jẹagọ̀ biọ huhlọn ohógbè majiki he tọn glọ, podọ Oklunọ Lọsu ko dọhó whẹ̀dida tọn do aisitẹn etọn ji. To Owé OSỌHIA 18:7-8 tọn mẹ, yèdọ núhe yè nọ ylọ dọ otòdaho madopòdo hlan mí to ojlẹ pẹvi de mẹ dọ, yè na họ́ ẹ. “Nẹmunẹmu wẹ é to gigopana ede, bo sọ nọnọ̀ ogbẹ̀dùdù mẹ, awufiẹsa po homẹgble mọtọnhunkọ po wẹ mì ni ná ẹn: na é ko dọ to ayiha ede tọn mẹ, dọ, Ai ahọsi tọn wẹ yẹn sín, yẹn ma yín asúṣiọsi gba, yẹn ma to awublanu na mọ. Enẹwutu wẹ azọ̀nylankan etọn na wá gbèdopo, okú, awublanu, po hùvẹ po; yè na yí miyọn do fiọ ẹ mlẹnmlẹn: na huhlọnnọ wẹ Jiwheyẹwhe Oklunọ he to owhẹ̀ etọn dá.” Kaka jẹ dinvie, Ohó Jiwheyẹwhe tọn dopodopo ko yín ṣiṣẹ̀ na ojlẹ he yè ko dè lọ, podọ whladopo dogọ́ ode ma to na pò ai gba.

Do Ohó Jiwheyẹwhe tọn dopo gê he to ote po aṣẹpipa Etọn po ji, wẹ yè degbèna yé mẹhe yín nugbonọ lẹpo nado gọ̀wá Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ, bo nasọ yise kẹdẹdilé Owé Wiwé lẹ dọ dó.

Ehe ma ná tùnmẹ núdindọn de tọn gba. Owhẹ̀dida godo tọn lọ gbẹ́sọ tin to Jiwheyẹwhe kẹdẹ de, to nugbo de mẹ, Mẹhe na dáwhẹ̀ do Ohó Etọn ji. Mí to hódọ do Katolikinọ mliyọn donu fẹnẹ (800,000,000) hunkọ aihọn lẹpo tọn ji, ehe mẹ yé omẹ pó yise to núplọ́nmẹ he yé plọ́n lẹ mẹ, bo ma mọdona dọ, núplọ́nmẹ aihọn he tọn ma tọ́nsọn Klisti de gba, podọ whedepopenu matin he agùn Katoliki tọn yín Agùn Jesu Klisti tọn gba. Mọkẹdẹ wẹ hlan agùn Plọtẹstannọ lẹ ga. Nugbo gbẹtọ susu to whlẹngan din. Gbẹtọ susu tindo adọgbo do núplọ́nmẹ agùn yetọn lẹ tọn go po agùnvi agùn yetọn lẹ po tọn go na whlẹngan. Yé ma yọ́nẹn dọ, yè to yé klọ bo sọ to yé tafù na ogbẹ̀ madopòdo gba. Eyín oklọ mọtọnhunkọ sọawúhia to sinsẹ̀n de mẹ matin alọdlẹndó Klisti, bé e dó huhlọn. Ṣigba eyín enẹlẹ pó sọawúhia to Oyín Klisti tọn mẹ, yè ma to na jona gbèdé. Núhe Jiwheyẹwhe dọ to Azán Pẹntikọsti tọn gbè to Agùn Alẹ̀nù Yọ́yọ́ tọn mẹ gbọn onù mẹdidè etọn tọn dali gbẹ́sọ tin to ote kakadoi, dọ, “E nasọ wá jọ, mẹdepope he na ylọ oyín Oklunọ tọn, yè na whlẹngan” (OWALỌ 2:21; JOẸLI 3:5). Nugbo whlẹngan he tin to kànṣiṣamẹ hẹ Oklunọ Mẹhe hẹn whlẹngan wá kẹdẹ dali, ko yín didèsẹ̀ bo gọ̀do núplọ́nmẹ po núyiwà agùn tọn devo lẹpo ji. E sọgan yín dọ, yẹwhenọ lọ matlẹ mọdona ehe gba.

Agùn daho Plọtẹstannọ lẹ tọn lẹ nọ dọ, dọ yé sọgbè hẹ Owé Wiwé lẹ. Eyín enẹ yín nugbo, etẹ wẹ yín núyiwà otànhó he matin to Biblu mẹ tọn he yé kẹalọyí tọn? Agùn Katoliki tọn lẹ sọgbè hẹ awelẹ, dọmọ yé nọ tùnmẹ Biblu di otànhó de. To núpinpọ́n sisosiso de mẹ, otànhó he go yè wàzọ́n do po owéfọ Biblu tọn de po wẹ sọgan yín mimọ. To otànhó mọtọnhunkọ lẹ mẹ, Oklunọ mítọn ylọ sinsẹ̀ntọ mọtọnhunkọ lẹ to zinzán ohógbè he yín “yaya” tọn hlan yé mẹ, dọ, “… yaya wẹ yé to taliaina mi, bo sọ to ogbèdai gbẹtọ lẹ tọn plọ́nmẹ di núplọ́nmẹ yetọn lẹ … É sọ dọ hlan yé, dọ, Nugbo wẹ mìwlẹ gbẹ́ osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn dai, na mì nido yìn otànhóhó mìtọn lẹ.” (MALKU 7:7, 9). To owéfọ he po devo lẹ po ji, e dóna yín didọ, dọ, núyiwà agùn lẹpo tọn tin to yaya, eyín yé ma basi yé kẹdẹdi to ojlo po Ohó Jiwheyẹwhe tọn po mẹ. Yaya wẹ yé to odẹ̀ he yín ṣapelẹ tọn, yaya wẹ odẹ̀ he yè nọ ylọ “undo gbè we Malia”, yaya wẹ owhẹ̀ntintọ́n yetọn lẹpo, yaya wẹ núyiwà agùn tọn lẹpo, yaya wẹ popo lẹpo! Yè ma dó ojlo Jiwheyẹwhe tọn ai gbọn Papa dali gba, adavo gbọn yẹwhegán po apọsteli lẹ po dali he yín mimọ whladopo podọ kakadoi to Owé Wiwé lẹ mẹ.

Etẹwẹ dinvie? Bé e bọwu nado gbọṣi wiwà dopolọ mẹ to yaya to whenuena nugbo lọ ko sọawúhia gbaungba podọ oklọ lọ lọsu ko sọ sọawúhia to gbaungba to hinhọ́n núdohiamẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn tọn mẹ? Sọn ojlẹ núdohiamẹ he tọn mẹ, omẹ dopodopo tindo azọ́n to Jiwheyẹwhe nukọn. “Enẹwutu ojlẹ wunvi tọn lẹ go wẹ Jiwheyẹwhe dènukunsẹ̀ sọn; ṣigba to dinvie é degbèna gbẹtọ lẹ to ofi popo dọ yé ni dó lẹnvọjọ” (OWALỌ 17:30). Mẹdepope he hia anádemẹ he ma na tindo owhẹ̀jijọ de to Whẹ̀dazángbè gba. Mẹhe Jiwheyẹwhe do Ede hia lẹ kẹdẹ mẹ wẹ É sọgan yín sinsẹ̀n te. Yéwlẹ wẹ mẹhe É do Ohó Etọn, Oyín Etọn po Ojlo Etọn po hia. Gbọn ojọmiọn Etọn dali, yé wẹ mẹhe tindo dọpọ́n whlẹngan mẹde titi tọn pọ́n.

Ojlọjẹ he yín dọ, Papa po yẹwhenọ lẹ po tindo adọgbo pẹvi de nado dọ nugbo lọ hlan gbẹtọ lẹ. Ṣigba mẹdepope matin to devizọ́nwàtọ gbigbọnọ lẹ mẹ, sọn yẹwhenọ he tin to otòpẹvi lẹ mẹ jẹ otòdaho lẹ mẹ gba, enẹwutu mẹhe hia anádemẹ he ma sọgan vò to ayiha etọn mẹ sọn dinvie yì gba, na ewọ ko mọ nugbo lọ wutu. Yé mẹhe yè ko diọ bo ko sọ tafú gbọn agùn dali lẹ, tindo jlọjẹ nado gọ̀ huhlọn yetọn po hihiajẹ yetọn po yí, nado tindo gbèmimá mẹde titi tọn hlan Klisti podọ nado mọdona nugbo lọ. Yọpọvu he yè baptizi lẹ do gbèyìyì de mẹ, ma sọgan yín kinkànbiọ dọ, bé yé jlo nado yín agùnvi yetọn wẹ? Matin wuntuntun yetọn, kavi gbèsisọ yetọn nado yígbè dọ yè ko hẹn yé yín agùnvi. Enẹ wẹ jlọjẹ gbẹtọ tọn po huhlọn gbẹtọ tọn po to owhè kanwe-kò donu kanwe-kòtọ mẹ! Ehe tin to agọ̀jijẹ mẹ hlan mẹdekannujẹ agùn tọn, e bo sọ yín nukọnyìyì ehe yè ylọ dọ Agùnbibasi tọn he ṣẹ̀ sọn owhè fọtọ́n e lán fowe-kanwe-kò (1500) he wáyì lẹ mẹ. Agùn daho devo he pò lẹ lọsu ko zán ninọ̀mẹ he ma sọgbè hẹ Biblu tọn. Yé sọ tindo whẹ̀gbledo to Jiwheyẹwhe nukọn. Ehe wẹ ojlẹ ogbèmimá tọn he dóna yín alọkẹyí gbọn gbẹtọ lẹpo dali to Jiwheyẹwhe nukọn.

Azọ́n wéma he tọn wẹ nado ná domọnanú he sọgbè de hihiatọ owé he tọn lọ tọn lẹ. Mẹdepope matin he sọgan yí ohó helẹ sè to nukuntintọn mẹ gba, ṣigba na omẹ lẹpo ni dinpọ́n to Owé Wiwé lẹ po otànhó agùn tọn lẹ po mẹ, to whenẹnu ewọ na biọ ogbèmimá de mẹ.

Yè ylọ yé dọ núyọ́nẹntọ He tọ́nwhẹn jẹagọ̀do nugbo lọ go
Yé mẹhe gbẹ́sọ to núṣiwà mẹ Wẹ yè na ylọ dọ nulunọ lẹ